Κίνηση PugWash
45 χρόνια αγώνων για την ειρήνη, τον αφοπλισμό και την πρόοδο της ανθρωπότητας

Άρθρο, Οκτώβριος 2002

Περιεχόμενα:
Προέλευση της κίνησης Pugwash

Pugwash και αφοπλισμός
Οι Φυσικοί και η κοινωνική ευθύνη
Joseph Rotblat
Το μανιφέστο Russell- Einstein, Λονδίνο 9 Ιουλίου 1955

Ψήφισμα

Προέλευση της κίνησης Pugwash

Η διεθνής κίνηση PugWash, που μετράει ήδη 45 χρόνια, πήρε το όνομά της από τη θέση της πρώτης συνεδρίασης, που έγινε το 1957 στο χωριό Pugwash της Νέα Σκωτίας του Καναδά. Η επιλογή του χωριού αυτού δεν ήταν τυχαία. Ήταν ο τόπος γεννήσεως του Αμερικανού ειρηνιστή Cyrus Eaton, ο οποίος και φιλοξένησε τη πρώτη συνεδρίαση.

Το ερέθισμα για αυτή τη συγκέντρωση ήταν ένα μανιφέστο που εκδόθηκε στις 9 Ιουλίου 1955 στο Λονδίνο από έντεκα μεγάλους φυσικούς. Με επικεφαλής τον φιλόσοφο και ειρηνιστή Bertrand Russell καθώς και τον μεγάλο φυσικό - ανθρωπιστή Albert Einstein, οι Max Born, Perry Bridgman, Leopold Infeld, Frederic Joliot-Curie, Herman Muller, Linus Pauling, Cecil Powell, Joseph Rotblat, και τον Hideki Yukawa -- ζήτησαν από τους επιστήμονες όλων των πολιτικών πεποιθήσεων  να συγκεντρωθούν για να συζητήσουν την απειλή, η οποία απειλούσε την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό της, λόγω της εμφάνισης των θερμοπυρηνικών όπλων.

Την πρώτη συνεδρίαση του 1957 την παρακολούθησαν 22 διαπρεπείς επιστήμονες. Επτά από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τρεις από την τότε Σοβιετική Ένωση, τρεις από την Ιαπωνία, δύο από το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά, και ένας από την Αυστραλία, την Αυστρία, την Κίνα, τη Γαλλία, και την Πολωνία.

Από εκείνο το ξεκίνημα, στο χωριό Pugwash, το κίνημα εξελίχθηκε σε δύο μέτωπα: Πρώτον με συνεχείς συναντήσεις και συνεδριάσεις επιστημόνων-ειρηνιστών από όλο τον κόσμο -- μάλιστα με έναν αυξανόμενο αριθμό και ποικιλία συμμετεχόντων -- και δεύτερον  με την απόκτηση μιας  μάλλον αποκεντρωμένης οργανωτικής δομής που  να συντονίζει και να χρηματοδοτεί αυτήν την δραστηριότητα.

Μέχρι το τέλος του 1999, είχαν γίνει πάνω από 250 διασκέψεις Pugwash, συμπόσια, και εργασίες, στις οποίες συνολικά συμμετείχαν πάνω από 10.000 άτομα. Σημειωτέον, ότι σήμερα υπάρχουν στον κόσμο άνω των 3.500 ατόμων που έχουν λάβει μέρος σε διασκέψεις στο κίνημα Pugwash. Τις ετήσιες διασκέψεις τις παρακολουθούν 150 έως 250 άτομα.  Βασικός κανόνας των διασκέψεων είναι  η προσωπική συμμετοχή  των επιστημόνων και όχι η συμμετοχή αντιπροσώπων  κυβερνήσεων ή οργανώσεων.

Pugwash και αφοπλισμός

Τα πρώτα είκοσι πέντε χρόνια της ιστορίας της Pugwash, συνέπεσαν με την περίοδο  του ψυχρού πολέμου, που όπως είναι γνωστό χαρακτηρίστηκαν από την κρίση του Τοίχους του Βερολίνου, της κρίσης του Κόλπου, της εισβολής στην Τσεχοσλοβακία, και του πολέμου του Βιετνάμ.

