Η έρευνα για ζωή στο διάστημα (SETI)

Άρθρο, Ιούλιος 2002

Ήταν 8 Απριλίου 1960, κοντά στην Green Bank της Δυτικής Βιρτζίνιας των ΗΠΑ: Ο Δρ Frank Drake σημάδεψε αρχικά με ένα ραδιοτηλεσκόπιο 25 μέτρων σε δύο κοντινά αστέρια, τα Epsilon Eridani και Tau Ceti.

Ο στόχος του ήταν να ανιχνεύσει τα σημάδια της ευφυούς ζωής πέρα από τη Γη. Οι επιστήμονες από τότε δεν σταμάτησαν να κοιτάζουν συνέχεια στο αχανές διάστημα. 

Με το πρόγραμμα του Drake, που ονομάστηκε Ozma - από το όνομα μια πριγκίπισσας στα βιβλία του Οz - άρχισε η σύγχρονη επιστημονική αναζήτηση της εξωγήινης νοημοσύνης, που συνήθως είναι γνωστή ως Seti.

Το πρόγραμμα Ozma ήταν το αποτέλεσμα μιας ερευνητικής εργασίας, που δημοσιεύθηκε κατά το 1999, από τους Πανεπιστημιακούς φυσικούς Giuseppe Cocconi και Philip Morrison του Cornell.

Τότε αυτοί είχαν προτείνει ότι τα ραδιοκύματα είναι οι αποτελεσματικότεροι τρόποι επικοινωνίας στις διαστρικές αποστάσεις, και επομένως ο καλύτερος τρόπος να ανιχνευθεί η ύπαρξη ενός εξωγήινου πολιτισμού.

Αρχικά Οι δύο φυσικοί ζήτησαν από τον Sir Bernard Lovell υπεύθυνο του ραδιοτηλεσκοπίου Jodrell Bank, που βρίσκεται στη Μεγάλη Βρετανία, να τους δώσει τα ραδιοτηλεσκόπια για να ακούσουν τυχόν εξωγήινα σήματα. Όμως ο Sir Bernard τους αρνήθηκε γιατί σκέφθηκε ότι αυτό το project θα έπαιρνε πάρα πολύ χρόνο.

Αλλά ο Frank Drake αποφάσισε να τους τα δώσει. Μάλιστα εκείνη την περίοδο έφτιαχναν νέα, μεγάλα τηλεσκόπια, και το πιο σημαντικό, είχαν εφευρεθεί διάφορες νέες μορφές ραδιοδεκτών, που έδωσαν ευαισθησίες περίπου 10 φορές καλύτερες από αυτούς τους δέκτες τους βασισμένους στις λυχνίες, που τότε ήταν σε κοινή χρήση.

Ο συνδυασμός λοιπόν των μεγαλύτερων τηλεσκοπίων και των πιο ευαίσθητων δεκτών τους επέτρεψε, για πρώτη φορά, να ανιχνεύσουν ραδιοσήματα από αποστάσεις τέτοιες στις οποίες βρίσκονταν τα κοντινότερα αστέρια, που έμοιαζαν με τον ήλιο μας σε ισχύ και σε μέγεθος. 

Οι επιστήμονες λοιπόν μπόρεσαν να ανιχνεύσουν σήματα, που μπορεί να έρχονταν από πολιτισμούς όπως ο δικός μας, σε αποστάσεις ίσες με αυτές που μας χωρίζουν από τα άλλα αστέρια.

Ψεύτικος συναγερμός

Ο Drake μάλιστα θυμάται ότι ήταν κρύο το πρωί της 8ης Απριλίου του 2000.

Το πρόγραμμα Ozma άρχισε παρατηρήσεις περίπου στις 6.00 το πρωί - και σχεδόν αμέσως πήρε ένα σήμα.

Ο Drake υπενθυμίζει ότι κατά την πρώτη ημέρα λειτουργίας του προγράμματος, είχαν ένα μεγάλο, δυνατό αλλά ψευδή συναγερμό. Φυσικά, δεν γνώριζαν τότε ότι ήταν ψευδές σήμα που έλαβαν. Το κατάλαβαν μερικές εβδομάδες αργότερα, και το διάστημα αυτό όλοι τους ήταν συγκινημένοι. Δεν μπορούσαν να πιστέψουν την τύχη τους, πως από την πρώτη ημέρα έλαβαν ένα ραδιοσήμα από τους ...εξωγήινους.

Δυστυχώς όμως ο συναγερμός για το σήμα αποδείχθηκε ότι προερχόταν από ένα μυστικό στρατιωτικό πρόγραμμα.

Το πρόγραμμα Ozma άκουγε για σήματα στους ουρανούς, συνολικά περίπου για 200 ώρες σε μία περίοδο δύο μηνών. Ακόμα κι αν δεν ανίχνευσε σήματα από τους πολιτισμούς πέρα από τη Γη, προέτρεψε τη διαστημική επιτροπή της Εθνικής Ακαδημίας των Επιστημών να οργανώσει την πρώτη σημαντική συνεδρίαση για την αναζήτηση εξωγήινης νοημοσύνης.

