Μόλις μια εβδομάδα μετά την αναβάθμιση του γιγάντιου πειράματος LIGO στις ΗΠΑ, μια νέα φήμη για την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων δείχνει να κρατά τους κοσμολόγους σε αναμμένα κάρβουνα. Εκτός αν κάποιος πείραξε το μηχάνημα για να δώσει ψευδώς θετικό σήμα.
Οι φήμες έχουν πάρει αρκετά μεγάλες διαστάσεις ώστε να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον του περιοδικού Nature, σύμφωνα με το οποίο η υπόθεση ξεκίνησε στις 25 Σεπτεμβρίου, όταν ο κοσμολόγος Λόρενς Κράους πέταξε τη βόμβα στο Twitter. «Δίνω 10 με 15 τοις εκατό πιθανότητα να είναι αλήθεια» σχολιάζει τώρα ο Κράους.
Οι υπεύθυνοι του LIGO αρνούνται πάντως να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν: «Η επίσημη απάντηση είναι ότι αναλύουμε τα δεδομένα» δηλώνει η εκπρόσωπος Γκαμπριέλα Γκονσάλες.
Η κατάσταση περιπλέκεται από το γεγονός ότι τρεις ερευνητές του LIGO έχουν το δικαίωμα να «πειράζουν» το σύστημα ώστε να μιμείται την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων. Οι «τυφλές» αυτές δοκιμές βοηθούν τους επιστήμονες να αποκτήσουν πείρα και να δοκιμάσουν την ετοιμότητά τους. Κανείς όμως εκτός από τους τρεις εν λόγω ερευνητές δεν γνωρίζει την αλήθεια.
Ακόμα κι αν η φήμη αποδειχτεί αληθινή, η ανακοίνωση πιθανότατα θα καθυστερούσε μέχρι του χρόνου, καθώς οι ερευνητές έχουν δηλώσει ότι θα χρειάζονταν γύρω στους τρεις μήνες για να αναλύσουν τα δεδομένα και να συντάξουν την πρώτη επιστημονική δημοσίευση.
Σε αυτήν την περίπτωση θα μπορούσαν να ελπίζουν στο Νόμπελ Φυσικής: τα βαρυτικά κύματα είναι μια από τις τελευταίες ανεπιβεβαίωτες προβλέψεις του Αϊνστάιν.
Η ύπαρξη των βαρυτικών κυμάτων είχε προβλεφθεί το 1916 από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν ως συνέπεια της Γενικής Σχετικότητας. Ο μεγάλος φυσικός είχε υπολογίσει ότι η επιτάχυνση σωμάτων μεγάλης μάζας, όπως μαύρες τρύπες και άστρα νετρονίων που συγκρούονται, δημιουργούν κυματισμούς στο χωροχρόνο που διαδίδονται με την ταχύτητα του φωτός.
Τον Μάρτιο του 2014, διεθνής ερευνητική ομάδα προκάλεσε σάλο όταν ανακοίνωσε ότι εντόπισε ίχνη μιας ιδιαίτερης κατηγορίας βαρυτικών κυμάτων, τα οποία πρέπει να εμφανίστηκαν μια στιγμή μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Η μελέτη όμως τέθηκε υπό αμφισβήτηση, και ύπαρξη των βαρυτικών κυμάτων παραμένει ανεπιβεβαίωτη.
Τα βαρυτικά κύματα, εφόσον υπάρχουν, ουσιαστικά τεντώνουν το χώρο σε μια διάσταση (ας πούμε κατά μήκος) και τον συμπιέζουν σε μια άλλη (ας πούμε κατά πλάτος)
Αυτό είναι το φαινόμενο που προσπαθούν να καταγράψουν οι δύο ανιχνευτές LIGO, ένας στην πολιτεία της Ουάσινγκτον και ένας στη Λουιζιάνα. Καθένας από τους δύο ανιχνευτές αποτελείται από δύο σωλήνες τοποθετημένους κάθετα ο ένας στον άλλο, μέσα στους οποίους υπάρχουν δέσμες λέιζερ που μετρούν το μήκος των σωλήνων με εξαιρετικά μεγάλη ακρίβεια.
Τα βαρυτικά κύματα θα γίνονταν θεωρητικά αντιληπτά από μικρές μεταβολές στο μήκος των δύο σωλήνων λόγω της παραμόρφωσης του χώρου. Οι σωλήνες έχουν μήκος 4 χιλιόμετρα, όμως η πειραματική διάταξη μπορεί να μετρά μεταβολές τουλάχιστον 1.000 φορές μικρότερες από τη διάμετρο ενός ατόμου.
Όπως ανέφεραν στο Nature «αρκετοί» ερευνητές του πειράματος, η ενδεχόμενη ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων θα ήταν ξεκάθαρη και αναμφισβήτητη αν η πηγή αυτών των κυμάτων βρισκόταν κοντά στον Γαλαξία.