Σε αυτήν την περίοδο των τεντωμένων επίσημων σχέσεων και των λίγων ανεπίσημων καναλιών που υπήρχαν μεταξύ των μεγάλων υπερδυνάμεων, στα φόρουμ που έγιναν μεταξύ των επιστημόνων, παρασχέθηκαν ανεπίσημες γραμμές επικοινωνίας από τα μέλη της Pugwash, ανάμεσα στις ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου επιδίωξη τους ήταν  να ξεκινήσουν προκαταρκτικές εργασίες μεταξύ των δύο Μεγάλων Δυνάμεων για τις παρακάτω Συνθήκες: τη Συνθήκη μερικής  απαγόρευσης των πυρηνικών δοκιμών του 1963, τη Συνθήκη μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων του 1968, τη Συνθήκη αντιβαλλιστικών πυραύλων του 1972, τη Συνθήκη για τα βιολογικά όπλα του 1972 και τη Συνθήκη των χημικών όπλων του 1993.

Αυτές οι παραπάνω συνθήκες και οι συνομιλίες που έγιναν τότε πέτυχαν να βελτιώσουν τις σχέσεις μεταξύ Ανατολής - Δύσεως και να μειώσουν το ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής. Όμως ακόμη και σήμερα οι διασκέψεις Pugwash συνεχίζουν να διαδραματίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο: Στη συγκέντρωση βασικών αναλυτών και πολιτικών συμβούλων για συνεχείς, και σε βάθος συζητήσεις του ελέγχου των σημαντικών όπλων. Τέτοια θέματα είναι οι Ευρωπαϊκές πυρηνικές δυνάμεις, ο χημικός και βιολογικός εξοπλισμός, τα διαστημικά όπλα, οι μειώσεις και αναδιαρθρώσεις στα συμβατικά όπλα.

Αλλά και νέα θέματα, όπως ο έλεγχος των κρίσεων στον Τρίτο Κόσμο. Η κίνηση Pugwash έχει, επιπλέον, συμπεριλάβει σαν αποστολή της, εδώ και αρκετά χρόνια, τα προβλήματα της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος.

Για παράδειγμα τον Ιανουάριο του 1980, η Pugwash με μια σειρά συζητήσεων πάνω στον πυρηνικό εξοπλισμό παρείχε ένα off-the-record φόρουμ, όπου όχι μόνο στρατιωτικοί και πολιτικοί αναλυτές, αλλά και μερικά μέλη των επίσημων  διαπραγματευτικών ομάδων σύγκριναν τις λύσεις που προτείνονταν και επιδίωξαν λύσεις για άρση των εμποδίων των επίσημων  διαπραγματεύσεων.

Έτσι ο σκοπός των διασκέψεων Pugwash που ήταν να συγκεντρώνει ειδικούς μελετητές και ενδιαφερόμενους, από όλο τον κόσμο, για τη μείωση του κινδύνου της ένοπλης σύγκρουσης και την επιδίωξη από κοινού λύσεων για τα παγκόσμια προβλήματα, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Οι άνθρωποι που παίρνουν μέρος στις συνεδριάσεις της Pugwash έχουν μεγάλο κύρος στις κοινωνίες και τις κυβερνήσεις των κρατών τους. Έτσι μπορούν να πείθουν  τα άτομα εκείνα που είναι υπεύθυνα για τη χάραξη της επίσημης πολιτικής ώστε να μειωθούν οι εντάσεις μεταξύ των κρατών. 

Όταν ο ψυχρός πόλεμος τερματίστηκε , η κίνηση Pugwash έστρεψε το ενδιαφέρον της στον κύριο στόχο --την πλήρη εξάλειψη των πυρηνικών όπλων. Οι δημοσιεύσεις των σχετικών συνεδρίων και συζητήσεων της είχαν σαν αποτέλεσμα να ιδρυθεί η Επιτροπή της Καμπέρα, το 1996. Η αναφορά της ανακοίνωσης της Επιτροπής αυτής είναι το Μανιφέστο του πλήρους αφοπλισμού στον πλανήτη μας.