Το πρόγραμμα Seti με τηλεσκόπια 

Σήμερα, ο Drake δραστηριοποιείται στον προγραμματισμό του μελλοντικού Seti, δεδομένου ότι το είχε πρώτος προωθήσει πριν 42 χρόνια. Ο Drake σήμερα είναι στην οργανωτική επιτροπή για ένα νέο πρόγραμμα Seti με τηλεσκόπια.

"Ο εξοπλισμός μας είναι σήμερα 100 τρισεκατομμύρια φορές ισχυρότερος από τον εξοπλισμός του Ozma", λέει ο Drake. "Ακόμα κι έτσι, το πρόγραμμα Ozma δεν ήταν άσχημο - οι επιστήμονες τότε είχαν μια πραγματική πιθανότητα να πετύχουν, ακόμη και με την τότε τεχνολογία. Και στην επιστήμη, πρέπει να προχωρήσετε με την αναρρίχηση ένα-ένα τα σκαλιά σιγά-σιγά".

Σαράντα δύο χρόνια και με σχεδόν εκατό αναζητήσεις αργότερα, οι ET ακόμα δεν έχουν κάνει καμιά εμφάνιση.

Οι συνήγοροι του προγράμματος Seti λένε ότι μόνο μόλις άρχισαν την αναζήτηση και με την όλο και περισσότερη περίπλοκη ισχύ της ηλεκτρονικής και των υπολογιστών, θα είναι μόνο θέμα χρόνου πριν να γίνει μια ανίχνευση. Αλλά αυτό είναι έτσι τελικά;

Αρχαιολογία του μέλλοντός μας

Κανένας μας δεν ξέρει πόσο καιρό θα χρειαστεί και αν μπορεί ποτέ να συμβεί. Όλα αυτά μπορούν να ειπωθούν γιατί έχουν περάσει ήδη 42 χρόνια κοιτάζοντας και δεν έχουμε βρει τίποτα.

Αυτό όμως εμπνέει μερικούς να δουλεύουν ολοένα σκληρότερα και βαθύτερα.

Το Seti είναι εξερεύνηση του κόσμου και μας, και ενδεχομένως κάποια μέρα θα βρούμε στο Σύμπαν κι άλλους να ασχολούνται με μια παρόμοια αναζήτηση.

Όπως λέει ο Drake, "Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι έρευνα, έρευνα και πάλι αναζήτηση μέχρι που μια ημέρα να εξετάζουμε στη σωστή θέση στον ουρανό και στο σωστό χρόνο".

"Οι εξωγήινοι θα μπορούσαν να είναι κυριολεκτικά μερικές χιλιάδες εκατομμύρια έτη μπροστά από μας στην εξέλιξή τους, στην τεχνολογική ανάπτυξή τους, και έτσι ό,τι πρόκειται να μάθουμε είναι κατά κάποιο τρόπο η αρχαιολογία του μέλλοντός μας."

Related to this story:
http://news.bbc.co.uk/low/english/sci/tech/newsid_613000/613444.stm(21 Jan 00 | Sci/Tech)
Still waiting for a call ( | Sci/Tech)
Alien hunter breaks record (17 Aug 99 | Sci/Tech)
Australia searches for ET (10 Jun 99 | Sci/Tech)
Furry puppet turns up in ET search (05 Jul 99 | Sci/Tech)
Interstellar message says 'ET call Earth' (25 May 99 | Sci/Tech)

Το πρώτο μήνυμα από τη Γη για τους Ε.Τ.

Μια επιχείρηση μάλιστα πρόσφερε στο κοινό την ευκαιρία να στείλουν τα προσωπικά μηνύματά τους να ταξιδέψουν για πάντα στο διάστημα για 15$, στο τέλος ενός κυρίου μηνύματος.

Και για πρώτη φορά, την Δευτέρα 24 Μαίου 1999 από το ραδιο τηλεσκόπιο Evpatoria στην Ουκρανία, μεταδόθηκε το πρώτο λεπτομερές ραδιο-μήνυμα στα αστέρια, που έλεγε:  "Η Γη καλεί ET". 

Οι αποστολές αυτές ήταν μέρος ενός εμπορικού προγράμματος, του Encounter 2001, που έχει την έδρα του στο Χιούστον. 

Τα μηνύματα στοχεύουν σε άστρα που βρίσκονται 51 έως 71 έτη φωτός μακριά. Τα ραδιο-κύματα επειδή ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός, σημαίνει ότι θα περάσουν τουλάχιστον 102 έτη πριν φθάσει πίσω οποιαδήποτε απάντηση. Αυτό το χρονικό διάστημα δεν περιλαμβάνει κανένα χρόνο σκέψης για οποιοδήποτε αλλοδαπό που θα προσπαθείσει να αποκρυπτογραφήσει το μήνυμα.

