Επτά χώρες συνυπέγραψαν μια διεθνή συμφωνία για τη δημιουργία ενός διακυβερνητικού οργανισμού που θα παραδώσει το μεγαλύτερο και πιο ευαίσθητο ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο, το Square Kilometer Array ή SKA. Περισσότεροι από χίλιοι μηχανικοί και επιστήμονες σε 20 χώρες έχουν συμμετάσχει στο σχεδιασμό του SKA τα τελευταία πέντε χρόνια. Τα σχέδια καλύπτουν όχι μόνο τα πρακτικά έργα αλλά και τα τεχνικά, όπως τα 65.000 καλώδια οπτικών ινών, που θα μεταφέρουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων (ισοδύναμες με το πενταπλάσιο του ρυθμού κίνησης στο Internet) που παράγονται από τις συστοιχίες κεραιών χαμηλής συχνότητας.
Το SKA είναι μια διάταξη πολλών ραδιοτηλεσκοπίων που θα βρίσκονται μεν σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, αλλά θα διασυνδέονται και θα λειτουργούν με ενιαίο τρόπο, ώστε να έχουν πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα παρατήρησης του σύμπαντος. Ουσιαστικά θα πρόκειται για την μεγαλύτερη επιστημονική εγκατάσταση στη Γη, όταν θα έχει ολοκληρωθεί, με εγκαταστάσεις απλωμένες σε τρεις ηπείρους και των δύο ημισφαιρίων.
Ο νέος οργανισμός με την ονομασία SKA Observatory (SKAO), κατά τα πρότυπα του CERN, θα αντικαταστήσει τον αρχικό Οργανισμό SKA Organization που είχε την ευθύνη για τον αρχικό σχεδιασμό του τηλεσκοπίου από το 2011. Ο νέος οργανισμός, που θα έχει έδρα στο Μάντσεστερ της Βρετανίας, είναι ο δεύτερος διακρατικός οργανισμός στον κόσμο στο πεδίο της αστρονομίας, μετά το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (ESO).
Το υπό κατασκευή ραδιοτηλεσκόπιο θα κατασκευασθεί σε διαδοχικές φάσεις και τελικά προβλέπεται να αποτελείται από χιλιάδες «πιάτα» στην Αφρική και από έως ένα εκατομμύριο κεραίες στην Αυστραλία. Από κοινού θα αποτελούν ένα ενοποιημένο «πιάτο» με έκταση ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου (εξ ου και η ονομασία του).
Υπάρχει μια σημαντική πρόκληση στον τομέα της πληροφορικής, η οποία αντιμετωπίζεται από επιστήμονες από πολλά πανεπιστήμια και ιδρύματα του κόσμου. Σχεδιάζουν και επαληθεύουν το «Επιστημονικό Σύστημα Επεξεργασίας Δεδομένων», έναν εξαιρετικά αποδοτικό υπερυπολογιστή ικανό να καταναλώνει 3,1 Terabytes πρώτων δεδομένων και παρατηρήσεων διεργασίας που περιλαμβάνουν 50 Petabytes.
Σε πρώτη φάση, προϋπολογισμού 674 εκατομμυρίων ευρώ, θα κατασκευασθούν 130.000 κεραίες στην Αυστραλία και άλλα 130 «πιάτα» θα προστεθούν στο υπάρχον νοτιοαφρικανικό ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT, που ήδη διαθέτει 64 και αποτέλεσε τον πρόδρομο του SKA. Η κατασκευή του SKA αναμένεται να αρχίσει στο τέλος του 2020 και να διαρκέσει περίπου επτά χρόνια.
Οι επτά ιδρυτικές χώρες που συνυπέγραψαν τη συμφωνία στις 12 Μαρτίου, είναι η Βρετανία, η Ολλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Αυστραλία, η Νότια Αφρική και η Κίνα, ενώ αναμένεται να υπογράψουν επίσης η Σουηδία και η Ινδία ως πλήρη μέλη. Αρχικά καθεστώς παρατηρητή, με επιθυμία να γίνουν κανονικά μέλη στο μέλλον, έχουν η Γαλλία, η Ισπανία, η Ελβετία, η Μάλτα, ο Καναδάς, η Ν.Κορέα και η Ν.Ζηλανδία, ενώ αίσθηση προκαλεί η έως τώρα απουσία των ΗΠΑ και της Ρωσίας.
Δύο από τους ισχυρότερους υπερυπολογιστές στον κόσμο θα αναλάβουν να επεξεργάζονται τον τεράστιο όγκο δεδομένων του SKA, καθώς περίπου 600 petabytes δεδομένων θα αποθηκεύονται και θα διανέμονται στους ανά τον κόσμο επιστήμονες κάθε χρόνο. Περισσότεροι από 1.000 μηχανικοί και επιστήμονες σε 20 χώρες έχουν εμπλακεί στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση του SKA.
ΑΠΕ και εδώ
