Συχνά ο κόσμος ρωτάει αν τα 10 δισεκατομμύρια και τα 15 χρόνια σκληρής εργασίας που χρειάστηκαν για να φτιαχτεί ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων LHC, η μεγαλύτερη μηχανή του κόσμου, αξίζει τα χρήματα της. Είναι καλή ερώτηση έστω κι αν ακόμα δεν έχει ξεκινήσει να δουλεύει πλήρως. Περιμένουμε, επιτέλους, να συγκρούονται μεταξύ τους τα πρωτόνια σε λίγους μήνες σε μια προσπάθεια ο LHC να αναδημιουργήσει τις συνθήκες του Big Bang. Βέβαια, υπάρχει η ελπίδα να αναζητηθούν και νέα σωματίδια και αφηρημένες συμμετρίες αλλά αυτά αφορούν κυρίως αυτούς τους λίγους που μιλούν τη γλώσσα της κβαντικής θεωρίας πεδίου. Αλλά τι μένει για μας τους υπόλοιπους;
Η κλασικό απάντηση φέρεται να δόθηκε πριν από πολύ καιρό από τον Μάικλ Φαραντέι, ο οποίος, όταν ρωτήθηκε από έναν υπουργό τι στο καλό χρειάζεται ο ηλεκτρισμός, του απάντησε ότι δεν ήξερε αλλά ότι “κάποτε εσείς θα τον φορολογήσετε.”
Μεταξύ των ανακαλύψεων του CERN που αφορούν όλο τον κόσμο – εκτός από αυτές που αφορούν τους ειδικούς της σωματιδιακής φυσικής και την ακαδημαϊκή ερευνητική κοινότητα -, είναι το Web, που στην αρχή εφευρέθηκε ως εργαλείο για τους φυσικούς για να επικοινωνούν καλύτερα στο CERN, αλλά και πολλές σύγχρονες ιατρικές μέθοδοι απεικόνισης σάρωσης, MRI και ΡΕΤ.
Αλλά οι καλύτερες ιατρικές συσκευές δεν γίνονται γιατί χτίζουμε αυτές τις μηχανές, που καταναλώνουν ενέργεια όσο και μια μια μικρή πόλη, για να συγκρουστούν μαζί πρωτόνια και να αναδημιουργήσουν τις πύρινες λαβίδες του Big Bang. Οι καλύτερες διαγνώσεις δεν γίνονται γιατί νέοι επιστήμονες δαπανούν τα καλύτερα χρόνια της ζωές της για να συγκολλήσουν αμέτρητα χιλιόμετρα καλώδια μέσα στα υπόγεια τούνελ, συνδέοντας τους ανιχνευτές των σωματιδίων που έχουν μέγεθος μιας πολυκατοικίας.
Θέλουν όλοι αυτοί να γνωρίζουν από πού ήρθαμε όλοι μας, και τι θα γίνει από δω και πέρα. Όπως ψάχνουμε όλοι να βρούμε τους προγόνους μας – και στο εξωτερικό υπάρχουν σχετικές ιστοσελίδες γι’ αυτό το θέμα – έτσι και οι επιστήμονες θέλουν να ξέρουν τι συνέβη ακριβώς στο Big Bang, τι νόμοι ίσχυαν στις πρώτες στιγμές που τώρα πια δεν ισχύουν. Οποιαδήποτε λεπτομέρεια τους είναι χρήσιμη για να κατανοήσουν τον σχηματισμό των γαλαξιών και των πλανητών, της βιόσφαιρας της Γης μας και γενικότερα τους εσωτερικούς ρυθμούς της Φύσης. Κι αυτά ίσως τους γίνουν γνωστά με αυτές τις φοβερές συγκρούσεις των πρωτονίων στο CERN. Και έτσι πρέπει να προσπαθήσουνε σκληρά και ενίοτε χωρίς σπουδαίες πιθανότητες για να πετύχουνε κάποιους από αυτούς τους στόχους.
Σαν ένα παιδί που ονειρεύεται να βρει τα χαμένα αδέλφια του, έτσι ονειρευόμαστε να βρούμε και εμείς άλλους πλανήτες σαν τη Γη, άλλες δημιουργίες και πολιτισμούς ή ακόμα κι άλλα σύμπαντα. Θέλουμε να ψάξουμε να βρούμε τι συμβαίνει εκεί έξω, όπως οι Χριστιανοί αναζητούν τι συμβαίνει εκεί στην άλλη ζωή. Να βρούμε κοσμικά μυστικά που πιθανά να μας συνδέουν με όλη τη Φύση.