Οι Φυσικοί και η κοινωνική ευθύνη

Η επιστημονική κοινότητα μπορούσε όμως να συμβάλει στην εξάλειψη των πυρηνικών αλλά και άλλων όπλων, όπως των βιολογικών, αν άκουγε τις εκκλήσεις που έκανε ο νομπελίστας φυσικός Hans Bethe πριν λίγα χρόνια.

"Εισερχόμαστε σε μιαν εποχή αφοπλισμού και πλήρους απόσυρσης των πυρηνικών όπλων. Ωστόσο μερικές χώρες συνεχίζουν να αναπτύσσουν πυρηνικά όπλα. Είναι αβέβαιο αν, και πότε, θα συμφωνήσουν τα έθνη να σταματήσει το επικίνδυνο τούτο παιχνίδι. Όμως οι μεμονωμένοι επιστήμονες μπορούν να επηρεάσουν αυτή τη διαδικασία αρνούμενοι να συμπράξουν.
Γι' αυτό το λόγο, ζητώ από τους επιστήμονες όλων των χωρών να απέχουν από κάθε εργασία δημιουργίας, ανάπτυξης, βελτίωσης και παραγωγής πυρηνικών όπλων, καθώς και οποιουδήποτε άλλου όπλου με δυνατότητες μαζικής καταστροφής, όπως τα χημικά ή βιολογικά όπλα."

Δυστυχώς κάποτε οι επιστήμονες ήταν απομονωμένοι από την κοινωνία και τα προβλήματά της εξ' αιτίας ορισμένων απόψεων που είχαν, όπως ότι "οι επιστήμονες ερευνούν την κατανόηση των νόμων της φύσης, άρα αφού αυτοί είναι αμετάβλητοι και ανεπηρέαστοι από τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων, οι αντιδράσεις και τα συναισθήματα τους δεν έχουν θέση στη μελέτη της φύσης".

Έτσι οι φυσικοί επηρεασμένοι από τις αντιλήψεις αυτές ανέπτυξαν ορισμένες θέσεις για να δικαιολογήσουν τον διαχωρισμό και τον αποκλεισμό τους από την ανθρωπότητα. Μερικές τέτοιες θέσεις, εντελώς εσφαλμένες, ήταν οι εξής: "η επιστημονική αναζήτηση δεν έχει όρια", "η επιστήμη ερευνά χάριν της επιστήμης", "η επιστήμη είναι ορθολογική και αντικειμενική", ¨η επιστήμη είναι ουδέτερη" κλπ.

Κάποτε μπορεί να υπήρχε διαφορά μεταξύ εφαρμοσμένης και βασικής έρευνας. Έτσι μια έρευνα που γινόταν στο παρελθόν, δεν γνώριζαν οι επιστήμονες αν μπορεί να εφαρμοσθεί. Σήμερα όμως τα όρια αυτά είναι δυσδιάκριτα και επομένως κάποιος που κάνει βασική έρευνα γνωρίζει που μπορεί να εφαρμοσθεί και μάλιστα τα προϊόντα που παράγονται καθοδηγούνται από τους ίδιους τους φυσικούς.

Οι φυσικοί δεν είναι δυνατόν να ισχυρίζονται ότι η εργασία τους δεν έχει σχέση με την ευμάρεια των πολιτών, τον κίνδυνο της ανθρωπότητας ή την φτώχεια των πολιτών του Τρίτου Κόσμου. Δεν μπορούν να λένε πως οι ίδιοι δεν φταίνε για τις επικίνδυνες εφαρμογές πχ ορισμένων λέιζερ.

Αφού ακόμη και κάθε πολίτης είναι υπόλογος για τα έργα του έναντι της κοινωνίας, πόσο μάλλον ένας επιστήμονας που τα έργα του παίζουν κυρίαρχο ρόλο στην σημερινή κοινωνία. Ο Μαθηματικός Michael Atiyah, κάτοχος του μεταλλίου Φιλντς (1966), και πρόεδρος για πολλά έτη των Διασκέψεων Pugwash για την Επιστήμη και τις Παγκόσμιες Υποθέσεις, κατά την διάλεξη Schrodinger του 1997, εξήγησε τους λόγους αυτής της ειδικής ευθύνης των επιστημόνων.

