Με τη μέτρηση του φωτός η κάμερά σας καθορίζει τη σωστή ταχύτητα κλείστρου και το διάφραγμα, ανάλογα με την ποσότητα φωτός που εισέρχεται σε αυτήν αλλά και το ISO. Κάθε DSLR διαθέτει ενσωματωμένο μετρητή φωτός που μετρά αυτόματα το ανακλώμενο φως και καθορίζει τη βέλτιστη έκθεση. Η έκθεση είναι ένα πολύπλοκο θηρίο. Ο έλεγχος είναι ύψιστης σημασίας. Η έκθεση και η σύνθεση είναι τα δύο πιο κρίσιμα στοιχεία για τη δημιουργία μιας εξαιρετικής εικόνας.
Η έκθεση βασίζεται σε τρία στοιχεία:
Το ISO ή η ευαισθησία στο φως
Το διάφραγμα ή το μέγεθος του ανοίγματος που θα αφήσει στο φως, να περάσει και
την ταχύτητα κλείστρου που καθορίζει τη διάρκεια που το φως θα πρέπει να περάσει μέσα από το διάφραγμα
Είτε κάνετε λήψη χειροκίνητα Μ, προτεραιότητα διαφράγματος Av ή προτεραιότητα κλείστρου Tv. δεν υπάρχει διαφορά στον τρόπο με τον οποίο ο μετρητής του φωτός αξιολογεί τη σκηνή.
Η μέτρηση του φωτός ή της φωτεινότητας της σκηνής που προσπαθείτε να καταγράψετε, είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για τον προσδιορισμό της τέλειας έκθεσης. Για να το διαπιστώσετε, χρειάζεστε έναν μετρητή που μπορεί να διαβάσει τα επίπεδα φωτεινότητας.
Η έκθεση μετράται χρησιμοποιώντας δύο μετρητές φωτός: Ο ένας μετρά το φως που πέφτει στο θέμα ή τη σκηνή, που ονομάζεται περιστροφικός μετρητής φωτός. Ο άλλος μετρά το φως που ανακλάται από τη σκηνή ή το θέμα σας και ονομάζεται ανακλαστικός μετρητής φωτός. Οι μετρητές που είναι ενσωματωμένοι στις ψηφιακές κάμερες είναι οι ανακλώμενοι μετρητές φωτός και θα μιλήσουμε γι αυτόν τον τύπο. Όσο περισσότερο καταλαβαίνετε αυτόν τον μετρητή και πώς λειτουργεί, τόσο περισσότερο θα κατανοείτε το τι σας λέει. Λάβετε υπόψη ότι ο πρώτος τύπος μετρητής του φωτός είναι πολύ πιο ακριβείας από τους ανακλαστικούς μετρητές του φωτός.
Πώς καθορίζει η κάμερά σας την έκθεση;
Οι ανακλαστικοί μετρητές φωτός προσπαθούν να διαβάσουν την ποσότητα φωτός στη σκηνή που προσπαθείτε να συλλάβετε. Δυστυχώς, αυτές οι μετρήσεις είναι εικασίες. Μπορεί να είχατε την ατυχία να φωτογραφίσετε ένα πολύ σκοτεινό ή μαύρο θέμα (αντικείμενο) και να το έχετε υπερ-εκτεθειμένο ή μια σκηνή με χιόνι, όπου το χιόνι να φαίνεται γκρίζο ή υπο-εκτεθειμένο. Ο λόγος για αυτήν τη συμπεριφορά είναι ότι ο μετρητής φωτός της μηχανής πιστεύει ότι οι περισσότερες σκηνές πρέπει να είναι κατά μέσο όρο ένα μεσαίο γκρι, που αναφέρεται επίσης ως γκρι 18%. Αυτό το μεσαίο γκρι είναι ένα μεσαίο σημείο μεταξύ των πιο σκούρων σκιών και της φωτεινότερης σκηνής. Δεδομένου ότι ο μετρητής της κάμερας δεν έχει ιδέα για το λευκό ή το μαύρο, πρέπει να τον βοηθήσετε χρησιμοποιώντας κάποια μορφή αντιστάθμισης έκθεσης (exposure value EV) με βάση την τονικότητα του θέματος ή της σκηνής σας.