Αλλά οι επιστήμονες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα της αναζήτησης ευφυών σημάτων από το εξωτερικό διάστημα είναι δύσπιστοι. Οι ειδικοί στο Seti (αναζήτηση εξωγήινης νοημοσύνης) λένε ότι η αποστολή ενός μηνύματος έξω στο διάστημα είναι σχεδόν βεβαία μια άκαρπη άσκηση. Η απάντηση είναι πολύ απίθανη και βέβαια όχι στα πλαίσια της διάρκειας της ζωής μας. 

Το κύριο μήνυμα

Πρέπει να τονιστεί ότι το πρώτο και μοναδικό άλλο ραδιο σήμα, που ε στάλη σκόπιμα έξω στο διάστημα το 1974, στόχευε σε αστέρια που δεν ήταν πιθανό να έχουν πλανήτες.  

Έτσι το νέο σήμα στόχευε σε λίγα αστέρια όπως ο ήλιος μας, σε μια περιοχή του ουρανού που ονομάζεται θερινό τρίγωνο. 

Το δεύτερο μήνυμα που εστάλη βασιζόταν στην επιστήμη, λογική και τα μαθηματικά και η σχεδίαση του είχε γίνει από τον Δρ Yvan Dutil. 

Και για πρακτικούς λόγους, αυτή ήταν η πρώτη λεπτομερής διαστρική μετάδοση του ανθρώπινου πολιτισμού.

Το μήνυμα αποτελείτο από μια σειρά σελίδων επαναλαμβανόμενων τρεις φορές για μια περίοδο τριών ωρών. Το σήμα ήταν 100.000 φορές ισχυρότερο από μια ραδιοφωνική μετάδοση της τηλεόρασης.

Το πρώτο μήνυμα που εστάλη το 1974 μεταδόθηκε από το ραδιο-τηλεσκόπιο Arecibo. Ήταν ένα συνοπτικό μήνυμα, τριών λεπτών προς το απόμακρο αστρικό σμήνος  M13.

Αποτελέστηκε από 1.679 παλμούς. Όταν τακτοποιούνταν σε ένα πίνακα, έγιναν μια εικόνα που εμφάνιζε άτομα, μόρια, το ηλιακό μας σύστημα και την αναπαράσταση ενός ανθρώπου.

Αλλά το νέο κοσμικό μήνυμα είναι πολύ πιο μεγάλο χρονικά - 400.000 bits.

Αρχίζοντας από τα βασικά σύμβολα, χρησιμοποίησε τη λογική για να περιγράψει τους αριθμούς και τη γεωμετρία. Συνέχισε έπειτα για να εισαχθούν έννοιες όπως τα άτομα, οι πλανήτες και ακόμη και το DNA.

Εάν οποιοιδήποτε εξωγήινοι σταματήσουν ποτέ αυτό το μήνυμα, αυτό θα σημαίνει ότι θα έχουν κυριαρχήσει στην επιστήμη. Επομένως, σε ένα μεγάλο μέρος του πρώτου μέρους του μηνύματος, το μέρος που εξετάζει τους αριθμούς και τα άτομα, αυτοί θα είναι εξοικειωμένοι.

Αλλά θα μπορούν όμως, βλέποντας και τα υπόλοιπα, να συναγάγουν μερικά πράγματα και για τους ανθρώπους, όπως που ζούμε, πόσο μεγάλοι είμαστε και πόσοι άνθρωποι ζουν στον πλανήτη μας.

Όπως και το κρυπτογραφημένο μήνυμα, υπήρχε μια σειρά χαιρετισμών που γράφτηκαν από το ευρύ κοινό. Οι χαιρετισμοί περιλάμβαναν τις ελπίδες των λαών για ένα ειρηνικότερο μέλλον για την ανθρωπότητα και άλλων φυλών στο διάστημα. 

Το σήμα αυτό θεωρείται από τους ειδικούς ότι είναι ένα είδος μνημείου. Ένα είδος αθανασίας που θα ταξιδεύει για πάντα, έξω από το ηλιακό μας σύστημα.

Σε ένα χωριστό πρόγραμμα, οι εμπειρογνώμονες του Seti, που αφουγκράζονται συνέχεια για εκούσια μηνύματα από το διάστημα, έχουν παρακαλέσει για να προμηθευτεί ο κόσμος ένα ελεύθερο λογισμικό, στην ιστοσελίδα του SETI@home.

Αυτό το πρόγραμμα, που στην ουσία είναι ένας screensaver, επιτρέπει στους υπολογιστές να αναλύσουν τα ραδιο σήματα για πιθανά σημάδια ET. Μια ακριβώς εβδομάδα μετά από την έναρξή του προγράμματος, σχεδόν 300.000 υπολογιστές συνέβαλαν ώστε να αντικαταστήσουν χρόνο υπολογισμού 1100 ετών, για την αναζήτηση της εξωγήινης ζωής.

Screening for alien life (17 May 99 | Sci/Tech)
Alien hoax dismays scientists (03 Nov 98 | Sci/Tech)
Anyone out there? (25 May 99 | Sci/Tech)
We are not being visited (02 Jul 98 | Sci/Tech)

http://setiathome.ssl.berkeley.edu/
Encounter 2000