"Πρώτον, υπάρχει το ζήτημα της ηθικής ευθύνης. Αν δημιουργήσεις κάτι πρέπει να ενδιαφερθείς για τις συνέπειες, όπως για τα παιδιά που φέρνουμε στον κόσμο.
Οι φυσικοί πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη των συνεπειών της έρευνας τους γιατί :
Κατανοούν καλύτερα από όλους τα τεχνικά προβλήματα - Μπορούν να προσφέρουν τεχνικές συμβουλές για τα προβλήματα που ανακύπτουν - Μπορούν να βλέπουν τους μελλοντικούς κινδύνους - Επειδή αποτελούν μια Διεθνή Αδελφότητα, που υπερβαίνει τα σύνορα των χωρών, βλέπουν καλύτερα τα συμφέροντα του ανθρώπινου γένους.

Επίσης είναι υπεύθυνοι οι επιστήμονες για την άσχημη δημόσια εικόνα που δίνουν στον κόσμο, λόγω των συνεπειών ορισμένων ενεργειών τους, πχ για την κλωνοποίηση".

Joseph Rotblat

Ο Joseph Rotblat, που είναι επίτιμος πρόεδρος της Pugwash, ήρθε στην Δελφούς στα πλαίσια του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα: "Οικολογική Δυναμική και Ανθρώπινη Φύση, που διοργάνωσε από από κοινού η Πολιτιστική Ολυμπιάδα, η Δελφική Εταιρεία και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Είναι πυρηνικός φυσικός και κάποτε με τα παρακάτω λόγια θέλησε να αναφερθεί στην κοινωνική αλλά και πολιτική ευθύνη των φυσικών στην εποχή μας.

"Δυστυχώς είμαστε πολίτες μιας παγκόσμιας κοινότητας, με όλο και μεγαλύτερη αλληλεξάρτηση --αλληλεξάρτηση οφειλομένη κυρίως στις τεχνολογικές προόδους που δημιουργεί η επιστημονική έρευνα. Κάθε πολίτης είναι υπόλογος για τα έργα του. Όλοι έχουμε ευθύνη έναντι της κοινωνίας".

Rotblat Joseph
Αριστερά: Ο Joseph Rotblat όταν παρέλαβε το Νόμπελ Ειρήνης στις 10 Δεκεμβρίου 1995 στο Όσλο της Νορβηγίας.

Ο Sir Joseph Rotbalt από το 1988 είναι επίτιμος πρόεδρος της Pugwash για την Επιστήμη και τις Διεθνείς Υποθέσεις. Το 1995 απονεμήθηκε από κοινού σε αυτόν αλλά και την κίνηση Pugwash, το βραβείο Νόμπελ για την ειρήνη, σε αναγνώριση των υπηρεσιών που προσέφεραν στην ανθρωπότητα. Είναι σήμερα 94 χρονών και ο τελευταίος επιζών από αυτούς που, στις 9 Ιουλίου του 1955, υπέγραψαν το περίφημο Μανιφέστο Ράσελ-Αϊνστάιν, αποκηρύσσοντας τα πυρηνικά και τα όπλα μαζικής καταστροφής.

Τότε οι έντεκα επιστήμονες, πριν 47 χρόνια,  που υπέγραφαν το Μανιφέστο τόνιζαν :

"Το πρόβλημα που σας παρουσιάζουμε είναι ξεκάθαρο, τρομακτικό, αναπόφευκτο: θα υπογράψουμε το τέλος της ανθρώπινης φυλής ή θα πρέπει η ανθρωπότητα να αποκηρύξει τον πόλεμο;".

