Αστρονόμοι στις ΗΠΑ μπόρεσαν, με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, να φωτογραφήσουν το πιο μακρινό μεμονωμένο άστρο που έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα, τον Icarus, σε απόσταση εννέα δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Οι αστρονόμοι έχουν κατά καιρούς δει πολύ πιο μακρινούς γαλαξίες, εκρήξεις υπερκαινοφανών αστέρων) ή άλλα εκρηκτικά φαινόμενα, όπως εκλάμψεις ακτίνων γάμα, αλλά ούτε κατά διάνοια τόσο μακρινά μεμονωμένα κανονικά άστρα όπως ο ήλιος. Ο Ίκαρος, ένας μπλε υπεργίγαντας, είναι περίπου 100 φορές πιο μακριά σε σχέση με το δεύτερο μακρινότερο μεμονωμένο άστρο που είχε παρατηρηθεί έως τώρα.
Ο Ίκαρος, του οποίου το επίσημο όνομα είναι το MACS J1149 + 2223 Lensed Star 1, είναι το πιο μακρινό ατομικό αστέρι που έχει δει ποτέ. Οι εικόνες δεξιά δείχνουν αυτές που τραβήχτηκαν το 2011, χωρίς να είναι ορατός ο Icarus, σε σύγκριση με του 2016 που φαίνεται καθαρά στα αριστερά..
Μπορεί να μοιάζει με ένα μικροσκοπικό στίγμα μέσα σε το απέραντο σύμπαν, αλλά οι επιστήμονες λένε ότι το λιγοστό φως στην εικόνα που συλλήφθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble είναι το πιο μακρινό αστέρι που έχει δει ποτέ και δεν είναι σουπερνόβα. Η ομάδα πίσω από το εύρημα λέει ότι το φως εκπέμφθηκε από το αστέρι – ανεπίσημα ονομάστηκε Icarus αλλά επίσημα ονομάστηκε MACS J1149 + 2223 Lensed Star 1 – , πριν από 9 δισ. έτη ή τα 3/4 της ηλικίας του σύμπαντος. Ο Ίκαρος είναι τώρα πολύ πιο μακριά, αλλά σίγουρα θα έχει πεθάνει, σχηματίζοντας είτε μια μαύρη τρύπα είτε ένα αστέρι νετρονίων.
Οι ερευνητές που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας “Nature Astronomy”, χρησιμοποίησαν την μέθοδο του βαρυτικού φακού (εστιασμού) για να δουν το άστρο Ίκαρος. Με τη μέθοδο αυτή, ένα πιο κοντινό αντικείμενο – γαλαξίας ή άστρο- μεγεθύνει το φως ενός πιο μακρινού αντικειμένου πίσω του.
Οι επιστήμονες μπορούν να δουν πιο μακρινούς γαλαξίες, επειδή αυτοί λάμπουν με τη φωτεινότητα των δισεκατομμυρίων άστρων που περιέχουν, ενώ και μια σούπερ-νόβα, η οποία συχνά είναι πιο φωτεινή από ένα γαλαξία, μπορεί να γίνει ορατή σε όλο σχεδόν το σύμπαν σε αποστάσεις έως δέκα δισεκατομμυρίων ετών. Όμως αυτό δεν είναι δυνατό για τα μεμονωμένα άστρα, τα οποία είναι αδύνατο να παρατηρηθούν ως μεμονωμένα αντικείμενα, μετά από την απόσταση περίπου των 100 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη γη. Χάρις ωστόσο στο φαινόμενο του βαρυτικού φακού, είναι δυνατό να μεγεθυνθεί ένα αντικείμενο που βρίσκεται πολύ μακριά, και να γίνει έτσι παρατηρήσιμο.
Συνήθως, ο βαρυτικός φακός μεγεθύνει ένα γαλαξία έως 50 φορές, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση το άστρο «Ίκαρος» μεγεθύνθηκε πάνω από 2.000 φορές, ενώ συνήθως τα αστέρια [μεγεθύνονται] κατά περίπου 600 φορές. Αλλά μερικές φορές ένα αστέρι που βρίσκεται στη μέση ενός σμήνους θα φτάσει στο σωστό μέρος και αυτό θα συμβάλει στην πρόσθετη μεγέθυνση. Το ρόλο του βαρυτικού φακού για τον Ίκαρο έπαιξε, τόσο ένας ενδιάμεσος γαλαξίας, όσο κι ένα άλλο άστρο μέσα σε αυτόν τον γαλαξία, το οποίο – σε μια σπάνια συγκυρία – ευθυγραμμίσθηκε απολύτως ανάμεσα στο πολύ πιο μακρινό άστρο και στο Hubble.
Η θερμοκρασία του μπλε υπεργίγαντα αγγίζει τους 14.000 βαθμούς Κελσίου
Η ανάλυση του φωτός του Ίκαρου αποκάλυψε ότι είναι ένας μπλε υπεργίγαντας, ένα άστρο τύπου-Β, πολύ μεγαλύτερο σε μέγεθος, σε μάζα, σε θερμοκρασία και σε φωτεινότητα από τον ήλιο μας – ίσως ακόμη και εκατοντάδες χιλιάδες φορές πιο λαμπρό από το δικό μας άστρο. Η θερμοκρασία της επιφάνειάς του – υπερδιπλάσια σε σχέση με τον ήλιο μας – κυμαίνεται μεταξύ των 11.000 και 14.000 βαθμών Κελσίου.
Περισσότερα τέτοια μακρινά άστρα μπορεί να ανακαλυφθούν στο μέλλον από το Hubble, που θα συνεχίσει να λειτουργεί έως τα μέσα του 2021 και, ακόμη περισσότερο, από το διάδοχό του, το πολύ πιο ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb που θα εκτοξευθεί στα μέσα του 2019.
ΑΠΕ – Πηγή
