Μία από τις ερωτήσεις που έχουν συχνά οι αρχάριοι φωτογράφοι είναι πώς μπορούμε να γίνουν πιο καθαρές οι φωτογραφίες; Δυστυχώς, είναι δύσκολο να δοθεί μια συγκεκριμένη απάντηση, γιατί μπορεί να υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους ίσως να μην τραβάτε τόσο καθαρές φωτογραφίες όσο θα θέλατε. Πολλές φορές όμως αυτό μπορεί να οφείλεται ότι δεν χρησιμοποιείτε τη σωστή λειτουργία της αυτόματης ή χειροκίνητης εστίασης (AF – MF). Στην πρώτη η μηχανή μπορεί να εστιάσει αυτόματα χωρίς δική μας παρέμβαση και στη δεύτερη με την παρέμβαση μας, ανάλογα με τις συνθήκες και το αντικείμενο.
Το autofocus πρέπει να υποστηρίζεται και από το σώμα της μηχανής και από τον φακό. Αν χρησιμοποιούμε μια κάμερα με τον kit φακό τότε σίγουρα υποστηρίζεται το AF. Αν στο πλάι του φακού έχει ένα πλήκτρο με την ένδειξη AF/MF τότε μπορείτε να το ρυθμίσετε αναλόγως με το πώς θέλετε να εστιάσετε, αυτόματα ή χειροκίνητα. Αν έχετε κάποιο παλιό φακό, προ εποχής autofocus, θα πρέπει να εστιάσετε χειροκίνητα. Όλοι οι φακοί που εστιάζουν αυτόματα, εστιάζουν και χειροκίνητα με τη βοήθεια ενός μικρού ή μεγαλύτερου δακτυλιδιού στο εμπρός μέρος.
Η κατανόηση των διαφορών μεταξύ των διαφορετικών λειτουργιών (modes) της αυτόματης εστίασης χρειάζεται μια σχετική μελέτη στο manual της κάμερας. Σίγουρα όμως πρέπει να κατανοήσει ποιοί είναι οι διαφορετικοί τρόποι λειτουργίας και το πιο σημαντικό – πότε να χρησιμοποιήσετε τις διαφορετικές λειτουργίες αυτόματης εστίασης.
Autofocus (αυτόµατη εστίαση)
Στις σύγχρονες DSLR κάμερες υλοποιούνται πλέον οι πιο εξελιγμένες σχεδιάσεις autofocus για απόλυτη ακρίβεια ακόμη και σε δύσκολες καταστάσεις: µε κινούμενα αντικείμενα, µε μετωπική προσέγγιση, µε χαμηλό φως κλπ. Τα βασικά ζητούμενα από το autofocus είναι η ταχύτητα (να μην αργεί να κλειδώσει), η ακρίβεια (να μην νετάρει αλλού γι’ αλλού), η ευελιξία (να έχει πολλά σημεία εστίασης, να παρακολουθεί κινούμενο αντικείμενο κλπ.) Το autofocus σώζει τον φωτογράφο γιατί τον αφήνει απερίσπαστο στη σύνθεση και χαρίζει μεγαλύτερη ακρίβεια.
Manual focus (χειροκίνητη εστίαση)
Απαιτεί μεγαλύτερη εξοικείωση αλλά σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις το manual είναι ενδεδειγμένο και υπερτερεί από το AF π.χ. όταν προεστιάζουμε σε κάτι που κινείται πολύ γρήγορα ή όταν το επιβάλλει ο πολύ χαμηλός φωτισμός.
Σημεία εστίασης
Στις λήψεις με αυτόματη εστίαση έχουμε επιλογή ενός κεντρικού ή ρυθμιζόμενου από μας σημείου αλλά και πολλαπλών σημείων εστίασης. Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ορισμένα βασικά στοιχεία για τα σημεία και τις λειτουργίες εστίασης.
