Το Αίνιγμα της Χρυσομαλλούσας: Γιατί το σύμπαν έχει τις ιδανικές συνθήκες για να εμφανιστεί η ζωή στη Γη

Άρθρο, Απρίλιος 2007

Ας εξετάσουμε το ζήτημα μας: Το σύμπαν μοιάζει να αυτοδιογκώθηκε από το τίποτα κυριολεκτικά, προς ένα απέραντο κομμάτι του χωρόχρονου γεμάτο με σκοτεινή  ύλη και ενέργεια, φωτισμένος από 200 δισεκατομμύρια γαλαξίες, που ο κάθε ένας τους περιέχει ίσως και 200 δισεκατομμύρια αστέρια. Τα αστέρια, σαν θερμοπυρηνικοί αντιδραστήρες που ανατροφοδοτούνται από τη δύναμη της βαρύτητας τους, καίνε το αρχέγονο υδρογόνο μετατρέποντας το σε μια τέφρα βαρύτερων στοιχείων. Στη συνέχεια, αφού γίνει η πρώτη ύλη για τους πλανήτες γύρω από μια νέα γενεά άστρων, γίνεται η τέφρα αυτή ένα βιοχημικό εργαστήριο από το οποίο ξεπήδησε η ζωή σε έναν πλανήτη πριν 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Αλλά το σύμπαν θα μπορούσε να το πετύχει αυτό μόνο επειδή οι θεμελιώδεις δυνάμεις που ενορχηστρώνουν τη δημιουργία είναι συντονισμένες με απόλυτη ακρίβεια. Εάν αυτές οι δυνάμεις (ηλεκτρασθενής, βαρυτική και ισχυρή πυρηνική) ήταν διαφορετικές, ακόμη και κατά ελάχιστο βαθμό, τα αστέρια είτε θα έκαιγαν τα καύσιμα τους πάρα πολύ γρήγορα, ή δεν θα είχαν αναφλεγεί καθόλου, ή θα αποτύγχαναν να φτιάξουν τον άνθρακα και τα βαρύτερα στοιχεία από τα οποία εξαρτάται η ζωή, ή θα κατέρρεαν από το βάρος τους αντί να εκραγούν. Αν λοιπόν κάτι δεν είχε ρυθμιστεί στην εντέλεια θα αποτύγχαναν τα άστρα να διασκορπίσουν το νερό και τις χημικές ουσίες τις απαραίτητες για τη ζωή σε όλο τον Γαλαξία μας. Αυτή η αινιγματική κοσμική ακρίβεια έκανε το βρετανό αστρονόμο Fred Hoyle να προτείνει ότι ο Κόσμος μοιάζει με "ελεγχόμενη εργασία". Κι αυτό προέτρεψε τον φυσικό Freeman Dyson να πει ότι φαίνεται σαν, υπό κάποια άποψη, ο Κόσμος να "ήξερε την έλευση μας".

Ενώ ο Leonard Susskind αναφέρει ότι είναι κάτι περισσότερο από ταπεινή τύχη ότι το σύμπαν είναι τόσο προσαρμοσμένο στα ανθρώπινα όντα. "Μπορεί η επιστήμη να εξηγήσει το εξαιρετικό γεγονός ότι το σύμπαν εμφανίζεται να είναι τόσο άγνωστο, τόσο ανεξήγητο, τόσο θαυμάσιο και καλά σχεδιασμένο για την ύπαρξή μας;", λέει ο ίδιος.

Οι κοσμολόγοι λένε  αυτό το απίστευτα καλοκουρδισμένο σύμπαν, ανθρωπική αρχή. Οι πιστοί το λένε το "χέρι του Θεού". Και το ένα και το άλλο δεν εξηγούν τίποτα. Ο Paul Davies είναι θεωρητικός φυσικός ο οποίος στράφηκε στη αστροβιολογία. Εχει γράψει περί τα 20 εκλαϊκευτικά βιβλία και στο πιο πρόσφατο δεν αποπειράται να απαντήσει στα μεγάλα ερωτήματα, από πού προήλθε το σύμπαν, από πού η ζωή και από πού οι άνθρωποι. Αλλά, προσπαθεί με ωραίο τρόπο να εξηγήσει τα ερωτήματα και να τα αντιμετωπίσει λογικά.

Υπάρχουν περισσότερα από ένα σύμπαντα; Είναι το τμήμα του χωροχρόνου που κατοικούμε απλώς ένα από ένα άπειρα σύμπαντα, όλα με διαφορετικές φυσικές ιδιότητες, μερικά από τα οποία μπορούν να υποστηρίξουν ζωή, αλλά όχι όπως την ξέρουμε, και άλλα που είναι άγονα και εφήμερα; Είμαστε, σα να λέμε, μόνο ένας τόμος σε μια άπειρη βιβλιοθήκη; Αυτή είναι και η θεωρία της δημιουργίας του πολυσύμπαντος: μέσα σε ένα άπειρο σύνολο Κόσμων, οτιδήποτε μπορεί να συμβεί. Οπότε σ' αυτή την περίπτωση, οι άνθρωποι είναι απλά εποχικοί ένοικοι ενός τυχερού Κόσμου: τυχερού για τους ανθρώπους.