Τρόποι μέτρησης
Για να βοηθηθείτε με την έκθεση και να καθορίσετε πόση αντιστάθμιση θα κάνετε, οι κάμερες έχουν διάφορους τρόπους μέτρησης του φωτός. Συνήθως, οι τρεις βασικές λειτουργίες είναι ο Πίνακας ή Matrix (ονομάζεται επίσης evaluative (αξιολογητική), η Κεντροβαρής μέτρηση (Center-weighted) και η Σημειακή μέτρηση (Spot metering). Καθένα από αυτά ισχύει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, αλλά μην βασίζεστε σε έναν από αυτούς τους τρόπους για να τα κάνετε όλα για εσάς.
Αξιολογητική – evaluative μέτρηση (Matrix)
Σε αυτήν τη λειτουργία μέτρησης, ο μετρητής χωρίζει τη σκηνή σε ένα πλέγμα και αναλύει κάθε τμήμα για πληροφορίες φωτεινότητας και σκιάς (φωτεινές και σκοτεινές περιοχές). Μόλις συλλεχθούν αυτά τα δεδομένα, υπολογίζει τη μέση τιμή και βασίζει την έκθεση σε αυτόν τον μέσο όρο. Λάβετε υπόψη ότι όλες οι κάμερες δεν έχουν τον ίδιο αριθμό περιοχών εντός του πλαισίου. Επίσης, δεν υπολογίζουν όλες τη μέση τιμή για έκθεση με τον ίδιο τρόπο. Οι κατασκευαστές χρησιμοποιούν περίπλοκους τύπους για να φτάσουν σε τιμές έκθεσης. Επομένως, είναι σημαντικό να καταλάβετε πώς συμπεριφέρεται η κάμερά σας σε διάφορες καταστάσεις και να μάθετε πότε να την εμπιστεύεστε και πότε να μην την εμπιστεύεστε.
Πολλές από τα νεότερες DSLR δεν υπολογίζουν μόνο το μέσο όρο του πλέγματος, αλλά δίνουν επιπλέον έμφαση στα σημεία εστίασης που χρησιμοποιούνται κατά τη συγκεκριμένη λήψη εικόνας.
Στην επόμενη σειρά εικόνων, χρησιμοποιήθηκε η μέτρηση Matrix για τον καθορισμό της έκθεσης. Δύο πλάκες μία λευκή και η άλλη μαύρη, τοποθετήθηκαν δίπλα-δίπλα στο ίδιο φως.
Για την πρώτη εικόνα, η κάμερα διαβάζει την έκθεση ενώ ήταν στραμμένη στη μέση της λευκής και μαύρης πλάκας. Η κάμερα διάβαζε όλο το λευκό και το μαύρο και κατέληξε σε ένα λογικό συμπέρασμα με μέσο όρο της έκθεσης.
Matrix ή Evaluative Μέτρηση στο κέντρο μεταξύ των λευκών και των μαύρων πλακών
Μέτρηση πάνω από τον λευκό πίνακα
Η δεύτερη εικόνα τραβήχτηκε με την ανάγνωση του μετρητή φωτός από τον λευκό πίνακα. Το λευκό καταγράφηκε ως γκρι και ο μαύρος στο πιο σκούρο γκρι. Αυτό συμβαίνει επειδή η κάμερα προσπαθεί να κάνει τα πάντα ουδέτερα γκρι ή 18%.
Μετρημένο πάνω από τον μαύρο πίνακα
Στην τρίτη εικόνα, η κάμερα διαβάζει την έκθεση από τη μαύρη σανίδα. Η εικόνα που προκύπτει είναι υπερβολική έκθεση καθιστώντας τα λευκά πολύ φωτεινά και ένα σκούρο γκρι όπου κανονικά θα έπρεπε να ήταν μαύρο.
