Το πιο λαμπρό αντικείμενο στο σύμπαν

Οι μονάδες που χρησιμοποιούμε καθημερινά για την λαμπρότητα (το lumen, το lux ή η candela), είναι πάρα πολύ μικρές για να μπορέσουν να μετρήσουν την λαμπρότητα στον Κόσμο. Αντί λοιπόν αυτών των μονάδων, οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν τον ήλιο που το εκτυφλωτικό φως του έχει ισχύ 4 × 10²⁶  Watts, ως κοσμική μονάδα της λαμπρότητας.

Ο ήλιος στην πραγματικότητα είναι ένα μεσαίου μεγέθους άστρο ως προς την λαμπρότητα, αλλά κάποια άλλα άστρα στον ουρανό είναι πολύ πιο λαμπρά από αυτόν. Το πιο λαμπρό παράδειγμα είναι το άστρο Ε του Ωρίωνα, που φαίνεται και με γυμνό μάτι, το μεσαίο άστρο της Ζώνης του Ωρίωνα. Αυτός ο μπλε υπεργίγαντας βρίσκεται 1.300 έτη φωτός μακριά μας και είναι 400.000 φορές πιο φωτεινός από τον ήλιο. Πολύ πιο μακριά μέσα στον Γαλαξία μας – που όμως είναι πολύ αμυδρά λόγω της σκόνης που τα περιβάλει – υπάρχουν ακόμα λαμπρότερα άστρα, όπως είναι ο ασταθής Ήτα της Τρόπιδος, που ακτινοβολεί τόσο φως όσο 5 εκατομμύρια ήλιοι.

Τον Ιούλιο του 2010 οι αστρονόμοι βρήκαν ένα άστρο στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, τον R136a1, που έσπασε όλα τα ρεκόρ και που λάμπει όσο σχεδόν 9 εκατομμύρια ήλιοι μαζί. Με μια μάζα που εκτιμάται ότι είναι 250 φορές αυτή του ήλιου μας, αυτό το αλλόκοτο άστρο είναι βαρύτερο από οποιοδήποτε άλλο άστρο στον Γαλαξία και τα περίχωρα του, που να αποτελείται όμως από τα γνωστά χημικά στοιχεία. Θα μπορούσε άραγε να είναι φτιαγμένο από υδρογόνο και ήλιο και να έχουν κατά κάποιο τρόπο επιβιώσει αμόλυντα από τις πρώτες ημέρες του σύμπαντος,  ή υπάρχει κάτι λάθος με τις καθιερωμένες θεωρίες για την αστρική δομή;

Κάποια τεράστια άστρα γίνονται ακόμη πιο λαμπρά – αλλά μόνο για λίγες εβδομάδες, και αυτό τους κοστίζει τη ζωή τους. Ένα σουπερνόβα που ονομάζεται SN 2005ap βρίσκεται σε έναν γαλαξία 4,7 δισεκατομμύρια χρόνια μακριά μας, θεωρείται ως η πιο φωτεινή αστρική έκρηξη (υπερκαινοφανής) που έχει καταγραφεί ποτέ, με μια ακραία λαμπρότητα όσο 100 δισεκατομμύρια φορές του ήλιου.

Οι εκλάμψεις των ακτίνων γάμμα εκπέμπουν ακόμη περισσότερη ενέργεια από ένα σουπερνόβα.. Αυτά μπορούν να διοχετεύσουν αυτήν σε ένα χρονικό διάστημα μερικών δευτερολέπτων αντί αρκετών εβδομάδων (όπως ένα σουπερνόβα). Μια τέτοια έκλαμψη κάνει την ηλιακή μονάδα λαμπρότητας να φαίνεται εντελώς ασήμαντη: η λαμπρότητά τους είναι μεγαλύτερη από την λαμπρότητα 10¹⁸  ήλιων.

Αν οι εκρήξεις αυτές φαίνονται πολύ παροδικές, τότε οι λαμπρότερες σταθερές πηγές φωτός στο σύμπαν είναι τα κβάζαρς, όπου μια τεράστια μαύρη τρύπα απορροφά άφθονη ύλη από τα γειτονικά τους άστρα όπως και αέρια. Καθώς αυτή, η καταδικασμένη να εξαφανιστεί, ύλη κινείται σπειροειδώς προς τα μέσα, γίνεται καυτή και λευκή, και έτσι μπορεί να λάμψει με φως που αντιστοιχεί σε πάνω από 30 τρισεκατομμύρια ήλιους.

Πηγή: New Scientist