Σήμερα όταν ο Joseph Ratblat αναφέρεται στους κινδύνους που μας απειλούν λέει:

"Είναι υποχρέωσή μου - ίσως η αποστολή μου τελικά - να επαναφέρω ξανά και ξανά το ίδιο ερώτημα. Η πυρηνική απειλή μπορεί να μην είναι τόσο έντονη πλέον, όμως δεν έχει εξαφανισθεί - το απέδειξε η πρόσφατη κρίση στο Κασμίρ. Τα πυρηνικά οπλοστάσια μπορεί να έχουν μειωθεί, όμως υπάρχουν αρκετές κεφαλές παντού γύρω μας. Το αν θα τις χρησιμοποιήσουμε, το αν θα απελευθερώσουμε την καταστροφική τους δύναμη εξαρτάται μόνο από ευαίσθητους χειρισμούς και από πολύ λεπτές ισορροπίες. Αν υπάρξει στο μέλλον μια σοβαρή σύγκρουση μεταξύ μεγάλων δυνάμεων , τα πυρηνικά οπλοστάσια θα αναδυθούν και θα επιστρέψουμε στο κλίμα του Ψυχρού Πολέμου. Συνεπώς θα πρέπει εντέλει να ασχοληθούμε με τη φαινομενικά ουτοπική ιδέα ενός κόσμου χωρίς πόλεμο".

Ο Joseph Ratblat θα ήθελε να υπάρξει μία ομάδα ελέγχου, αποτελούμενη από πολλούς επιστήμονες, η οποία να μπορεί να διακρίνει τις λάθος από τις σωστές επιστημονικές εφαρμογές, το τι είναι επιθυμητό και τι ανεπιθύμητο, τι θετικό και τι αρνητικό. "Όπως στα νοσοκομεία υπάρχουν επιτροπές ηθικής, έτσι θα πρέπει να υπάρχουν και σε όλες τις επιστήμες. Για να διασφαλίζουν ότι οι όποιες αποφάσεις δεν θα λαμβάνονται από μεμονωμένα άτομα, αλλά θα είναι συλλογικές και άρα, πιθανότερα, για το κοινό καλό". Δεν θα ήθελε ωστόσο οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις (σχετικά με την πυρηνική ενέργεια, τα γενετικά μεταλλαγμένα φυτά, την κλωνοποίηση, τις εφαρμογές της γενετικής κ.ά.) να είναι με νόμο. "Τουλάχιστον όχι σε αυτή τη φάση. Θα προτιμούσα να είναι οι ίδιοι οι επιστήμονες που θα θέτουν τα όρια στις έρευνές τους. Αν δεν μπορεί να συμβεί αυτό, ναι, θα χρειαστεί κυβερνητική παρέμβαση, νομοθεσία. Όμως, στην πραγματικότητα είναι ο κώδικας ηθικών αξιών που θα πρέπει να τηρηθεί κι όχι η όποια νομοθεσία".

Η κίνηση Pugwash, εκτός του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης, έχει λάβει κι άλλες διεθνείς ηθικές ανταμοιβές: το 1987, της απονεμήθηκε το βραβείο Ολύμπια από το Ίδρυμα Ωνάση,  (μαζί με 100.000 δολάρια από κοινού με την Αρχαιολογική Εταιρεία της Ελλάδας) ενώ έλαβε και το βραβείο Feltrinelli από την dei Lincei Accademia Nazionale, μαζί με ένα μεγάλο ποσό. Αυτά τα χρήματα τοποθετήθηκαν ώστε να οικοδομηθεί το κτίριο της Pugwash (που βρίσκεται στη Γενεύη). Επίσης  το 1989, η ΟΥΝΕΣΚΟ απένειμε στις διασκέψεις Pugwash το χρυσό μετάλλιο Einstein. Το 1992, το βραβείο Ειρήνης Albert Einstein μαζί με 50.000 δολλάρια, απονεμήθηκε στον Ηans Bethe και Joseph Rotblat, οι οποίοι έδωσαν τα μισά χρήματα για το κτίριο της Pugwash.

Το μανιφέστο Russell- Einstein, Λονδίνο 9 Ιουλίου 1955

Bertrand Russell and Albert Einstein

Στην τραγική κατάσταση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, αισθανόμαστε ότι οι επιστήμονες πρέπει να συγκεντρωθούν σε μια διάσκεψη για να αξιολογήσουν τους κινδύνους που έχουν προκύψει ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης των όπλων μαζικής καταστροφής, και να συζητήσουν ένα ψήφισμα στο πνεύμα του επισυναπτόμενου πρόχειρου ψηφίσματος. 