Τα σημεία εστίασης απεικονίζονται στο σκόπευτρο είτε σε μορφή τετραγώνων είτε ως κουκίδες συνήθως σε κόκκινο, κίτρινο ή πράσινο χρώμα. Ο αριθμός και η διάταξή τους διαφέρει από μοντέλο σε μοντέλο και από κατασκευαστή σε κατασκευαστή. Τα σημεία εστίασης δείχνουν τις μικρές περιοχές στις οποίες θα εστιάσει η μηχανή μας. Καθένα από αυτά τα τετράγωνα αντιστοιχεί στη θέση ενός AF σημείου που μπορεί να αποτελείται από ένα ή περισσότερα pixel, ανάλογα με το πόσο προχωρημένο είναι το σύστημα AF της μηχανή μας. Τα συναντάμε συνήθως σε ομάδες των 3. 5, 9, 11 κλπ. Αν η μηχανή δεν έχει εστιάσει με ακρίβεια σε ένα έστω από αυτά σημεία θα αρνηθεί να τραβήξει την φωτογραφία (εφόσον βρίσκεται σε λειτουργία focus priority) ή η φωτογραφία μας θα βγει “θολή” ή ανετάριστη.
Το κεντρικό σημείο εστίασης προσφέρει την ταχύτερη απόκριση. Πώς κάνουμε το κλείδωμα (focus lock); Εστιάζουμε με το σημείο αυτό, και κρατάμε μισοπατημένο το κουμπί του κλείστρου μέχρι να κάνουμε τη λήψη πατώντας το μέχρι κάτω.
Γιατί είναι απαραίτητο να επιλέξετε χειροκίνητα το σημείο AF;
Οι σημερινές κάμερες είναι αρκετά “έξυπνες” αλλά εξακολουθούν να μην είναι σε θέση να γνωρίζουν ακριβώς πού θέλετε να εστιάσετε. Οι μονάδες αυτόματης εστίασης χρησιμοποιούν σήμερα ανίχνευση αντίθεσης ή φάσης για να μαντέψουν από πού να επικεντρωθούν και όταν έχετε πολλά αντικείμενα στο πλαίσιο, υπάρχει μια καλή πιθανότητα ότι η φωτογραφική μηχανή σας θα επιλέξει εσφαλμένα να εστιάσει σε κάτι διαφορετικό από το υποκείμενο θέμα. Αν χρησιμοποιείτε γρήγορους φακούς και φωτογραφίζετε σε μεγάλα ανοίγματα (μικρό βάθος πεδίου), όπως το f / 1.8, οποιαδήποτε χαμένη εστίαση της κάμερας θα είναι εύκολα αντιληπτή και η λήψη θα είναι άχρηστη. Το κλειδί είναι απλά να επιλέγετε πάντοτε το σημείο αυτόματης εστίασης και να παίρνετε τον έλεγχο και να πείτε στην κάμερα τι ακριβώς θέλετε να εστιάσετε. Εάν παίρνετε φωτογραφία – πορτρέτο, τότε η εστίαση γίνεται στα μάτια.
 |  |
Αριστερά: Εστίαση σε πολλά σημεία Δεξιά: Εστίαση σε ένα σημείο (στα μάτια)
Λειτουργίες επιλογής σημείων AF
Πόσα σημεία εστίασης πρέπει να επιλέξουμε για να επιτύχουμε την ευκρίνεια; Ανάλογα με το θέμα μας πρέπει να επιλέξουμε και την ανάλογη λειτουργία. Τις επιλογές θα τις βρούμε βαθιά μέσα στο μενού της μηχανής μας με το όνομα της να θυμίζει το Focus Area.
Εστίαση σε μοναδικό σημείο AF
Στη Nikon ονομάζεται Single Point (AF-S), στην Canon Manual AF Point (AF One Shot), στη Sony Flexible Spot . Όταν επιλέγουμε αυτή τη λειτουργία η μηχανή χρησιμοποιεί ένα μοναδικό σημείο, το οποίο διαλέγουμε και το οποίο αντιστοιχεί στο βασικό μας αντικείμενο. Συνήθως μας δίνεται η επιλογή να μετακινήσουμε το σημείο δεξιά, αριστερά, πάνω ή κάτω. Η μηχανή θα υπολογίσει την εστίαση μόνο στο συγκεκριμένο σημείο χρησιμοποιώντας σταυροειδείς ή κάθετους αισθητήρες.
