Οι σημαντικότερες ανακαλύψεις του 2002 κατά το Science

Από  το δίκτυο, 20 Δεκεμβρίου 2002

Σύμφωνα με το περιοδικό Science, τα δέκα επιτεύγματα στο χώρο της επιστήμης για το 2002 ήταν:

 1.Ο σημαίνων ρόλος του RNA
 2.Η ανακάλυψη των χαμένων νετρίνων
 3.Νέες αποκωδικοποιήσεις γονιδιωμάτων
 4.Νέες ανακαλύψεις για την μικροκυματική ακτινοβολία
 5.Ταχύτατες φωτογραφίες
 6.Γεύσεις και θερμοκρασίες
 7.Τρισδιάστατα κύτταρα
 8.Διάστημα
 9.Βιολογικό ρολόι
10.Ο αρχαιότερος πρόγονος μας

1ο επίτευγμα: Ο σημαίνων ρόλος του RNA
Η ανακάλυψη ότι το RNA παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο σε πολλαπλασιαστικές διεργασίες του κυττάρου. Μέχρι τώρα γνωρίζαμε για το ρόλο των δύο κατηγοριών RNA, το αγγελιαφόρό (messenger) που μεταφέρει την πληροφορία του DNA ως το σημείο του κυττάρου που συντίθενται οι πρωτεΐνες. Ενώ η άλλη κατηγορία, το μεταφορικό (transfer) RNA, ακολουθώντας τις οδηγίες της πρώτης φέρνει τα αμινοξέα που απαιτούνται για να δημιουργηθούν οι πρωτεΐνες.

Κατά το 2002 βρήκαν οι επιστήμονες ότι το RNA ρυθμίζοντας την έκφραση των γονιδίων μπορεί ακόμη και να απαλείψει ολόκληρο κομμάτι του DNA, ενώ χωρίς αυτό δεν ολοκληρώνεται η διαίρεση των κυττάρων. Για αυτό και πιστεύουν οι επιστήμονες ότι η δυσλειτουργία του RNA μπορεί να σχετίζεται με την ανάπτυξη καρκινικών όγκων, που προκαλούνται από τα σφάλματα στο γονιδίωμα.

Το RNA μπορεί να κάνει τα γονίδια να εκδηλωθούν ή να σταματήσει τη δράση τους ακόμα και να αφαιρέσει  ανεπιθύμητα τμήματα του DNA. Ένα από τα σημαντικότερα συμπεράσματα το 2002 ήταν ότι τα RNA έχουν μεγάλο ρόλο κατά τη διάρκεια της διαίρεσης των κυττάρων, οδηγώντας το υλικό στα χρωμοσώματα στο σωστό σχηματισμό. Έτσι κάποιο λάθος σε αυτές τις διαδικασίες αυξάνει και την πιθανότητα καρκινογόνων μεταλλάξεων.

2ο επίτευγμα: Η ανακάλυψη των χαμένων νετρίνων
Το 2002 λύθηκε ένα από μακρού υφιστάμενο μυστήριο για μερικά από τα λιγότερα κατανοητά σωματίδια στο Σύμπαν, τα νετρίνα. Κατά τη διάρκεια των πυρηνικών συντήξεων στον ήλιο δημιουργούνται τα νετρίνα ηλεκτρονίων. Όμως στη Γη μετρούσαμε μόνο το ένα τρίτο αυτών των νετρίνων. Τα υπόλοιπα δύο τρίτα δεν καταμετρούνταν από τις συσκευές μας.

Το 2002 στοιχεία από το παρατηρητήριο Sudbury Neutrino στον Καναδά επιβεβαίωσαν ότι η "ελλείπουσα" ποσότητα των νετρίνων του ηλεκτρονίου καθοδόν προς τη Γη άλλαζε ταυτότητα, μεταλλασσόταν, (οι φυσικοί το λένε ταλάντωση των ηλιακών νετρίνων) προς άλλο τύπο νετρίνων (μιονίου και ταυ).

3ο επίτευγμα: Νέες αποκωδικοποιήσεις γονιδιωμάτων
Αν το 2001, διαβάστηκε το γονιδίωμα του ανθρώπου, το 2002 διαβάστηκαν τα γονιδιώματα του κουνουπιού και του παρασίτου που προκαλεί την ελονοσία επιφέροντας το θάνατο τουλάχιστον δύο εκατομμυρίων ανθρώπων ετησίως. Με την ανακάλυψη αυτή μπορεί να αναπτυχθούν απωθητικές ουσίες για τα κουνούπια, εντομοκτόνα, και εμβόλια για τα κουνούπια.

Την ανακοίνωση στις αρχές Οκτωβρίου, για το γονιδίωμα του κουνουπιού, την έκανε ο διευθυντής Του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας, ο Φώτης Καφάτος.

Επίσης βρέθηκαν  τα γονιδιώματα του ποντικιού, του ρυζιού, μιας ποικιλίας σιταριού κλπ.

