Το έτος 2012 σηματοδοτεί την 50η επέτειο από την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου (ESO). Το ESO είναι ένας επιφανής διακυβερνητικός αστρονομικός οργανισμός στην Ευρώπη και το πιο παραγωγικό αστρονομικό παρατηρητήριο του κόσμου. Η προσπάθεια αυτή υποστηρίζεται από 15 χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Βραζιλία, την Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γαλλία, Φινλανδία, Γερμανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία και Ηνωμένο Βασίλειο *.
Το ESO πραγματοποιεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα με αντικείμενο τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία ισχυρών επίγειων παρατηρητηρίων, που επιτρέπουν στους αστρονόμους να κάνουν σημαντικές επιστημονικές ανακαλύψεις. Διαδραματίζει, επίσης, ηγετικό ρόλο στην προώθηση και οργάνωση της συνεργασίας πάνω στην αστρονομική έρευνα.
Η ESO λειτουργεί τρία μοναδικά παγκόσμιας κλάσης παρατηρητήρια στη Χιλή: στην θέση La Silla, στην θέση Paranal και στην τοποθεσία Chajnantor. Στη θέση Paranal, η ESO λειτουργεί το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT), το πιο προηγμένο αστρονομικό οπτικό παρατηρητήριο του κόσμου και δύο ερευνητικά – βοηθητικά τηλεσκόπια. Το VISTA που λειτουργεί στην υπέρυθρη ζώνη και είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο έρευνας στον κόσμο, και το τηλεσκόπιο VLT Survey που είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που αποσκοπεί στην έρευνα αποκλειστικά στο ορατό φως.
Επίσης, είναι ο ευρωπαϊκός εταίρος ενός επαναστατικού αστρονομικού τηλεσκοπίου, του ALMA, το μεγαλύτερο αστρονομικό πρότζεκτ που υπάρχει. Η ESO σχεδιάζει επί του παρόντος το τηλεσκόπιο European Extremely Large των 40 μέτρων στην οπτική ζώνη και στο εγγύς υπέρυθρο, το E-ELT, το οποίο θα γίνει «το μεγαλύτερο μάτι του κόσμου στον ουρανό».
Το πρώτο αστεροσκοπείο του ESO κατασκευάστηκε στην θέση La Silla σε υψόμετρο 2.400 μέτρων και 600 χιλιόμετρα βόρεια της πρωτεύουσας της Χιλής, Σαντιάγκο. Είναι εξοπλισμένο με αρκετά τηλεσκόπια με διάμετρο έως και 3,6 μέτρων, όπως το Τηλεσκόπιο Νέας Τεχνολογίας (ΝΤΤ) που ήταν το πρώτο που χρησιμοποίησε υπολογιστή για τον έλεγχο του κατόπτρου, μια τεχνολογία που αναπτύχθηκε στο ESO και πλέον εφαρμόζεται σε όλα τα μεγάλα τηλεσκόπια. Ας σημειωθεί πως στο τηλεσκόπιο των 3,6 μέτρων βρίσκεται ο κυριότερος “κυνηγός εξωπλανητών”, το όργανο HARPS.
Το δεύτερο αστεροσκοπείο που ίδρυσε το ESO και το πιο διάσημο ήταν αυτό στη θέση Paranal, που φιλοξενεί την συστοιχία του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου (VLT), και του οποίου οι επιστημονικές εργασίες ξεκίνησαν το 1999. Είναι το κορυφαίο όργανο της ευρωπαϊκής αστρονομικής έρευνας, ενώ στην ίδια θέση βρίσκεται και το μεγαλύτερο ερευνητικό τηλεσκόπιο στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος, το VISTA, καθώς και το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο έρευνας στο ορατό τμήμα του φάσματος το VST (VLT Survey Telescope).
Τέλος, στο οροπέδιο Chajnantor και σε συνεργασία με άλλες χώρες το ESO κατασκευάζει ένα επαναστατικό αστρονομικό τηλεσκόπιο, το ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο σύγχρονο αστρονομικό έργο. Πρόκειται για μια συστοιχία 66 κεραιών υψηλής ακρίβειας που θα μελετήσει τα δομικά στοιχεία των άστρων, τα πλανητικά συστήματα, τους γαλαξίες αλλά και την ύπαρξη τυχόν ζωής σε εξωπλανήτες. Η κατασκευή του θα ολοκληρωθεί το 2013, αλλά ήδη από το 2011 ξεκίνησαν κάποιες μικρής εμβέλειας επιστημονικές παρατηρήσεις.
ESO σχεδιάζει επί του παρόντος 40 μέτρων-class οπτικό / εγγύς υπέρυθρο τηλεσκόπιο, το Ευρωπαϊκό Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο ή E-ELT, το οποίο θα γίνει «το μεγαλύτερο μάτι του κόσμου στον ουρανό». Με την έναρξη των εργασιών προβλέπεται για τις αρχές της επόμενης δεκαετίας, το E-ELT θα αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες επιστημονικές προκλήσεις της εποχής μας (eso1150).
ESO σχεδιάζει επί του παρόντος 40 μέτρων-class οπτικό / εγγύς υπέρυθρο τηλεσκόπιο, το Ευρωπαϊκό Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο ή E-ELT, το οποίο θα γίνει «το μεγαλύτερο μάτι του κόσμου στον ουρανό». Με την έναρξη των εργασιών προβλέπεται για τις αρχές της επόμενης δεκαετίας, το E-ELT θα αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες επιστημονικές προκλήσεις της εποχής μας (eso1150).
* Η Ελλάδα είναι απούσα
Πηγή: ESO
ALMA project: Το ισχυρότερο τηλεσκόπιο του κόσμου
SKA, το ραδιοτηλεσκόπιο της επόμενης γενιάς με έκταση ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο
Leave a Comment