Για να διαλέξετε λειτουργία επιλογής περιοχής AF, πατήστε το κουμπί λειτουργίας AF και περιστρέψτε τον υπο-επιλογέα εντολών μέχρι να εμφανιστεί η επιθυμητή λειτουργία στην οθόνη.
Εστίαση ενός σημείου για χρήση στα πορτραίτα ή άλλα ακίνητα θέματα για ακρίβεια στην αυτόματη εστίαση
Επιλογή αυτόματης εστίασης ενός σημείου
Στην αυτόματη λειτουργία η μηχανή επιλέγει μόνη της το σημείο όπου θα εστιάσει από το σύνολο των διαθέσιμων σημείων AF. Συνήθως εστιάζει είτε στο μεγαλύτερο αντικείμενο που έχουμε στο κάδρο μας ή σε αυτό που βρίσκεται πιο κοντά στον φακό. Η κάμερα τότε αναλύει τη σκηνή και επιλέγει το θέμα στο οποίο πρέπει να εστιάσετε. Αυτή όμως η ευκολία με την αυτόματη εστίαση μπορεί συχνά να είναι εις βάρος της φωτογραφίας γιατί η κάμερα επιλέγει εσφαλμένα το λάθος αντικείμενο ή κάτι που πρέπει να επικεντρωθεί.
Η μόνη φορά που έχει νόημα να χρησιμοποιήσετε αυτή τη λειτουργία είναι αν δεν μπορείτε να κοιτάξετε μέσα από το σκόπευτρο για να επιλέξετε το σημείο εστίασης ή αν κάνετε selfie ή αν θέλετε απλώς να επισημάνετε και να πυροβολήσετε.
Επιλογή αυτόματης εστίασης σε πολλαπλά σημεία
Η επόμενη επιλογή αφορά πολλαπλά σημεία εστίασης που ομαδοποιούνται και μερικές φορές παραμετροποιούνται. Στο Group Area AF ο αριθμός των σημείων διαφέρει από μηχανή σε μηχανή ενώ ακόμα και η ίδια η μηχανή μπορεί να δίνει διαφορετικές επιλογές στον αριθμό των σημείων που χρησιμοποιούνται κάθε φορά. Για παράδειγμα στην Canon EOS 7D MkII ο χρήστης μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε 4 ή 8 σημεία τα οποία μπορεί να μετακινήσει όπως θέλει ανάμεσα στα 65 σημεία εστίασης που έχει η μηχανή συνολικά ή να επιλέξει το Zone AF όπου 8 σημεία εστίασης μπορούν να κινηθούν ανάμεσα σε 9 προκαθορισμένες θέσεις.
Υπάρχει και το Wide Zone AF, όπου τα σημεία εστίασης διευρύνονται σε μια πολύ μεγάλη περιοχή και ο χρήστης επιλέγει για το αν η περιοχή θα κινηθεί δεξιά αριστερά ή στο κέντρο. Στην περίπτωση της Νikon τώρα, συναντάμε το Dynamic AF-Area Mode, που είναι πιο πολύ μια ειδική λειτουργία του AF, κατά την οποία αφού επιλέξουμε ένα σημείο εστίασης για να ρυθμίσει το focus, αν το αντικείμενο στο οποίο έχουμε εστιάσει κουνηθεί τότε η μηχανή ενεργοποιεί τα γειτονικά σημεία AF για να το ακολουθήσει και να διατηρήσει την εστίαση με ακρίβεια. Για καλύτερα αποτελέσματα θα πρέπει να ακολουθήσουμε το κινούμενο αντικείμενο με το φακό ώστε να παραμείνει κοντά στο αρχικό σημείο εστίασης. Στο Dynamic AF της Nikon ανάλογα με το μοντέλο προσφέρεται δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε 9, 11, 21, 39 ή 51-σημεία AF.