Μιλάμε σε αυτήν την περίπτωση, όχι ως μέλη αυτού ή εκείνου του έθνους, ηπείρου, θρησκείας, αλλά ως ανθρώπινα όντα, μέλη του ανθρώπινου Γένους, του οποίου η μελλοντική ύπαρξη βρίσκεται σε αμφιβολία. Ο κόσμος είναι γεμάτος συγκρούσεις. Και, αν αφήσουμε όλες τις δευτερεύουσες συγκρούσεις, ο τιτάνιος αγώνας γίνεται μεταξύ του κομμουνισμού και του αντι-κομμουνισμού.

Σχεδόν καθένας που είναι πολιτικά συνειδητός έχει ισχυρά συναισθήματα για το ένα ή και τα περισσότερα από αυτά τα ζητήματα αλλά από εσάς θέλουμε, εάν μπορείτε, να θέσετε κατά μέρος τέτοια συναισθήματα και να θεωρηθούμε μόνο σαν τα μέλη ενός βιολογικού είδους που είχε μια αξιοπρόσεκτη ιστορία, και την εξαφάνιση του οποίου κανένας από μας δεν μπορεί να επιθυμήσει.

Θα προσπαθήσουμε να μην πούμε ούτε μια λέξη παραπάνω από αυτήν, που πρέπει να απευθύνει η μια ομάδα σε μια άλλη. Όλοι, εξίσου, συμφωνούν με τον κίνδυνο, και, εάν ο κίνδυνος γίνει κατανοητός, υπάρχει ελπίδα ότι μπορεί συλλογικά να τον αποτρέψουμε.

Πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε με έναν νέο τρόπο. Πρέπει να μάθουμε να αναρωτιόμαστε, όχι ποια μέτρα μπορούν να ληφθούν για να δώσουν τη στρατιωτική νίκη σε οποιαδήποτε ομάδα προτιμάμε, γιατί δεν πλέον καιρός για τέτοια ζητήματα. Η ερώτηση που πρέπει να βάλουμε είναι: Ποιές πρωτοβουλίες πρέπει να ληφθούν για να αποτραπεί ένας στρατιωτικός ανταγωνισμός του οποίου η κατάληξη θα είναι καταστρεπτική σε όλα τα συμβαλλόμενα μέρη;

Οι άνθρωποι όλης της Γης, και ακόμα και πολλά άτομα σε κυβερνητικές θέσεις, δεν έχουν σκεφθεί τι θα γινόταν σε έναν πόλεμο με πυρηνικές βόμβες. Οι άνθρωποι σκέφτονται ακόμα με όρους της εξάλειψης των πόλεων. Γίνεται κατανοητό ότι οι νέες βόμβες είναι ισχυρότερες από τις παλαιές, και ότι, ενώ μια Α-βόμβα (ατομική) μπόρεσε να εξαλείψει τη Χιροσίμα, μια Η-βόμβα (υδρογονοβόμβα) θα μπορούσε να εξαλείψει μεγαλύτερες πόλεις, όπως το Λονδίνο, Νέα Υόρκη, και Μόσχα.

Καμία αμφιβολία δεν υπάρχει ότι σε ένα πόλεμο με Η-βόμβα οι μεγάλες πόλεις δεν θα εξαλειφθούν. Αλλά αυτό το γεγονός είναι μια από τις δευτερεύουσες καταστροφές, που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Εάν όλοι οι άνθρωποι στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη, και στη Μόσχα εξολοθρευτούν, ο κόσμος, θα χρειαστεί μερικούς αιώνες για να συνέλθει από το χτύπημα. Αλλά ξέρουμε τώρα, ειδικά από την δοκιμή στις νήσους Bikini, ότι οι πυρηνικές βόμβες μπορούν βαθμιαία να μεταδώσουν την καταστροφή πολύ πέρα από μια στενή περιοχή από ό,τι είχε αρχικά υποτεθεί.