4ο επίτευγμα: Νέες ανακαλύψεις για την μικροκυματική ακτινοβολία
Νέες παρατηρήσεις της μικροκυματικής ακτινοβολίας υπαβάθρου (CMB), της ακτινοβολίας που αποτελεί το "λείψανο" μιας εποχής κοντά 400.000 χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, έχουν επιτρέψει να εμβαθύνουμε τη γνώση μας για το παρελθόν και το μέλλον του Κόσμου. 

Η ακτινοβολία αυτή, η CMB, που εμφανίζεται σε μας να προέρχεται από όλες τις περιοχές του ουρανού, εκπέμφθηκε την εποχή που διαχωρίστηκε η ύλη από την ακτινοβολία. Το 2002 το Cosmic Background Imager, ένα τηλεσκόπιο μικροκυμάτων στη Χιλή, ανίχνευσε κάποιες μορφές στη δομή της CMB, πολύ πιο λεπτομερείς δομές από ό,τι είχαν βρεθεί παλιά. Έτσι επιτρέπει στους επιστήμονες να δουν καλύτερα την κίνηση της ύλης στο αρχικό σύμπαν.

5ο επίτευγμα: Ταχύτατες φωτογραφίες
Με σύντομους παλμούς λέιζερ τράβηξαν φωτογραφίες σε επίπεδο ατόμου. Οι παλμοί έχουν διάρκεια δισεκατομμυριοστό του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου - 10^-18sec ή attoseconds όπως λέγονται. Έτσι πάγωσαν κυριολεκτικά το χρόνο και παρακολουθούν καλύτερα τι γίνεται μέσα σε ένα άτομο.

6ο επίτευγμα: Γεύσεις και θερμοκρασίες
Επιστήμονες εξήγησαν γιατί τα πικάντικα τρόφιμα τα αισθανόμαστε να μας καίνε αλλά και γιατί οι μέντες δίνουν στο στόμα μας μια ψύχρα.

7ο επίτευγμα: Τρισδιάστατα κύτταρα
Με τη βοήθεια ηλεκτρονικών μικροσκοπίων οι ερευνητές προσδιόρισαν διάφορες πρωτεΐνες, που ενσωματώνονται στις επιφάνειες ορισμένων κυττάρων, που αποκρίνονται σε ορισμένες χημικές ουσίες και αλλαγές στη θερμοκρασία.

8ο επίτευγμα: Διάστημα
Την καλύτερη εικόνα του διαστήματος από τη Γη την έλαβαν κατά το 2002 οι επιστήμονες, με τη βοήθεια ενός νέου τηλεσκοπίου.

9ο επίτευγμα: Βιολογικό ρολόι
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ένα νέο τύπο κυττάρων του αμφιβληστροειδούς των θηλαστικών, που στέλνει σήματα στον εγκέφαλο θέτοντας σε λειτουργία το εικοσιτετράωρο βιολογικό μας ρολόι. Αυτά τα κύτταρα σε καθημερινή βάση ρυθμίζουν το βιολογικό ρολόι κάνοντας το μέρος της ανθρώπινης φυσιολογίας.

Η κατανόησή τους μπορεί να μας βοηθήσει στον υπολογισμό των γεγονότων στο jet lag ή τη χειμέρια νάρκη.

10ο επίτευγμα: Ο αρχαιότερος πρόγονος μας
Το 2002 έρευνες ανάτρεψαν μερικές θεμελιώδεις ιδέες για την ανθρώπινη εξέλιξη.

Τον Ιούλιο αναφέρθηκε η ανακάλυψη ενός κρανίου πρωτεύοντος θηλαστικού ηλικίας μεταξύ έξι και επτά εκατομμυρίων ετών. Το απολίθωμα είναι σχεδόν 3 εκατομμύρια έτη παλαιότερο από οποιοδήποτε γνωστό ανθρωποειδή, από το οποίο προήλθαν οι άνθρωποι αλλά όχι και οι πίθηκοι.

Η θέση του κρανίου, γύρω από την αρχαία λίμνη Τσαντ στη Δυτική Αφρική, ήταν μια έκπληξη. Μέχρι τώρα, οι πιο παλιοί πρόγονοι των ανθρώπων είχαν βρεθεί στην Ανατολική Αφρική.

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κρανίου μοιάζουν με ένα μίγμα χιμπατζή, γορίλα, και του ανθρώπου, που οδηγεί τους ερευνητές να ταξινομήσουν την ανακάλυψή τους ως συνολικά ένα νέο γένος και είδος ανθρωποειδή - αν και βέβαια μερικοί ερευνητές διαφωνούν.

Άλλες ανακαλύψεις:

Κατά τη διάρκεια του έτους νέα τεχνολογία αντιμετώπισε την επίδραση της γήινης ατμόσφαιρας στις λήψεις από τα τηλεσκόπια των ουρανών.

Επίσης οι εικόνες που τραβήχτηκαν μετά από αυτή τη βελτίωση συμπεριέλαβαν μια υπερμεγέθη μαύρη οπή στην καρδιά του Γαλαξία μας.

Άλλες εικόνες που λήφθηκαν: μια ηφαιστειακή έκρηξη στο φεγγάρι του Δία, Iώ, και τις εξαιρετικά-σαφείς εικόνες της επιφάνειας του ήλιου.