Οι νευροεπιστήμονες έκαναν άλλο ένα τολμηρό βήμα για τη «συγχώνευση» και ένταξη των εγκεφάλων σε ένα ενιαίο δίκτυο, έναν υπερ-εγκέφαλο με συλλογική νοημοσύνη, που αποκτά έτσι πολλαπλά αυξημένες ικανότητες σε σχέση με τους μεμονωμένους εγκεφάλους. Η έρευνα θα βοηθήσει τους παράλυτους να αποκαταστήσουν εν μέρει την κινητική λειτουργία τους, καθώς ο εγκέφαλός τους πιθανότατα μπορεί να ωφεληθεί αν συγχρονιστεί με τον εγκέφαλο ενός υγιούς ανθρώπου.
Το νέο επίτευγμα αφορά την εξ αποστάσεως ηλεκτρονική διασύνδεση των εγκεφάλων πειραματόζωων -μαϊμούδων και αρουραίων- δημιουργώντας ένα είδος οργανικού υπολογιστικού δικτύου (brainet). Είναι περιττό να ειπωθεί ότι το αδιανόητο έρχεται πιο κοντά: η στιγμή που οι εγκέφαλοι των ανθρώπων δεν θα είναι για πάντα καταδικασμένοι στην απομόνωση, αλλά θα επικοινωνούν άμεσα μεταξύ τους και θα συνεργάζονται για την επίλυση προβλημάτων.
Η νέα πρόοδος οφείλεται και πάλι στον πρωτοπόρο αυτών των πειραμάτων, τον βραζιλιανικής (και ολίγον ελληνικής) καταγωγής νευροβιολόγο Μιγκουέλ Νικολέλης του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Ντιουκ της Β. Καρολίνα των ΗΠΑ, ο οποίος έκανε δύο ξεχωριστά πειράματα, που παρουσίασε στο περιοδικό «Scientific Reports». Ο ίδιος νευροεπιστήμονας έχει καινοτομήσει για τη δημιουργία διεπαφών (interfaces) μεταξύ ανθρωπίνων εγκεφάλων, υπολογιστών και μηχανών όπως τα ρομποτικά άκρα ή οι εξωσκελετοί για παράλυτους.
Στο πρώτο πείραμα, συνδέθηκαν οι εγκέφαλοι τριών μαϊμούδων ρέζους μακάκους, που βρίσκονταν σε διαφορετικά δωμάτια, επιτρέποντας στα ζώα από κοινού να ελέγξουν ένα ψηφιακό χέρι στην οθόνη ενός υπολογιστή που βρισκόταν μπροστά τους. Σταδιακά τα ζώα έμαθαν να συγχρονίζουν τους εγκεφάλους τους και να κινούν το ψηφιακό χέρι με συνεργατικό τρόπο, προκειμένου να πιάσουν μια μπάλα στην οθόνη.
Στο δεύτερο πείραμα, συνδέθηκαν οι εγκέφαλοι τεσσάρων τρωκτικών σε ένα δίκτυο, επιτρέποντάς τους να συγχρονίσουν τη νευρωνική δραστηριότητά τους. Όταν ένα ζώο ένιωθε κάτι (π.χ. ένα ηλεκτρικό ερέθισμα), το ένιωθαν και τα άλλα, ενώ μπορούσαν επίσης να συνεργασθούν για να λύσουν ένα απλό πρόβλημα, που κάθε αρουραίος αδυνατούσε να λύσει μόνος του.
«Ουσιαστικά δημιουργήσαμε έναν συλλογικό σούπερ-εγκέφαλο. Κανείς δεν το είχε κάνει αυτό πριν», δήλωσε ο Νικολέλης. Απέρριψε επίσης τους σχετικούς φόβους για μελλοντικούς κινδύνους από τη δημιουργία τέτοιων υπερ-εγκεφάλων, όπως έχουν παρουσιασθεί στην επιστημονική φαντασία και στις ταινίες του Χόλιγουντ.
Ο ίδιος δήλωσε αισιόδοξος ότι η έρευνά του θα βοηθήσει τους παράλυτους (π.χ. μετά από εγκεφαλικό) να αποκαταστήσουν εν μέρει την κινητική λειτουργία τους, καθώς ο εγκέφαλος του ασθενούς θα μπορούσε να ωφεληθεί πολύ, αν συγχρονιζόταν με τον εγκέφαλο ενός υγιούς ανθρώπου.
Ο Νικολέλης εμφανίσθηκε πάντως επιφυλακτικός κατά πόσο στο μέλλον θα είναι εφικτό οι εγκέφαλοι των ανθρώπων να συγχρονισθούν άμεσα για να ανταλλάξουν σιωπηλά πολύπλοκες νοητικές εμπειρίες, καταργώντας ακόμη και την ανάγκη για χρήση της γλώσσας. Όπως είπε, θα είναι δύσκολο να μοιρασθούν σε ένα νοητικό δίκτυο συναισθήματα και προσωπικότητες, καθώς κάτι τέτοιο θα απαιτούσε άκρως πολύπλοκους αλγόριθμους.
Εξάλλου, όπως ανέφερε, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι πολλοί άνθρωποι όντως θα ήθελαν να ενταχθούν σε έναν τέτοιο υπερ-εγκέφαλο, αν μη τι άλλο για λόγους προστασίας της ιδιωτικότητάς και των ουκ ολίγων προσωπικών μυστικών τους. Και άλλοι ειδικοί επεσήμαναν ότι είναι ζωτικό το ζήτημα διαφύλαξης της ατομικής αυτονομίας, ώστε κάποιος ισχυρός εγκέφαλος να μην χειραγωγεί τους άλλους στο πλαίσιο ενός συλλογικού εγκεφάλου. Όμως έχουμε καιρό, εωσότου ανησυχήσουμε για κάτι τέτοιο…