Μέτρηση στο κέντρο
Κεντρική στάθμιση μέτρησης (Center-weighted)
Αυτή η μέθοδος μέτρησης δίνει τη μεγαλύτερη σημασία στο κεντρικό τμήμα του πλαισίου, το οποίο μπορεί να είναι έως και 75% ή περισσότερο, ενώ λίγη ή καθόλου σημασία δίνεται στις γωνίες του πλαισίου. Αυτός ο τρόπος μέτρησης προτιμάται από πολλούς φωτογράφους και έχει ένα λογικό επίπεδο ακρίβειας. Λάβετε επίσης υπόψη ότι τα περισσότερα θέματα τείνουν να τοποθετούνται κεντρικά κατά την καρέ. Στη συνέχεια, λαμβάνετε την έκθεση και συνθέτετε ξανά πριν τραβήξετε την εικόνα.
Σημειακή μέτρηση (Spot metering).
Σημειακή μέτρηση (Spot metering)
Αυτή η λειτουργία μετρά το φως μόνο από ένα πολύ μικρό μέρος της σκηνής. Η μετρούμενη περιοχή είναι συνήθως το κέντρο της εικόνας, χρησιμοποιώντας εύρος μέτρησης περίπου 3 έως 7 μοιρών. Συνήθως είναι μικρότερο από 5% της περιοχής του πλαισίου. Στις περισσότερες DSLR μεσαίου έως άνω άκρου αξίας, μπορείτε να κανονίσετε την τοποθέτηση του σημείου εντός του πλαισίου έτσι ώστε να προσδιορίσετε πού θέλετε να καταγράφεται η ανάγνωση (συνήθως ακολουθεί όπου εστιάζετε).
Αυτή είναι μια πολύ ακριβής λειτουργία μέτρησης. Θα παρέχει ακριβείς αναγνώσεις από μικρές περιοχές της σκηνής σας και είναι πιο αποτελεσματική σε καταστάσεις υψηλής αντίθεσης.
Οι ίδιοι λευκοί και μαύροι πίνακες (δείτε πιο πάνω) φωτογραφήθηκαν για άλλη μια φορά χρησιμοποιώντας Σημειακή μέτρηση (spot metering). Όπως μπορείτε να δείτε στις παρακάτω εικόνες, υπάρχει το ίδιο πρόβλημα. Ακόμα και ο σημειακός μετρητής ξεγελάστηκε.
Σημειακή μέτρηση στη μαύρη (αριστερή εικόνα) και στη συνέχεια Σημειακή μέτρηση στη λευκή περιοχή (δεξιά εικόνα)
Για να αποκτήσετε μια σωστή έκθεση, ώστε η κάμερα να μην ξεγελαστεί, ελήφθη μια ανάγνωση σημειακής μέτρησης χρησιμοποιώντας μια ειδική γκρι κάρτα τοποθετημένη στο ίδιο φως με τις ασπρόμαυρες σανίδες. Αυτή η ρύθμιση έκθεσης με βάση την γκρι κάρτα χρησιμοποιήθηκε για τη φωτογράφηση των δύο πινάκων. Η παρακάτω εικόνα δείχνει καλή έκθεση.
Ανάγνωση έκθεσης χρησιμοποιώντας μια γκρι κάρτα
Πώς αλλάζετε τις λειτουργίες μέτρησης;
Το σύστημα μέτρησης της κάμεράς σας μπορεί να έχει τρεις ή περισσότερους τρόπους μέτρησης και η οθόνη θα αλλάξει ανάλογα με το ποια λειτουργία έχει επιλεγεί. Ποια λειτουργία μέτρησης πρέπει να χρησιμοποιείτε και πότε;
Μέτρηση πίνακα ή μήτρας (matrix)
Η μέτρηση Matrix λειτουργεί καλά για σκηνές που είναι ομοιόμορφα φωτισμένες και για χρήση κατά τη διάρκεια εκδρομών όπου θα χρειαστεί να τραβήξετε γρήγορα φωτογραφίες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέθοδος για γρήγορη λήψη. Παρόλο που ο μετρητής της κάμερας μπορεί να σας αποτύχει, αυτοί οι μετρητές είναι εξαιρετικά εξελιγμένοι, ελεγχόμενοι από υπολογιστή και μπορείτε να τους χρησιμοποιήσετε για γενική φωτογραφία. Μπορείτε να αφήσετε την κάμερά σας σε αυτήν τη λειτουργία και να την χρησιμοποιήσετε ως μέσο εκπαίδευσης έκθεσης. Είναι μια επιλογή “set-it-and-forget-it” και είναι γενικά η καλύτερη επιλογή εάν δεν είστε απόλυτα άνετοι με το σύστημα μέτρησης.