Δηλώνεται σωστά ότι μια βόμβα που μπορεί τώρα να κατασκευαστεί θα είναι 2.500 φορές ισχυρότερη από αυτή που κατέστρεψε τη Χιροσίμα. Μια τέτοια βόμβα, εάν εκραγεί κοντά στο έδαφος ή κάτω από το νερό, θα στείλει ραδιενεργά σωματίδια στα ανώτερα στρώματα του αέρα. Αυτά θα πέσουν βαθμιαία και θα φθάσουν στην επιφάνεια της Γης υπό μορφή θανάσιμης σκόνης ή βροχής. Ήταν η ίδια σκόνη που μόλυνε τους Ιάπωνες ψαράδες και τα ψάρια τους. Κανένας δεν ξέρει πώς μπορούν τέτοια θανατηφόρα ραδιενεργά σωματίδια να διασκορπιστούν, αλλά οι καλύτερες επιστημονικές αυθεντίες εδώ είναι ομόφωνες:  ένας πόλεμος με τις Η-βόμβες ενδεχομένως να βάλει ένα ξαφνικό τέλος στην ανθρώπινη φυλή. Φοβούνται πολλοί ότι εάν χρησιμοποιηθούν πολλές Η-βόμβες, τότε θα υπάρξει ένας καθολικός θάνατος, ξαφνικός μόνο για μια μικρή μειονότητα, αλλά για την πλειοψηφία του κόσμου, θα είναι ένας αργά βασανιστικός θάνατος, μέσα σε αρρώστιες και στην αποσύνθεση.

Έχουν εκφραστεί ήδη πολλές προειδοποιήσεις από διαπρεπείς επιστήμονες και από αυθεντίες στη στρατιωτική στρατηγική. Κανένας από αυτούς δεν θα πει σίγουρα ποιές είναι οι χειρότερες επιπτώσεις. Δεν γνωρίζουν ποιά είναι τα πιθανά αποτελέσματα, και κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το τι θα συμβεί. Ακόμα δεν έχει διαπιστωθεί αν οι απόψεις των εμπειρογνωμόνων, σε αυτό το ζήτημα, εξαρτώνται από την πολιτική τους τοποθέτηση ή τις προκαταλήψεις τους.

Εδώ  είναι λοιπόν το δίλημμα που σας παρουσιάζουμε, ξεκάθαρο, τρομακτικό και αναπόφευκτο: Θα βάλουμε ένα τέλος στην ανθρώπινη φυλή ή η ανθρωπότητα θα αρνηθεί τον πόλεμο;

Η κατάργηση του πολέμου ίσως θα απαιτήσει δυσάρεστους περιορισμούς στην εθνική κυριαρχία. Αλλά αυτό που ίσως εμποδίζει την κατανόηση της κατάστασης, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι ότι ο όρος "ανθρωπότητα" φαίνεται ασαφής και αφηρημένος. Οι άνθρωποι μόλις και μετά βίας φαντάζονται ποιός είναι ο κίνδυνος που απειλεί αυτούς, τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους, και όχι μόνο αφηρημένα κάποιους άλλους. Μπορούν μόλις και μετά βίας να καταλάβουν ότι τα πρόσωπα που αγαπούν κινδυνεύουν. Και έτσι ελπίζουν ότι ίσως ο πόλεμος μπορεί να τους επιτρέψει να συνεχίσουν να ζουν, χωρίς να απαιτείται να απαγορευτούν τα σύγχρονα όπλα.

Αυτή η ελπίδα είναι μια ψευδαίσθηση. Οποιεσδήποτε συμφωνίες, για την μη χρησιμοποίηση των Η-βομβών, και να έχουν επιτευχθεί κατά τη διάρκεια της ειρήνης, δεν θα θεωρούνταν πλέον δεσμευτικός κατά την διάρκεια του πολέμου, και τότε οι δύο πλευρές θα άρχιζαν την κατασκευή των Η-βομβών, μόλις ξεσπάσει ο πόλεμος, με δικαιολογίες του τύπου ότι η άλλη πλευρά κατασκεύασε τις βόμβες και η πλευρά που τις κατασκεύασε θα ήταν σίγουρα νικήτρια.