TIP
• Αν θέλουμε την απολύτως ταχύτερη απόκριση του autofocus, η επιλογή του κεντρικού σημείου είναι μονόδρομος.
• Τα πολλαπλά σημεία εστίασης απασχολούν μερικά εκατοστά του δευτ. τον επεξεργαστή της μηχανής. Μερικές φορές αυτή η υστέρηση είναι κρίσιμη.
Η λειτουργία εστίασης λοιπόν ελέγχει το αν η φωτογραφική μηχανή κλειδώνει ή συνεχίζει να προσαρμόζει την εστίαση όσο το κουμπί λήψης είναι πατημένο μέχρι τη μέση. Η αυτόματη εστίαση πραγματοποιείται όταν πατάτε το κουμπί λήψης μέχρι τη μέση. Ας δούμε ξανά τις διαφορετικές λειτουργίες εστίασης:
• Single shot AF: όταν κλειδώσει το autofocus µπορεί να γίνει η λήψη.
• Continuous ΑF: η αυτόµατη εστίαση συνεχίζεται και µε µισοπατηµένο το πλήκτρο απελευθέρωσης. Η φωτογραφική μηχανή εξακολουθεί να εστιάζει έως ότου πατηθεί πλήρως το κλείστρο, για να παρακολουθήσει κινούμενα αντικείμενα.
• Ιntelligent AF: εδώ η DSLR εναλλάσσει αυτόµατα λειτουργίες.
• Μanual focus: παρακάµπτεται το AF και νετάρουµε µε το χέρι.
Αναγνώριση προσώπων
 |  |
Λειτουργία ώστε η μηχανή να αναγνωρίζει, εγκλωβίζει και να εστιάζει σε πρόσωπα. Επέκταση του Face Detection είναι το Smile detection (η λήψη γίνεται µόνον αν χαµογελάσει το πρόσωπο) και Blink Detection (το κλείστρο µπλοκάρει όσο το άτοµο ανοιγοκλείνει τα βλέφαρα).
Επιλογή μίας Λειτουργίας Εστίασης στη Nikon:
- AF-S
- Λειτουργία AF ενός καρέ: Για θέματα που είναι στάσιμα. Η εστίαση κλειδώνει όταν το κουμπί λήψης πατηθεί μέχρι τη μέση. Μπορείτε, επίσης, να εστιάσετε αγγίζοντας το θέμα σας στην οθόνη, στην οποία περίπτωση η εστίαση κλειδώνει έως ότου σηκώσετε το δάχτυλό σας από την οθόνη για να τραβηχτεί η φωτογραφία.
- AF-F
- Διαρκής λειτουργία AF: Για θέματα που κινούνται. Η φωτογραφική μηχανή εστιάζει συνεχώς μέχρι να πατηθεί το κουμπί λήψης. Η εστίαση κλειδώνει όταν το κουμπί λήψης πατηθεί μέχρι τη μέση. Μπορείτε, επίσης, να εστιάσετε αγγίζοντας το θέμα σας στην οθόνη, στην οποία περίπτωση η εστίαση κλειδώνει έως ότου σηκώσετε το δάχτυλό σας από την οθόνη για να τραβηχτεί η φωτογραφία.