Η μέτρηση Matrix είναι καλή για σκηνές που είναι ομοιόμορφα φωτισμένες και για χρήση κατά τη διάρκεια εκδρομών όπου θα χρειαστεί να τραβήξετε γρήγορα φωτογραφίες. Επειδή τα DSLR έχουν γενικά πολύ εξελιγμένα συστήματα μέτρησης matrix, αυτή είναι η προεπιλεγμένη ρύθμιση για τους περισσότερους φωτογράφους, που θα επιλέξει όταν δεν είναι άμεσα προφανές ποια από τις άλλες λειτουργίες θα ήταν η καλύτερη. Το Matrix είναι αυτή η ανάγνωση “set-it-and-Ξεχάστε” και είναι γενικά η καλύτερη επιλογή εάν δεν είστε απόλυτα άνετοι με την ιδέα της χαλάρωσης με το σύστημα μέτρησης.
Κεντροβαρής στάθμιση μέτρησης Center-Weighted
Χρησιμοποιήστε την για οποιαδήποτε σκηνή όπου θέλετε το κύριο θέμα να εκτίθεται σωστά, ενώ η υπόλοιπη εικόνα μπορεί γενικά να αγνοηθεί για σωστή έκθεση. Αυτό είναι ιδανικό για φωτογραφίες πορτρέτου για ανθρώπους και κατοικίδια, Νεκρή φύση και κάποια φωτογραφία προϊόντων. Η κεντροβαρής μέτρηση δίνει τη μεγαλύτερη σημασία – συνήθως μεταξύ 60 και 80 τοις εκατό – στο φως που συγκεντρώνεται σε μια κυκλική περιοχή στο κέντρο του πλαισίου. Οι γωνίες έχουν πολύ λιγότερη σημασία, αν και συνήθως περιλαμβάνονται σε μικρό βαθμό στον υπολογισμό.
Η μέτρηση Center-Weighted είναι πολύ πιο συνεπής και προβλέψιμη σε σύγκριση με τη μέτρηση matrix. Χρησιμοποιήστε την με σύνεση για να ελέγξετε πού θα μετρήσει η κάμερα τη σκηνή και εκείνες τις περιοχές όπου ο φωτισμός δεν παίζει βασικό ρόλο στη σύνθεσή σας.
Χρησιμοποιήστε αυτήν τη λειτουργία για πορτραίτα εξωτερικού χώρου, σκηνές υψηλής αντίθεσης, φωτογραφία και τρόφιμα για να αναφέρουμε μερικά.
Σημειακή μέτρηση (Spot metering)
Η σημειακή μέτρηση δίνει τη μέγιστη ακρίβεια και έλεγχο έκθεσης. Αυτή είναι ιδανική για θέματα με οπίσθιο φωτισμό, κοντινές φωτογραφίες και μάκρο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διαβάσει τις φωτεινότερες και σκοτεινότερες ζώνες για τοπία. Δεν θα μπορούσατε να κάνετε σεληνιακή φωτογραφία χωρίς αυτήν τη λειτουργία. Θυμηθείτε να χρησιμοποιήσετε αυτήν τη λειτουργία ανά πάσα στιγμή, είναι σημαντικό να εκθέσετε σωστά για ένα θέμα που δεν γεμίζει το πλαίσιο.
Η λειτουργία μέτρησης σημείων λειτουργεί εξαιρετικά καλά σε καταστάσεις όπου το κύριο θέμα σας είναι πολύ φωτεινότερο ή πιο σκοτεινό από το περιβάλλον του, για τη λήψη δηλαδή σκηνών υψηλής αντίθεσης όπου το θέμα σας ενδέχεται να είναι σε σκιά ή σε πολύ φως.
