(updated) Οι επιστήμονες αφού επιδιόρθωσαν τον μεγαλύτερο επιταχυντή συγκρουόμενων δεσμών πρωτονίων του κόσμου, έβαλαν σε λειτουργία και πάλι τη γιγάντια μηχανή του Big Bang – όπως την ονομάζουν μερικοί – την Παρασκευή το βράδυ στη Γενεύη. Πριν 14 μήνες τον είχαν και πάλι εγκαινιάσει όμως μετά από εννέα ημέρες λειτουργίας μόνο έπαθε μια αθώα βλάβη – μια ηλεκτρολογική βλάβη προκάλεσε διαρροή υγρού ήλιου η οποία διατηρεί τον επιταχυντή σε θερμοκρασία λίγο πάνω από το απόλυτο μηδέν – και την οποία αποκατάστησαν μόλις τώρα. Έτσι, ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων, είναι και πάλι έτοιμος να ρίξει φως στα μυστικά του Σύμπαντος.
Γύρω στις 17:00 ώρα Ελλάδας το CERN έθεσε και πάλι σε λειτουργία τον LHC προχωρώντας στις πρώτες δοκιμές με πρωτόνια. Η κυκλοφορία μίας δέσμης πρωτονίων για μερικά λεπτά είχε προβλεφθεί αρχικά για το πρωί του Σαββάτου, αλλά καθώς οι πρώτες δοκιμές έγχυσης σωματιδίων ήταν αποφασιστικές, το CERN αποφάσισε να επισπεύσει κατά μερικές ώρες την κυκλοφορία της δέσμης
«Μία δέσμη η οποία κινείτο στη φορά των δεικτών του ρολογιού παρήχθη την Παρασκευή και στις 23:00 ώρα Ελλάδος. Είναι ένα σημαντικό στάδιο στην προοπτική των πρώτων αποτελεσμάτων φυσικής στον LHC που αναμένονται το 2010» αναφέρει το CERN σε μία ανακοίνωση.
Οι δέσμες των πρωτονίων που βρίσκονται ήδη στον επιταχυντή μέχρι το τέλος του μήνα θα αρχίσουν να συγκρούονται μεταξύ τους χωρίς ωστόσο να εκλύονται μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Έτσι, θα ευθυγραμμιστούν οι μαγνήτες, θα διαπιστωθεί αν η ενέργεια εκλύεται σωστά και αν τα δεδομένα πάνε στους υπολογιστές με τον σωστό τρόπο.
Από εκεί και έπειτα και καθ όλη τη διάρκεια του 2010, οι συγκρούσεις των δεσμών πρωτονίου θα εκλύουν όλο και περισσότερη ενέργεια με σκοπό να φτάσει ο επιταχυντής στο 75% των δυνατοτήτων του μέχρι το τέλος του έτους.
Αυτή τη φορά, το CERN είναι ιδιαίτερα προσεκτικό με το υπέρ-εκλεπτυσμένο μηχάνημα, το οποίο έχει μέχρι σήμερα κοστίσει περίπου δέκα δισεκατομμύρια δολάρια που προήλθαν από πολλές κυβερνήσεις και πανεπιστήμια του κόσμου. Οι επιστήμονες ανυπομονούν να στείλουν τις πρώτες δέσμες πρωτονίων στο μήκους 27 χιλιομέτρων κυκλικό τούνελ του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC), χωρίς όμως να κάνουν λόγο για συγκεκριμένη ημερομηνία, σε αντίθεση με τον ενθουσιασμό του 2008, όταν η έναρξη λειτουργίας του επιστημονικού οργάνου είχε μεταδοθεί τηλεοπτικά.
Σχετικά με τη βλάβη που παρουσιάστηκε εννέα μέρες μετά την επίσημη πρώτη ημέρα λειτουργίας του LHC, κάποιοι επιστήμονες ανέφεραν ότι οφειλόταν σε ελλιπή έλεγχο ενός τμήματος του επιταχυντή. Η πρώτη ημέρα είχε κυλήσει απροσδόκητα καλά, με δέσμες πρωτονίων να στέλνονται και στις δύο κατευθύνσεις, εκπλήσσοντας ευχάριστα πολλούς επιστήμονες που είχαν συνηθίσει σε καθυστερήσεις σε ότι αφορά εργασίες με υπέρ-αγώγιμα υλικά.