Επιλογή μίας Λειτουργίας Επιλογής Περιοχής AF στη Nikon
- Αυτόματη εστίαση με προτεραιότητα στο πρόσωπο: Χρησιμοποιήστε τη για πορτραίτα. Η φωτογραφική μηχανή εντοπίζει και εστιάζει αυτόματα σε θέματα πορτραίτου. Το επιλεγμένο θέμα υποδεικνύεται με ένα διπλό κίτρινο περίγραμμα (αν εντοπιστούν πολλά πρόσωπα, η φωτογραφική μηχανή θα εστιάσει στο κοντινότερο θέμα, για να επιλέξετε διαφορετικό θέμα χρησιμοποιήστε τον πολυ-επιλογέα). Αν η φωτογραφική μηχανή δεν μπορεί πλέον να εντοπίσει το θέμα (επειδή, για παράδειγμα, το θέμα έστριψε το πρόσωπό του και δεν είναι στραμμένο προς τη φωτογραφική μηχανή), το περίγραμμα δεν θα εμφανίζεται πλέον. Αν αγγίξετε την οθόνη, η φωτογραφική μηχανή θα εστιάσει στο πρόσωπο, το οποίο βρίσκεται πιο κοντά στο δάχτυλό σας, και θα τραβήξει μία φωτογραφία όταν σηκώσετε το δάχτυλό σας από την οθόνη.
- Αυτόματη εστίαση ευρείας περιοχής: Χρησιμοποιήστε τη για χειροκίνητες λήψεις τοπίων και άλλων θεμάτων που δεν είναι πορτραίτα. Χρησιμοποιήστε τον πολυ-επιλογέα ή τα χειριστήρια αφής για να μετακινήσετε το σημείο εστίασης οπουδήποτε στο κάδρο ή πατήστε το κέντρο του πολυ-επιλογέα για να τοποθετήσετε το σημείο εστίασης στο κέντρο του κάδρου.
- Αυτόματη εστίαση κανονικής περιοχής: Εστιάστε σε ένα επιλεγμένο σημείο στο κάδρο. Χρησιμοποιήστε τον πολυ-επιλογέα ή τα χειριστήρια αφής για να μετακινήσετε το σημείο εστίασης οπουδήποτε στο κάδρο ή πατήστε το κέντρο του πολυ-επιλογέα για να τοποθετήσετε το σημείο εστίασης στο κέντρο του κάδρου. Συνιστάται η χρήση τριπόδου.
- Σημειακή AF: Όπως για την αυτόματη εστίαση κανονικής περιοχής, εκτός του ότι χρησιμοποιείται ένα μικρότερο σημείο εστίασης για σημειακή εστίαση σε μικρότερους στόχους.
- Αυτόματη εστίαση παρακολούθησης θέματος: Τοποθετήστε το σημείο εστίασης στο θέμα σας και πατήστε το κέντρο του πολυ-επιλογέα. Το σημείο εστίασης θα ανιχνεύσει το επιλεγμένο θέμα καθώς αυτό κινείται μέσα στο κάδρο. Για να διακόψετε την ανίχνευση, πατήστε ξανά το κέντρο του πολυ-επιλογέα. Εναλλακτικά, μπορείτε να ξεκινήσετε την ανίχνευση αγγίζοντας το θέμα σας στην οθόνη. Για να τερματίσετε την ανίχνευση και να τραβήξετε μία φωτογραφία, σηκώστε το δάχτυλό σας από την όθονη. Αν η ανίχνευση είναι ήδη σε εξέλιξη, αγγίζοντας την οθόνη σε οποιοδήποτε σημείο η φωτογραφική μηχανή θα εστιάσει στο τρέχον θέμα, και θα τραβηχτεί μία φωτογραφία όταν σηκώσετε το δάχτυλό σας από την οθόνη. Έχετε υπόψη ότι η φωτογραφική μηχανή ενδέχεται να μη μπορεί να ανιχνεύσει θέματα, εάν κινούνται γρήγορα, αφήνουν το κάδρο ή εμποδίζονται από άλλα αντικείμενα, αλλάζουν ορατά στο μέγεθος, το χρώμα ή τη φωτεινότητα, ή είναι πολύ μικρά, πολύ μεγάλα, πολύ φωτεινά, πολύ σκοτεινά ή έχουν παρόμοιο χρώμα ή φωτεινότητα με το φόντο.
Χειροκίνητη Εστίαση στη Nikon
Για να εστιάσετε κατά τη λειτουργία χειροκίνητης εστίασης (Χειροκίνητη Εστίαση), περιστρέψτε τον δακτύλιο εστίασης του φακού έως ότου εστιάσετε στο θέμα.
