Στη φωτογραφία το δυναμικό εύρος αναφέρεται στην ικανότητα μιας φωτογραφικής μηχανής να καταγράφει ταυτόχρονα σκιά και λεπτομέρειες. Είναι δηλαδή το πόσο καλά η φωτογραφική σας μηχανή συλλαμβάνει το φως και πρέπει έτσι να κατανοήσετε το δυναμικό εύρος, ώστε αν θέλετε καλά εκτεθειμένες φωτογραφίες πρέπει να γνωρίζετε πως να το χειριστείτε.
Θα πρέπει λοιπόν να έχετε μια καλή κατανόηση των δυνατοτήτων της κάμεράς σας και τι μπορείτε να κάνετε για να επιτύχετε μια καλή έκθεση. Όπως και με τα πάντα στη φωτογραφία, όταν ξέρετε πώς λειτουργεί κάτι μπορείτε να ελέγξετε το αποτέλεσμα… και να δημιουργήσετε εικόνες όπως τις βλέπετε στο μυαλό σας.
Το δυναμικό εύρος της κάμεράς σας
Δεν έχουν όλες οι κάμερες το ίδιο δυναμικό εύρος, επειδή αυτό καθορίζεται από τον αισθητήρα. Οι compact κάμερες δεν έχουν τόσο μεγάλο δυναμικό εύρος όσο οι DSLR, επειδή ο αισθητήρας είναι μικρότεροι. Οι DSLR κάμερες πλήρους καρέ έχουν πολύ μεγαλύτερη δυναμική εμβέλεια από τις κάμερες περικοπής πλαισίου (crop frame).
Οι κάμερες πλήρους καρέ υψηλής ποιότητας μπορούν να εγγράψουν υψηλότερο δυναμικό εύρος από τις φθηνές κάμερες, αλλά ακόμη και μεταξύ των καμερών υψηλής ποιότητας κάποιες είναι καλύτερες από άλλες.
Όσο μεγαλύτερη είναι η περιοχή της φωτεινότητας που συλλαμβάνει μια μηχανή (από το μαύρο έως το λευκό) τόσο καλύτερη είναι
Πώς μετράται το δυναμικό εύρος στη φωτογραφία;
Το δυναμικό εύρος μετράται σε στάσεις. Είναι το ίδιο όπως όταν μιλάμε για ρύθμιση του f-stop για το διάφραγμα. Κάθε f-stop είναι διπλάσιο (ή το μισό, ανάλογα με τον τρόπο που προχωράτε) από το προηγούμενο. Με άλλα λόγια, η φωτεινότητα του F2.8 είναι διπλάσια από το επίπεδο φωτεινότητας του F4.
Παράδειγμα του δυναμικού εύρος:
- Μια Nikon D700 (κάμερα πλήρους καρέ) έχει 8 στάσεις
- Μια Nikon D810 (κάμερα πλήρους καρέ) είναι 15 στάσεις
- Το ανθρώπινο μάτι έχει περίπου 20 στάσεις
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βλέπουμε καλύτερα από τις κάμερές μας – μπορούμε να δούμε πολύ περισσότερες λεπτομέρειες από τα πιο σκούρα μαύρα έως τα πιο φωτεινά λευκά.
Το δυναμικό εύρος της σκηνής
Αλλά υπάρχει μια ακόμη πτυχή στο δυναμικό εύρος – το δυναμικό εύρος του ίδιου του θέματος ή της σκηνής. Εδώ το δυναμικό εύρος είναι η διαφορά μεταξύ των εντάσεων φωτός των σκιών και των περιοχών υψηλής φωτεινότητας. Για παράδειγμα στις παρακάτω φωτογραφίες έχουμε:
- Μια φωτογραφία υψηλής αντίθεσης, μια χωρίς σύννεφα ηλιόλουστη ημέρα – με πολύ έντονο ηλιακό φως και σκοτεινές σκιές – και πολύ υψηλό δυναμικό
- Μια φωτογραφία χαμηλής αντίθεσης, μια μέρα με συννεφιά – χωρίς σκιές – είναι εύκολο στη φωτογραφία, γιατί ταιριάζει με την δυναμική περιοχή της φωτογραφικής μηχανής σας
Έτσι, όσο πιο ηλιόλουστη μέρα είναι, τόσο πιο φωτεινά θα είναι τα στιγμιότυπα και όσο πιο έντονες θα είναι οι σκιές και τόσο μεγαλύτερη θα είναι η δυναμική εμβέλεια της σκηνής.
Τι γίνεται αν υπάρχει πολύ φως για την κάμερα μου;
Εάν η κάμερά σας δεν είναι σε θέση να εγγράψει τόσο τα μέρη με τις υψηλές φωτεινότητες (highlights) όσο και τις σκιές της σκηνής, θα πρέπει να κάνετε μια επιλογή για το τι είναι σημαντικό για να αποφύγετε την αποκοπή (clipping η λεπτομέρεια που δεν αποτυπώνεται).