Αυτό δεν φαίνεται και τόσο σπουδαίο, ίσως επειδή φαίνεται κάτι το συνηθισμένο, αλλά είναι πολύ θαυμάσιο να είμαστε σε θέση να καταλάβουμε πώς λειτουργεί η φύση. Οι φυσικοί αισθάνονται σαν να μην υπάρχει τίποτα περισσότερο από την, ευγενή για αυτούς, επιδίωξη της επιστημονικής αλήθειας, και αυτή τους οδηγεί στους σκληρούς αγώνες τους.
Την προηγούμενη χρονιά, επιδιορθώθηκε όχι μόνο το Μεγάλο Επιταχυντή (μετά από μια ανυπολόγιστη καταστροφή από μια λανθασμένη ηλεκτρική σύνδεση μεταξύ μαγνητών) αλλά και το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble (μετά από μια σειρά ζημιών στα όργανα τους). Έτσι, το 2010 μας βρίσκει συγκρατημένα πιο αισιόδοξους να τα καταφέρουμε εκεί που μέχρι τώρα δεν μπορέσαμε. Να δούμε εκατομμύρια συγκρούσεις μεταξύ των πρωτονίων, χωρίς κανένα πρόβλημα, σε ενέργειες ρεκόρ – τρισεκατομμύρια ηλεκτρονιοβόλτ ανά πρωτόνιο.
Το τηλεσκόπιο Hubble, από την άλλη, έφθασε σε απόσταση αναπνοής από το Big Bang και κατέγραψε εικόνες των πιο μακρινών γαλαξιών, κάπου 600 εκατομμύριο έως 700 εκατομμύρια χρόνια μετά την πιθανολογούμενη αρχή του χρόνου.
Όμως, και μια σειρά άλλων ανακαλύψεων – όπως οι εξωηλιακοί πλανήτες, ή η πιθανολογούμενη ανακάλυψη σε ένα ορυχείο των σωματιδίων της σκοτεινής ύλης που απαρτίζουν το ένα τέταρτο των σύμπαντος – μας γεμίζουν χαρά ότι κάτι τρέχει στην επιστημονική κοινότητα.
Πιθανόν στον επιταχυντή LHC να βρεθούν τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης, αυτά που αλλού τα ψάχνουν στο διάστημα. Κι όπως είπε η Μαρία Σπυροπούλου – φυσικός στο CalTech που δουλεύει τώρα στο CERN: Θέλουμε να ξέρουμε τι στο καλό είναι αυτή η σκοτεινή ύλη, αλλά δεν είναι εύκολο. Τα πειράματα δεν είναι εύκολο να γίνουν και η ανάλυση τους είναι δύσκολη υπόθεση. Είναι μια ακόμα σκληρή, πολύ σκληρή δουλειά για όλους μας.
Παρόλο που μπορούμε να λύσουμε μέρος του προβλήματος της σκοτεινής ύλης τα προσεχή χρόνια, το μεγαλύτερο όμως μυστήριο περνάει από μπροστά μας ως ένα τραίνο που κινείται στην ομίχλη σαν φίδι κρυμμένο στο χορτάρι.
Δυστυχώς ενδέχεται να μην μάθουμε ποτέ από πού ήρθαμε. Να μην βρούμε ποτέ τις κοσμικές συνδέσεις με την ύπαρξη μας. Να πεθάνουμε κάποτε και κανένας μας να μην γνωρίσει την μοίρα του σύμπαντος.
Μια κλασσική δήλωση του Steven Weinberg, που έγραψε στο βιβλίο του “Τα τρία πρώτα λεπτά” είναι το ρεζουμέ της ερώτησης: “Όσο περισσότερο το σύμπαν φαίνεται κατανοητό, τόσο περισσότερο φαίνεται, επίσης, μάταιο να το καταλάβουμε.”
Όταν ο πυρετός της σκοτεινής ύλης είχε συνεπάρει τους φυσικούς πριν λίγες μέρες, η αστρονόμος Vera Rubin, η οποία βοήθησε να γίνει η σκοτεινή ύλη ένα κοσμικό ζήτημα, δείχνοντας ότι οι γαλαξίες περιστρέφονται πολύ γρήγορα για να διατηρηθούν ενωμένοι μόνο από την βαρύτητα, είναι ελάχιστα αισιόδοξη. Δήλωσε μάλιστα ότι δεν ξέρει ακόμα αν υπάρχει σκοτεινή ύλη ή μήπως οι φυσικοί πρέπει να τροποποιήσουν τους Νόμους του Νεύτωνα για να εξηγήσουν τι συμβαίνει με τους γαλαξίες.
“Λυπάμαι, που ξέρω τόσο λίγο για το θέμα της σκοτεινής ύλης. Λυπάμαι που όλοι μας γνωρίζουμε τόσο λίγα. Αλλά αυτή είναι και η διασκέδαση του φυσικού, να ψάχνει ή δεν είναι έτσι; “
Leave a Comment