Η Ιώ, ο τρίτος κατά σειρά μεγέθους δορυφόρος του πλανήτη Δία που ανακαλύφθηκε από τον Γαλιλαίο τον Ιανουάριο του 1610, συνεχίζει να αποτελεί το πιο ενεργό ηφαιστειακά σώμα στο ηλιακό μας σύστημα, σύμφωνα με νέες παρατηρήσεις Αμερικανών αστρονόμων. Χρησιμοποιώντας δύο από τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια του κόσμου, στην κορυφή του κοιμισμένου ηφαιστείου Μαουνακέα της Χαβάης, οι επιστήμκονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ίμκε ντε Πάτερ, εντόπισαν 48 ενεργές ηφαιστειακές περιοχές στην επιφάνεια της Ιούς σε διάστημα 29 μηνών.
Η Ιώ, που έχει διάμετρο περίπου 3.600 χιλιομέτρων, εκτιμάται ότι διαθέτει εκατοντάδες ενεργά ηφαίστεια, περισσότερα από κάθε άλλο σώμα στο ηλιακό μας σύστημα.
«Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Ιώ είναι πολύ πιο ακραία από οτιδήποτε υπάρχει στη Γη και συνεχίζει να μας εκπλήσσει», δήλωσε η αστρονόμος Κάθριν ντε Κλέερ, που έκανε τη σχετική ανακοίνωση επίσης στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας.
Η Ιώ είναι ελαφρώς μεγαλύτερη από τη Σελήνη (περίπου κατά πέντε τοις εκατό), με ακτίνα 1.821,3 χιλιομέτρων και με μάζα 8.9319×1022 kg(περίπου 21 τοις εκατό μεγαλύτερη της Σελήνης). Έχει ελαφρά ελλειψοειδές σχήμα με τον μεγαλύτερό της άξονα στραμμένο προς τον Δία. Ανάμεσα στους δορυφόρους του Γαλιλαίου, έχει την τρίτη μεγαλύτερη μάζα και όγκο, μετά το Γανυμήδη και την Καλλιστώ.
Γεωλογικά είναι το πιο δραστήριο σώμα στο Ηλιακό μας σύστημα επειδή βρίσκεται αιχμαλωτισμένη σε μια βαρυτική παγίδα ανάμεσα στο Δία και τους γειτονικούς δορυφόρους Ευρώπη, Γανυμήδη και Καλλιστώ, που την έλκουν από διαφορετικές συνεχώς γωνίες. Μέσα σ’ αυτές τις παλιρροϊκές δυνάμεις η επιφάνεια του εδάφους της Ιούς ανεβοκατεβαίνει συνεχώς. Οι παλίρροιες θερμαίνουν το εσωτερικό της λιώνοντας τους βράχους, που μαζί με θειούχα αέρια ξεπετάγονται στην επιφάνεια με βίαιες ηφαιστειακές εκρήξεις.
Ορισμένα από τα 400 ενεργά ηφαίστειά της εκτοξεύουν τα πυρακτωμένα τους υλικά σε ύψος εκατοντάδων χιλιομέτρων, ενώ καπναγωγοί διοξειδίου του θείου απελευθερώνονται από το εσωτερικό και ανερχόμενοι παγώνουν και πέφτουν πάλι στο έδαφος σαν όμορφο χρωματιστό χιόνι που καλύπτει την Ιώ με ρυθμό 10 εκατοστών το χρόνο. Με αυτό το ρυθμό, η Ιώ θα μπορούσε να αναποδογυρίσει τον εαυτό της μέσα σε μερικά μόνο εκατομμύρια χρόνια.
Η ηφαιστειακή της δραστηριότητα χρωματίζει την επιφάνεια της με διάφορες κόκκινες, κίτρινες, λευκές, πράσινες και μαύρες αποχρώσεις. Στην ίδια έντονη δραστηριότητα οφείλεται και το μεγάλο ύψος που έχουν ορισμένα από τα βουνά της που φτάνουν σε ύψος μεγαλύτερο από το όρος Έβερεστ της Γης. Στο εσωτερικό της υπάρχει ένας μεταλλικός πυρήνας (μάλλον από σίδηρο και θειικό σίδηρο) με διάμετρο 900 χιλιομέτρων, ενώ νεότερες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο δορυφόρος αυτός αποτελείται από δύο στρώματα. Πάνω από τον πυρήνα υπάρχει ένας μανδύας με μερικώς ρευστά πετρώματα και λεπτό φλοιό.
Η Ιώ πήρε το όνομά της από μια παρθένα την οποία ερωτεύτηκε ο Δίας. Όμως η Ήρα την ζήλεψε, την μεταμόρφωσε σε αγελάδα κι έβαλε φύλακά της τον πανόπτη Άργο που είχε μάτια σε όλο του το σώμα. Όταν αργότερα ο Ερμής σκότωσε τον πανόπτη Άργο η Ήρα έστειλε μια μύγα να ενοχλεί την Ιώ με αποτέλεσμα να τρέχει από τότε μανιασμένη από χώρα σε χώρα.