- Εάν εκθέσετε τα πολύ φωτεινά μέρη (highlights), θα χάσετε λεπτομέρειες στις σκιές, καθώς θα είναι ανεκμετάλλευτες ή θα αποκλείονται
- Εάν εκθέσετε τα τμήματα με τις σκιές, θα χάσετε λεπτομέρειες στα highlights, καθώς θα είναι υπερβολική η έκθεση ή θα “καούν”
Πώς να διαχειριστείτε το δυναμικό εύρος
Ανεξάρτητα από τις δυνατότητες της κάμεράς σας, θα έρθει μια στιγμή που μια σκηνή θα υπερβαίνει τις δυνατότητες του δυναμικού εύρους της κάμεράς σας.
Μόλις γνωρίσετε την κάμερά σας, και πιο συγκεκριμένα τους περιορισμούς, μπορείτε να αρχίσετε να μαθαίνετε πώς να εργάζεστε με αυτήν. Όσον αφορά τη δυναμική εμβέλεια, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε, αλλά μπορούν να συνοψιστούν σε τρεις επιλογές:
- Μειώστε την αντίθεση (contrast)
- Αποφύγετε την αντίθεση (contrast)
- Συλλάβετε όλη την αντίθεση του θέματος
1. Μειώστε το δυναμικό εύρος μιας σκηνής
Όταν μειώνετε την αντίθεση μιας σκηνής, μειώνετε και το δυναμικό εύρος της φωτογραφίας.
Εάν ανατρέξετε στο διάγραμμα στην κορυφή του άρθρου, θα δείτε ότι εάν οι σκιές δεν είναι πολύ σκούρα, ή τα πολύ φωτεινά μέρη (highlights) είναι πιο σκούρα ή και τα δύο, το δυναμικό εύρος της σκηνής είναι μικρότερο. Ως αποτέλεσμα, είναι ευκολότερο για την κάμερά σας να καταγράφει με ακρίβεια τόσο τις φωτεινές όσο και τις σκοτεινές περιοχές χωρίς υπερβολικές εκθέσεις ή υπο-εκθέσεις.
Υπάρχουν δύο τρόποι μείωσης της δυναμικής εμβέλειας μιας σκηνής:
α) Φωτίστε τις σκιές
Για να μειώσετε τις σκιές προσθέστε φως έτσι ώστε οι σκιές να είναι πιο κοντά στη φωτεινότητα στις πιο φωτισμένες περιοχές μιας σκηνής.
Για να φωτίσετε τις σκιές:
- Χρησιμοποιήστε έναν ανακλαστήρα και ρίξτε το φως του πάνω στο σκοτεινό μέρος της σκηνής
- Χρησιμοποιήστε φλας για να φωτίσετε το σκοτεινό μέρος της σκηνής
- Τραβήξτε σε RAW και προσαρμόστε το ρυθμιστικό σκιάς προς τα πάνω (να γίνει δηλαδή πιο φωτεινό) κατά την επεξεργασία.
- Προσαρμόστε τις σκιές χρησιμοποιώντας λογισμικό επεξεργασίας όπως το Lightroom
Οι φωτογράφοι πορτραίτων χειρίζονται το φως στο στούντιο με τη χρήση ανακλαστήρων και στροβοσκοπικών φώτων για να φωτίσουν το θέμα ή / και να συμπληρώσουν τις σκιές.
β) Να σκουρύνετε τις πολύ φωτεινές περιοχές
Εναλλακτικά, μπορείτε να εργαστείτε στο άλλο άκρο του δυναμικού εύρους για να μειώσετε τις πολύ φωτεινές περιοχές. Με άλλα λόγια, κάντε τα highlights πιο σκοτεινά.
Για να μειώσετε τις πολύ φωτεινές περιοχές:
- Χρησιμοποιήστε ένα διαχύτη (diffuser) για να μπλοκάρετε μέρος του φωτός
- Χρησιμοποιήστε ένα βαθμονομημένο φίλτρο ND για να σκοτεινιάσετε έναν φωτεινό ουρανό
- Τραβήξτε σε RAW και προσαρμόστε το ρυθμιστικό των highlights προς τα κάτω (πιο σκοτεινά) κατά την επεξεργασία.
Η πρόκληση με τη φωτογραφία τοπίου είναι ότι ο ουρανός είναι σημαντικά πιο φωτεινός από τη γη. Έτσι, οι φωτογράφοι τοπίου χρησιμοποιούν διαβαθμισμένα φίλτρα ουδέτερης πυκνότητας ND για να μειώσουν τη δυναμική εμβέλεια της σκηνής, έτσι ώστε να μπορούν να συλλάβουν έναν καλά εκτεθειμένο ουρανό και γη.
2. Αποφύγετε τις σκηνές υψηλής αντίθεσης
Φωτογραφίζοντας σε μια λιγότερο «contrast» περιοχή, δεν θα χρειαστεί να αντιμετωπίσετε ακραία highlights και σκιές.
