Ερευνητές στη Βρετανία και στο Βέλγιο, με επικεφαλής έναν Έλληνα διδακτορικό φοιτητή-ερευνητή αστροφυσικής, κατάφεραν να κάνουν την πρώτη επιτυχή ανάλυση και ανίχνευση αερίων στην ατμόσφαιρα μιας υπερ-Γης, ενός κοντινού εξωπλανήτη παρόμοιου αλλά οκτώ φορές μεγαλύτερου σε μάζα από τη Γη. Η είδηση, που έχει ήδη αρχίσει να κάνει το γύρο του κόσμου, χαρακτηρίζεται ως πολύ σημαντικό εύρημα στην αστροφυσική.
Άγγελος Τσιάρας
Η ανακάλυψη, που θα δημοσιευθεί στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astrophysical Journal», αφορά τον εξωτικό πλανήτη «55 Cancri e», γνωστό και ως «Γιάνσεν», που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 40 ετών φωτός από τη Γη και περιφέρεται γύρω από το άστρο 55 Cancri, γνωστό και ως «Κοπέρνικος».
Ο εξωπλανήτης έχει έτος διάρκειας μόνο 18 ωρών (κινείται πολύ κοντά στο άστρο του, γι’ αυτό μια πλήρης περιφορά του είναι σύντομη) και η θερμοκρασία στην επιφάνειά του εκτιμάται ότι φθάνει τους 2.000 βαθμούς Κελσίου.
Ο Άγγελος Τσιάρας της Ομάδας Αστροφυσικής του Τμήματος Φυσικής και Αστρονομίας του University College του Λονδίνου (UCL), ο οποίος ειδικεύεται στη φασματοσκοπία εξωπλανητών, ανέπτυξε μια τεχνική φασματοσκοπικής ανάλυσης, που επέτρεψε στους επιστήμονες να αποκαλύψουν την παρουσία αερίου υδρογόνου και ηλίου στην ξηρή ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη, όχι όμως υδρατμών.
«Είναι ένα συναρπαστικό εύρημα, επειδή για πρώτη φορά μπορέσαμε να βρούμε τα φασματοσκοπικά αποτυπώματα που δείχνουν ότι υπάρχουν αέρια στην ατμόσφαιρα μιας υπερ-Γης», δήλωσε ο κ. Τσιάρας. Όπως είπε, «ο “55 Cancri e” έχει καταφέρει να διακρατήσει μια σημαντική ποσότητα υδρογόνου και ηλίου από το αρχικό νεφέλωμα, από όπου προήλθε».
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα που είχαν συλλεχθεί από το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ». Μέχρι σήμερα η κάμερα ευρέος πεδίου (WFC3) του «Χαμπλ» είχε μελετήσει τις ατμόσφαιρες δύο εξωπλανητών, αλλά δεν είχε κατορθώσει να ανιχνεύσει αέρια.
Ο εν λόγω εξωπλανήτης, όταν είχε ανακαλυφθεί, είχε πάρει το παρατσούκλι «διαμαντένιος πλανήτης», επειδή μερικοί αστρονόμοι έκαναν την εκτίμηση ότι μπορεί το εσωτερικό του να είναι πλούσιο σε άνθρακα, άρα και σε διαμάντια.
Η νέα ανάλυση, προς το παρόν, δεν μπορεί να επιβεβαιώσει κάτι τέτοιο, αν και ανίχνευσε στην ατμόσφαιρά του την πιθανή «υπογραφή» του κυανιδίου του υδρογόνου, ενός δείκτη ύπαρξης άφθονου άνθρακα. Όμως η παρουσία της εν λόγω χημικής ένωσης θα πρέπει να επιβεβαιωθεί από περαιτέρω έρευνες στο μέλλον. Βέβαια, αν αυτό όντως συμβεί, τότε ακόμη και αν ο πλανήτης είναι διαμαντένιος, η ζωή πάνω του θα είναι κόλαση, όχι μόνο λόγω των τρομερά υψηλών θερμοκρασιών του, αλλά και επειδή το κυανίδιο του υδρογόνου -γνωστό και ως υδροκυάνιο ή υδροκυανικό οξύ- είναι άκρως τοξικό και εξαιρετικά δηλητηριώδες.
Το 2009 o Άγγελος Τσιάρας εισήχθη στο Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) από όπου και αποφοίτησε με άριστα. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του βραβεύθηκε από το ΑΠΘ για τις επιδώσεις του. Στα πλαίσια της διπλωματικής του εργασίας ασχολήθηκε με την μελέτη των εξωηλιακών πλανητών, μαζί με τον επιβλέποντά του, καθηγητή του ΑΠΘ Ιωάννη Χ. Σειραδάκη. Συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση και τη λειτουργία του Αστρονομικού Σταθμού Χολομώντα του ΑΠΘ, δραστηριότητα που συνεχίζει μέχρι και σήμερα, υποστηρίζοντας τους νέους φοιτητές και την έρευνα από αστεροσκοπεία στην Ελλάδα.
Το 2014 έγινε δεκτός με πλήρη υποτροφία στο University College London (UCL) ως υποψήφιος διδάκτορας Αστρονομίας. Εκεί ασχολήθηκε με την μελέτη των εξωηλιακών πλανητών, και ειδικότερα με τον χαρακτηρισμό των ατμοσφαιρών αυτών μέσω φασματοσκοπικών παρατηρήσεων με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. To 2016, μαζί με του συναδέλφους του στο UCL, ανακάλυψε την πρώτη ατμόσφαιρα γύρω από μια υπερ-Γη, τον μικρότερο εξωηλιακό πλανήτη που έχει βρεθεί να περιβάλλεται από ατμόσφαιρα μέχρι σήμερα. Επιβλέποντες της διδακτορικής του διατριβής ήταν η καθηγήτρια του UCL Prof. Giovanna Tinetti και ο μεταδιδακτορικός ερευνητής Dr. Ingo P. Waldmann. Έλαβε τον τίτλο του διδάκτορα Αστρονομίας του UCL τον Αύγουστο του 2017 και σήμερα συνεχίζει την ερευνά του στο UCL ως μεταδιδακτορικός ερευνητής.
Ταυτόχρονα συμμετέχει σε εκδηλώσεις που διοργανώνονται με σκοπό τη διάδοση της αστρονομίας στο ευρύ κοινό. Έχει πραγματοποιήσει ομιλείς με θέμα τη μελέτη των εξωηλιακών πλανητών τόσο στο ΑΠΘ όσο και στο UCL και υποστηρίζει δραστηριότητες που φέρνουν μαθητές και ευρύ κοινό κοντά στην επιστήμη και την έρευνα.
Με τις πληροφορίες του ΑΠΕ/ ΜΠΕ
