|
|
|
Οικονοφυσική: Ένας διεπιστημονικός κλάδοςΠηγή: Wikipedia, Ιούνιος 2006 |
|
Η οικονοφυσική (econophysics) είναι ένας διεπιστημονικός ερευνητικός τομέας, που εφαρμόζει τις θεωρίες και τις μεθόδους που αναπτύχθηκαν αρχικά από τους φυσικούς προκειμένου να λυθούν προβλήματα στην οικονομική επιστήμη, συνήθως συμπεριλαμβάνονται αβεβαιότητες ή στοχαστικά στοιχεία και μη γραμμική δυναμική. Μερικά παραδείγματα από την οικονοφυσική είναι: η χρησιμοποίηση μοντέλων φιλτραρίσματος για να εξηγήσει τις διακυμάνσεις του χρηματιστηρίου χρησιμοποιώντας μοντέλα των καρδιακών επεισοδίων, η αυτο-οργανούμενη κρισιμότητα και η πρόβλεψη σεισμών για να καταλάβουν και να εξηγήσουν οι ειδικοί πώς καταρρέουν τα χρηματιστήριο. Ένα βασικό εργαλείο αυτής της ανάλυσης είναι η μαθηματική θεωρία της πολυπλοκότητας, και άμεσα συνδεμένη η θεωρία των πληροφοριών, δύο θεωρίες που αναπτύχθηκαν από τους Murray Gell-Mann και τον Claude E. Shannon αντίστοιχα. Επειδή τα οικονομικά φαινόμενα είναι στην πράξη το μακροκοσμικό αποτέλεσμα των αλληλεπιδράσεων πολλών παραγόντων σε ένα μικροκοσμικό επίπεδο, τα φυσικά μοντέλα πρέπει να ανακλούν αυτό το φαινόμενο. Εντούτοις, υπάρχουν πολλά πεδία και εργαλείο από τη φυσική που να χρησιμοποιηθούν στην οικονοφυσική, για παράδειγμα η δυναμική ρευστών, η κβαντική μηχανική, και η ολοκλήρωση τροχιών στην στατιστική μηχανική. Ο όρος όμως είναι αμφισβητούμενος. Μια συνηθισμένη φράση μεταξύ των οικονομολόγων είναι ότι "οι οικονομολόγοι έχουν φθόνο για τη φυσική", αλλά ο διάσημος οικονομολόγος Paul Krugman έχει πει ότι πολλοί φυσικοί δεν μπορούν να καταλάβουν ακόμη και το πιο απλό μοντέλο των αναγκών και της τροφοδοσίας, όπως αναπτύχθηκε από τον Alfred Marshall, λόγω της μη διαισθητικής κατεύθυνσης της αιτιότητας καθώς και της δυσκολίας να διαισθανθούν και να ερμηνεύσουν οι φυσικοί τις αλληλεπιδράσεις των μη φυσικών μεταβλητών. Παραδείγματος χάριν, η συμπεριφορά της ελαχιστοποίησης του κόστους από τις εταιρίες με την συμπεριφορά της ελαχιστοποίησης της ενέργεια από τις φυσαλίδες μπορεί να μην ταιριάζει. Η ιστορία Η Οικονοφυσική ξεκίνησε στη μέσα της δεκαετίας του '90 από διάφορους φυσικούς που εργάζονται στο πεδίο της στατιστικής μηχανικής. Έτσι αποφάσισαν αυθόρμητα να αντιμετωπίσουν σύνθετα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στις οικονομικές αγορές, ειδικά στις χρηματιστικές αγορές. Ανικανοποίητοι με τις παραδοσιακές εξηγήσεις των οικονομολόγων (πολλές των οποίων στερούνταν της εμπειρικής αιτιολόγησης) εφάρμοσαν εργαλεία και μεθόδους από τη φυσική - αρχικά για να προσπαθήσουν να συνταιριάξουν οικονομικά στοιχεία, και έπειτα για να εξηγήσουν τα γενικότερα οικονομικά φαινόμενα. Μια κατευθυντήρια δύναμη πίσω από την οικονοφυσική, όπως προκύπτει αυτή τη στιγμή, ήταν η διάθεση τεράστιων ποσοτήτων από οικονομικά στοιχεία, που ξεκίνησαν στη δεκαετία του '80. Έγινε προφανές ότι οι παραδοσιακές μέθοδοι ανάλυσης ήταν ανεπαρκείς - γιατί οι καθιερωμένες οικονομικές μέθοδοι ασχολούνταν με ομοιογενή αίτια και ισορροπίες, ενώ πολλά από τα πιο ενδιαφέροντα φαινόμενα στις χρηματιστικές αγορές εξαρτώνται πλήρως από ετερογενή αίτια και καταστάσεις που απέχουν αρκετά από την ισορροπία. Ο όρος "οικονοφυσική" εφευρέθηκε από τον H. Stanley στα μέσα της δεκαετίας του '90, για να περιγράψει το μεγάλο αριθμό εργασιών που γράφτηκαν από τους φυσικούς πάνω στα προβλήματα των αγορών (των αποθεμάτων), και εμφανίστηκε αρχικά σε μια διάσκεψη σχετικά με τη στατιστική φυσική στην Καλκούτα το 1995 και στις ακόλουθες δημοσιεύσεις του. Η εναρκτήρια συνεδρίαση για την Οικονοφυσική οργανώθηκε αργότερα στη Βουδαπέστη. Αυτήν την περίοδο με τον κλάδο αυτό ασχολούνται αφενός το ερευνητικό εργαστήριο Nikkei Econophysics καθώς και τα συμπόσια, APFA, ECONOPHYS-KOLKATA, WEHIA. Πάντως εάν η "οικονοφυσική" χρησιμοποιεί τις αρχές της στατιστικής μηχανικής για την οικονομική ανάλυση, τότε το ξεκίνημα αυτής της καινοτομίας οφείλεται πιθανώς στους Farjoun και Machover (κατά το 1983) με το βιβλίο τους "Νόμοι του Χάους: Μια πιθανολογική προσέγγιση στην πολιτική οικονομία". Εάν, από την άλλη πλευρά, η "οικονοφυσική" χρησιμοποιείται για να δείξει την εφαρμογή της φυσικής στα οικονομικά, κάποιος τότε μπορεί να δει τις εργασίες των Lιon Walras και Vilfredo Pareto ως τμήματά της. Πράγματι, όπως παρουσιάζεται από τους Ingrao και Israel, η γενική θεωρία της ισορροπίας στα οικονομικά βασίζεται ακριβώς στη φυσική έννοια της μηχανικής ισορροπίας. Ενδιαφέροντα links |