Εννέα ημέρες όμως μετά, μία ηλεκτρική βλάβη προκάλεσε ζημιές σε 53 από τους 1.624 υπεραγώγιμους μαγνήτες, προκαλώντας μεταξύ άλλων διαρροή έξι τόνους ηλίου, που χρησιμοποιείται για την διατήρηση χαμηλής θερμοκρασίας, στοιχείο απαραίτητο για την ομαλή λειτουργία του επιταχυντή. «Ήταν μια καταστροφή, επ’ αυτού δε τίθεται θέμα», σχολίασε ο Chip Brock, καθηγητής Φυσικής στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Το ατυχές γεγονός στον LHC και η αυξημένη προσοχή που συνοδεύει κάθε έλεγχο από εκείνη τη στιγμή και μετά, έδωσε λίγο περισσότερο χρόνο, αλλά και ελπίδες, σε παρόμοιο επιταχυντή στο Σικάγο των ΗΠΑ, να διαπιστώσει πρώτος την ύπαρξη ή μη του μποζονίου Χίγκς. Σήμερα, το μποζόνιο Χίγκς επαληθεύεται μόνο θεωρητικά, πάνω στο οποίο μάλιστα βασίζονται άλλες θεωρίες για την ύλη και το Σύμπαν.
Από τη στιγμή που οι δύο δέσμες πρωτονίων βρεθούν στον επιταχυντή, θα ξεκινήσουν να κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις σε ταχύτητες που θα προσεγγίζουν την ταχύτητα του φωτός και θα συγκρουστούν. Κάτι τέτοιο αναμένεται να συμβεί την πρώτη Δεκεμβρίου, μία εβδομάδα μετά την περιστροφή τους σε χαμηλή ενέργεια.
Τα πρώτα επιστημονικά πειράματα αναμένεται να πραγματοποιηθούν το Γενάρη, όταν θα ξεκινήσει η αναζήτηση για την καλύτερη κατανόηση της υποατομικής σύστασης της ύλης και του σύμπαντος. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να δουν σε μικρή κλίμακα τα πρώτα μικρο-δευτερόλεπτα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, από την οποία δημιουργήθηκε το Σύμπαν, σύμφωνα με πολλές θεωρίες.
Παρά τα προβλήματα που έχει μέχρι σήμερα αντιμετωπίσει, οι επιστήμονες επιμένουν στην τελική επιτυχία του LHC και στο σημαντικό του ρόλο στην κατανόηση του Σϋμπαντος. «Πρόκειται για ένα όργανο που προωθεί την επιστημονική έρευνα», δήλωσε σχετικά η Αμερικανίδα Catherine Westfall, ιστορικός των επιταχυντών. «Θα ανοίξει νέα σύνορα και θα μας προσφέρει νέα γνώση, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για αυτό».
Έπειτα από δεκατέσσερις μήνες διακοπής εξαιτίας μιας σοβαρής βλάβης, ο μεγαλύτερος επιταχυντής σωματιδίων στον κόσμο θα τεθεί και πάλι αύριο σε λειτουργία, έγινε γνωστό από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικής Έρευνας (CERN) στη Γενεύη.
Σωματίδια θα αρχίσουν και πάλι να κινούνται "νωρίς το πρωί του Σαββάτου" στον μεγάλο επιταχυντή αδρονίων που δεν λειτούργησε μέχρι στιγμής παρά για λίγες ώρες έπειτα από την έναρξη του μεγάλου πειράματος τον Σεπτέμβριο 2008.
"Αυτή τη στιγμή, δεν ανακοινώνουμε ακριβή ημερομηνία (για την επαναλειτουργία), αλλά ορίζουμε στόχους", δήλωσε ο James Gillies, εκπρόσωπος του CERN.
Ο μεγάλος επιταχυντής αδρονίων, που κατασκευάσθηκε στο πλαίσιο προγράμματος που κόστισε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ, έχει ως στόχο να επιτρέψει την εξέλιξη της γνώσης ως προς τη σύσταση της ύλης και του σύμπαντος.
Ο επιταχυντής υπέστη δύο διαδοχικές βλάβες λίγες ώρες μετά την πανηγυρική έναρξη της λειτουργίας του στις 10 Σεπτεμβρίου 2008.
Η πρώτη βλάβη παρουσιάσθηκε λιγότερο από 48 ώρες μετά την έναρξη του μεγάλου πειράματος και η δεύτερη, που κρίθηκε σοβαρή, στις 19 Σεπτεμβρίου, προκάλεσε τη διακοπή της λειτουργίας του μεγάλου επιταχυντή.
Έκτοτε το CERN ασχολείται με την αποκατάσταση των ζημιών, εγκαθιστώντας νέα συστήματα ασφαλείας κατά μήκος του τούνελ, η κατασκευή του οποίου διήρκεσε δώδεκα χρόνια και απασχόλησε 7.000 φυσικούς.
Πηγή: CERN, Associated Press, Καθημερινή
Διαβάστε και τα σχετικά άρθρα
2. Ο επιταχυντής, το σωματίδιο και η θεωρία για το πεπρωμένο
3. LHC: Η μεγαλύτερη μηχανή στον κόσμο
Leave a Comment