Μια συμφωνία αποκήρυξης των πυρηνικών όπλων ως τμήμα μιας γενικής μείωσης των εξοπλισμών, θα εξυπηρετούσε ορισμένους σημαντικούς σκοπούς. Πρώτον, οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ Ανατολής και Δύσης θα είναι προς το καλό εφ' όσον τείνει να ελαττώσει την ένταση. Δεύτερον, η κατάργηση των θερμοπυρηνικών όπλων, θα ελάττωνε το φόβο μιας ξαφνικής επίθεσης, όπως έγινε στο Pearl Harbour, το οποίο κρατά αυτή τη στιγμή και τις δύο πλευρές σε μια κατάσταση νευρικής ανησυχίας. Πρέπει, επομένως, να καλωσορίσετε μια τέτοια συμφωνία σαν το πρώτο μόνο βήμα.

Οι περισσότεροι από μας δεν είμαστε ουδέτεροι στα συναισθήματα, αλλά, ως ανθρώπινα όντα, πρέπει να θυμηθούμε ότι, εάν τα ζητήματα μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης πρόκειται να αποφασιστούν με οποιοδήποτε χειρισμό, οι οποίοι μπορούν να δώσουν οποιαδήποτε πιθανή ικανοποίηση σε οποιονδήποτε, είτε κομμουνιστή είτε αντικομμουνιστή, είτε Ασιάτη είτε Ευρωπαίο είτε Αμερικανό, εάν άσπρο ή μαύρο, τότε αυτά τα ζητήματα δεν πρέπει να αποφασιστούν με τη βοήθεια ενός πολέμου. Θα πρέπει να το ευχηθούμε αυτό για να γίνει κατανοητό, και στην Ανατολή και στη Δύση.

Μπροστά μας έχουμε τη λύση, εάν επιλέγουμε τη συνεχή πρόοδο στην ευτυχία, γνώση, και φρόνηση. Αν όμως έχουμε διαλέξει το θάνατο, αυτό συμβαίνει επειδή δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τις φιλονικίες μας;

Απευθυνόμαστε ως ανθρώπινα όντα σε ανθρώπινα όντα: Θυμηθείτε την ανθρώπινη ιδιότητά σας, και ξεχάστε τα υπόλοιπα. Εάν μπορείτε να το κάνετε, ο δρόμος βρίσκεται ανοικτός μπροστά σε έναν νέο Παράδεισο.  Εάν μπορείτε, βρίσκεται πριν από σας ο κίνδυνος του καθολικού Θανάτου.

Ψήφισμα

Εμείς, οι παρακάτω επιστήμονες, προσκαλούμε αυτή τη Διάσκεψη, και μέσω αυτής τους επιστήμονες του κόσμου και όλη την ανθρωπότητα, να προσυπογράψουν το ακόλουθο ψήφισμα:

"Λαμβάνοντας υπόψη ότι σε οποιοδήποτε μελλοντικό παγκόσμιο πόλεμο θα υιοθετηθούν σίγουρα τα πυρηνικά όπλα, και ότι τέτοια όπλα απειλούν την συνέχεια της ανθρώπινης ύπαρξης, πιέζουμε τις κυβερνήσεις όλου του κόσμου να πραγματοποιήσουν, και για να αναγνωρίσουν δημόσια, ότι οι σκοποί τους δεν μπορούν να προαχθούν μέσα από έναν Παγκόσμιο πόλεμο, και τους ωθούμε, συνεπώς, να βρούνε ειρηνικά μέσα για την τακτοποίηση όλων των θεμάτων στα οποία διαφωνούν μεταξύ τους."

Max Born
Perry W. Bridgman
Albert Einstein
Leopold Infeld
Frederic Joliot-Curie
Herman J. Muller
Linus Pauling
Cecil F. Powell
Joseph Rotblat
Bertrand Russell
Hideki Yukawa

 

Δείτε και τα σχετικά άρθρα
Ο διανοούμενος Einstein Ένας μοναχικός ταξιδευτής του Σύμπαντος
Ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες
Η ιστοσελίδα της κίνησης Pugwash
HomeHome