Γι ‘αυτό οι φωτογράφοι πορτρέτου πρέπει να :
- Τοποθετήσουν τα θέματα τους σε σκιά
- Μην φωτογραφίζετε τον ήλιο το μεσημέρι όταν είναι πολύ φωτεινότερος
- Φωτογραφίστε με τον ήλιο πίσω από τα θέματα ώστε τα πρόσωπά τους να είναι στη σκιά
Εάν λοιπόν έχετε εργαστεί ποτέ για την αποφυγή σκληρών σκιών στις φωτογραφίες, έχετε προσαρμόσει τη δυναμική εμβέλεια της κάμερας.
Στη φωτογραφία στα αριστερά εκτέθηκε σωστά το πλαίσιο της πόρτας (δεξί τμήμα) οπότε υπερφωτίστηκε η θάλασσα αριστερά και στη φωτογραφία στα δεξιά φωτίστηκε κανονικά η θάλασσα και σκούρυνε το δεξί τμήμα της σκηνής
3. Συλλάβετε τη δυναμική εμβέλεια μιας σκηνής
Υπάρχει ένας άλλος τρόπος αντιμετώπισης μιας σκηνής όταν είναι πέρα από το δυναμικό εύρος της κάμεράς σας. Συλλάβετε την με τη μέθοδο HDR.
Με τη φωτογραφία HDR (φωτογραφία υψηλής δυναμικής εμβέλειας) τραβάτε πολλές φωτογραφίες σε διαφορετικές εκθέσεις για να τις συνδυάσετε σε μία εικόνα HDR με λεπτομέρειες στις:
σκιές – μεσαίους τόνους – υπερφωτισμένα μέρη highlights.
Με αυτόν τον τρόπο ξεπερνάτε τα μειονεκτήματα της κάμεράς σας και παίρνετε μια εικόνα που μιμείται πώς βλέπουν τα μάτια μας τον κόσμο.
Οι φωτογράφοι τοπίων ή σπιτιών χρησιμοποιούν HDR, για να δείξουν το εσωτερικό ενός δωματίου σωστά εκτεθειμένο με την προβολή μέσω του παραθύρου επίσης σωστά εκτεθειμένη, αντί να υπερ-εκτεθεί η εικόνα.
Με τη “στοίβαση” φωτογραφιών με διαφορετικές εκθέσεις που καλύπτουν τόσο το εσωτερικό όσο και το εξωτερικό, μπορεί να εμφανιστεί το πλήρες δυναμικό εύρος. Οι πιθανοί αγοραστές του σπιτιού που βλέπουν τις φωτογραφίες βλέπουν το σπίτι να αντιπροσωπεύεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στον τρόπο που τα βλέπουν τα μάτια τους εάν ήταν εκεί. Μια κάμερα δεν θα μπορούσε να καταγράψει ολόκληρο το δυναμικό εύρος.
Γίνετε δημιουργικοί με το δυναμικό εύρος στη φωτογραφία
Γενικά, η άποψη σχετικά με την έκθεση είναι ότι, αν πρέπει να κάνετε μια επιλογή:
Είναι σωστό να μην εγγράφετε λεπτομέρειες στο πιο σκοτεινό μέρος μιας εικόνας,
αλλά δεν είναι σωστό να υπερεκθέτετε τα highlights σε σημείο ώστε να έχετε απώλεια λεπτομέρειας
Αλλά η φωτογραφία αφορά επίσης και το προσωπικό στυλ. Δεν χρειάζεται να εγγράψετε το πλήρες δυναμικό εύρος μιας σκηνής και δεν χρειάζεται να βεβαιωθείτε ότι τα πολύ φωτεινά μέρη – highlights δεν θα περικοπούν. Αν ξέρετε πώς να ελέγχετε τόσο τα highlights όσο και τις σκιές και αποφασίσετε να εκθέσετε το ένα σε βάρος του άλλου, αυτή είναι μια δημιουργική επιλογή. Η κατανόηση της δυναμικής εμβέλειας είναι το κλειδί για τη λήψη αυτών των δημιουργικών αποφάσεων και τη λήψη των αποτελεσμάτων που θέλετε.
Στην εικόνα πάνω, οι σκιές μπλοκαρίστηκαν για να δημιουργήσουν μια σιλουέτα. Στην κάτω εικόνα επιτράπηκαν τα highlights ώστε να εμφανιστούν οι λεπτομέρειες.
Δυναμική εμβέλεια και επιλογή κάμερας
Όταν ξεκίνησε η ψηφιακή φωτογραφία η έμφαση ήταν στα megapixel. Υπάρχουν όμως τόσα πολλά megapixel που τελευταία είναι υπεραρκετά για τους περισσότερους φωτογράφους. Οι κατασκευαστές εργάζονται πάνω στο δυναμικό εύρος, γιατί αυτό είναι που έχει σημασία για τους φωτογράφους. Ευτυχώς, η γκάμα φωτογραφικών μηχανών με δυναμικό εύρος έχει αυξηθεί σταθερά και κάποια μέρα μπορεί να χρησιμοποιούμε κάμερες που μπορούν να καταγράψουν τον κόσμο, όπως τον βλέπουν τα μάτια μας. Γι αυτό, όταν αγοράζετε την επόμενη κάμερα, να προσέχετε το δυναμικό εύρος της κάμερας και όχι τα megapixel.