Μια τέτοια κοσμική λαχειοφόρος αγορά αποκλείει το Θεό ως πρωταρχικό αίτιο της. Σε μια άπειρη σειρά, δεν γίνεται να υπάρχει καμία αρχή. Αλλά σε ένα άπειρο αριθμό Κόσμων θα υπάρχουν, επίσης, ένας άπειρος αριθμός πλανητών σχεδόν σαν τη Γη, και ένας άπειρος αριθμός σαν την ίδια τη Γη, μερικές από τις οποίες θα μπορούσαν να είναι προσομοιώσεις (εικονικές) σε υπολογιστές, του είδους που προτάθηκε στην ταινία The Matrix. Το πολυσύμπαν φαίνεται σαν μια πολύ καλοσχεδιασμένη εξήγηση.

Ακολούθως, ο Κόσμος ίσως πραγματικά να σχεδιάστηκε για να φιλοξενήσει τη ζωή. Σε αυτή την περίπτωση, η ζωή συγκεντρώθηκε, αργά και τυχαία, αλλά υπό κάποια έννοια αναπόφευκτα. Εάν ο Θεός είχε ρόλο στον σχεδιασμό, τότε Αυτός θα έδρασε από απόσταση: ακριβώς όπως ο Κόσμος προχωρά σύμφωνα με κάποιο βαθύ σύνολο νόμων, έτσι και η ζωή συγκεντρώθηκε χωρίς οποιαδήποτε προφανή βοήθεια από μια υπερφυσική διαμεσολάβηση ή Ον.

Οι περισσότεροι σοβαροί θεολόγοι είναι ικανοποιημένοι με την Δαρβινική εξέλιξη ως την εξήγηση της ποικιλομορφίας της ζωής. Δεν βλέπουν να υπάρχει κανένας χώρος για έναν "Θεό των χασμάτων", που να ερμηνεύει τα μέχρι τώρα ανεξήγητα. Προτιμούν έναν σχεδιαστή των νόμων παρά τον σχεδιαστή των ειδών, ένα Θεό που εργάζεται χωρίς θαύματα. Αυτός θα ήταν ένας Θεός πέρα από το χρόνο και το χώρο.

Και η επόμενη μεγάλη ερώτηση είναι: Είχε ο Θεός καμιά επιλογή; Μπορούσε να επιλέξει να μη δημιουργήσει αυτό το σύμπαν; Πρέπει το σύμπαν να είναι με όπως είναι; Εάν αυτός είναι ο μόνος, μαθηματικά συνεπής δυνατός Κόσμος, τότε ο Θεός δεν είχε καμιά επιλογή στον σχεδιασμό του. Εάν όμως δεν είχε επιλογή, τότε κατά ποία έννοια είναι αναγκαίος; Αλλά και αυτό αφήνει αναπάντητο το ερώτημα: γιατί το σύμπαν φαίνεται σχεδιασμένο για τη ζωή;

Δεν υπάρχει καμία απάντηση. Το γεγονός ότι μπορούμε να θέσουμε τέτοια ερωτήματα είναι πράγματι ένας ευτυχής γρίφος. Είναι ό,τι βλέπουμε οι εκδηλώσεις κάποιου αινιγματικού κοσμικού σκοπού; Ή είναι αυτά η άσκοπη έκβαση ενός τυφλού πειράματος, μια τυχαία ζαριά χωρίς νόημα στην κοσμική χαρτοπαικτική λέσχη; Ο Αϊνστάιν κάποτε είπε ότι το πιο ακατανόητο πράγμα στον Κόσμο είναι ότι είναι κατανοητός. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κάποιος να το κατανοήσει. Και τούτο συνέβη στην ιστορία του Κόσμου, από όσο γνωρίζουμε, μία φορά μόνο και σήμερα που μιλάμε.

Κι αν το ανθρώπινο γένος εξαφανιστεί σε ένα μελλοντικό κατακλυσμό;

Αυτό δεν μπορεί ποτέ να ξανασυμβεί, υποστηρίζει ο Davies. Ο Κόσμος μπορεί να ζήσει τρισεκατομμύρια χρόνια τυλιγμένος σε ένα βαθύ μυστήριο, εκτός από κάποιο εφήμερο παλμό διαφωτισμού, γύρω από ένα μέσο αστέρι σε έναν συνήθη γαλαξία, 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια αφότου άρχισαν όλα.

Πηγές: The Guardian, physics4u

Η Χρυσομαλλούσα (Goldilocks) είναι η ηρωίδα του παραμυθιού Τα τρία αρκουδάκια.  Η Χρυσομαλλούσα επισκέπτεται το σπίτι τους και δοκιμάζει τη σούπα τους. Το πρώτο πιάτο είναι πολύ καυτό, το δεύτερο είναι πολύ κρύο και το τρίτο έχει τη σωστή θερμοκρασία. Με βάση αυτό το περιστατικό ο όρος Goldilocks χρησιμοποιείται σε πολλά πεδία (μεταξύ των άλλων την αστρονομία, τη θεωρία της πολυπλοκότητας, τα οικονομικά, τη θεωρία παιγνίων, τη βιολογία), για να περιγράψει ένα φαινόμενο που εξελίσσεται υπό ιδανικές συνθήκες. Στην προκειμένη περίπτωση η ζωή πάνω στη Γη είναι αποτέλεσμα ιδανικών συγκυριών τόσο στο μικρόκοσμο όσο και στο μεγάκοσμο.