Εάν θέλετε δηλαδή να διασφαλίσετε ότι ένα πολύ συγκεκριμένο μέρος της εικόνας είναι σωστά εκτεθειμένο, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε τη μέτρηση σημείων, επειδή σας επιτρέπει να επιλέξετε μια μικρή περιοχή.
Παραδείγματα πότε να χρησιμοποιήσετε τη μέτρηση σημείου:
1. Όταν το θέμα σας είναι με οπίσθιο φωτισμό ή σε σκηνές υψηλής αντίθεσης 2. Όταν το φόντο είναι πολύ σκοτεινό 3. Όταν το θέμα σας (πρόσωπο) φοράει πολύ φωτεινά ή πολύ σκούρα ρούχα και 4ον είναι κατά 90% καλύτερη για πορτρέτα
Αντιστάθμιση έκθεσης
Σε ορισμένες περιπτώσεις, θα χρειαστείτε αντιστάθμιση έκθεσης για να λάβετε τη σωστή έκθεση, ανεξάρτητα από τη λειτουργία μέτρησης που επιλέγετε. Τα σκηνικά με πολύ κάλυψη χιονιού θα είναι εκτεθειμένα και θα απαιτούν αύξηση +1 ή περισσότερες στάσεις έκθεσης για να κάνουν το χιόνι να φαίνεται λευκό.
Αντίθετα, μια μαύρη γούνα ή ένα άτομο που φορά πολύ σκούρα ρούχα θα είναι υπερβολική έκθεση και θα απαιτήσει αρνητική αντιστάθμιση έκθεσης -1 ή περισσότερες στάσεις.
Λοιπόν, ποια λειτουργία πρέπει να χρησιμοποιήσετε;
Η απάντηση είναι – εξαρτάται από το θέμα, την κατεύθυνση του φωτός κ.λπ. Χρησιμοποιήστε την Κεντροβαρή στάθμιση μέτρησης Center-Weighted για σκηνές που έχουν υψηλή αντίθεση και όπου θέλετε το κύριο θέμα να εκτίθεται σωστά. Χρησιμοποιήστε τη μέτρηση Σημειακή μέτρηση Spot για θέματα με οπίσθιο φωτισμό έως ότου εξοικειωθείτε με τη μέτρηση, χρησιμοποιήστε το spot meter για θέματα με οπίσθιο φωτισμό.
Συμπερασματικά, για ακρίβεια έκθεσης, ένας ανεξάρτητος μετρητής φωτός μπορεί να είναι χρήσιμος, καθώς ο μετρητής φωτός της κάμεράς σας ξεγελάται εύκολα. Όμως, η εκμάθηση του τρόπου λειτουργίας του μετρητή της κάμερας θα σας βοηθήσει να βελτιώσετε και πιο ακριβείς εκθέσεις.
Τελικά, όπως σχεδόν όλες οι ερωτήσεις φωτογραφίας, η απάντηση είναι ένα ηχηρό «εξαρτάται». Τις περισσότερες φορές, πιθανότατα θα θέλετε να επιλέξετε είτε μέτρηση Center-Weighted είτε μέτρηση Matrix, με την απόφαση να λαμβάνεται με βάση τον τύπο φωτισμού στη σκηνή και τη δική σας προτίμηση. Οι σκηνές με χαμηλή αντίθεση / ομοιόμορφο φωτισμό, ειδικά όταν προτιμάτε να μην χρειάζεται να μετράτε επιλεκτικά το θέμα σας, αντιμετωπίζονται καλύτερα με τη μέτρηση Matrix – Μήτρας. Οι σκηνές με υψηλότερη αντίθεση, ειδικά εκείνες που θα επωφεληθούν από την επιλεκτική μέτρηση στο θέμα σας, είναι καλύτερα βολές με μέτρηση Center-Weighted. Όσον αφορά τη μέτρηση σημείου (Spot) , κάντε την για σκηνές με οπίσθιο φωτισμό πχ για το φεγγάρι και για τις λήψεις όπου έχετε περισσότερο χρόνο για πειραματισμό.
