Πολλοί, κυρίως αυτοί που πιστεύουν σε ένα Θεό Σχεδιαστή και Δημιουργό, ισχυρίζονται ότι ο ακριβής συντονισμός ορισμένων θεμελιωδών σταθερών της φύσης, δηλαδή μια τιμή μέσα σε ακριβή όρια, είναι το καλύτερο επιστημονικό επιχείρημα για την ύπαρξη ενός Δημιουργού-Σχεδιαστή.
Ακόμη και οι αγνωστικιστές ή οι άθεοι φυσικοί βρίσκουν ότι αυτές οι λεγόμενες "ανθρωπικές συμπτώσεις" είναι δύσκολο να εξηγηθούν με φυσικό τρόπο και γι αυτό αρκετοί από αυτούς δέχονται την ύπαρξη πολλαπλών συμπάντων, οπότε ο Κόσμος μας μπορεί να είναι ένας από τους πολλούς που τυχαίνει να έχει σταθερές με τέτοιες τιμές που να είναι συμβατές με τη ζωή.
Με τη λύση των πολλαπλών συμπάντων αντιμετωπίζεται έτσι η λεγόμενη Ανθρωπική Αρχή, που υποστηρίζει ότι ζούμε σε ένα μοναδικό σύμπαν με σταθερές τέλεια ρυθμισμένες για την ύπαρξη της ζωής. Ή με άλλα λόγια η λύση των πολλαπλών συμπάντων δέχεται ότι ο Κόσμος μας δεν έχει τις τέλειες σταθερές γιατί σχεδιάστηκαν έτσι από ένα Δημιουργό για την ανάδυση της ζωής, αλλά αντίθετα, η ζωή υπάρχει γιατί σε ένα από τα πολλά σύμπαντα, όπως το δικό μας, οι τιμές των λεγόμενων σταθερών της Φύσης είναι ρυθμισμένες με τυχαίο τρόπο. Αυτές όμως οι τυχαία ρυθμισμένες σταθερές που δημιουργήθηκαν στο δικό μας σύμπαν, κι όχι στα υπόλοιπα σύμπαντα, επέτρεψαν να γεννηθούν τα άστρα, οι γαλαξίες κι εν τέλει η ζωή.
Δεξιά: Σύμφωνα με μια ερμηνεία της θεωρίας χορδών το σύμπαν είναι ένας αφρός από φυσαλίδες που διαστέλλονται. Σε καθεμιά απ’ αυτές επικρατούν διαφορετικοί φυσικοί νόμοι. Ελάχιστες επιτρέπουν τη δημιουργία πολύπλοκων δομών, όπως οι γαλαξίες και η ζωή. Όλο το ορατό σε μας σύμπαν είναι μια σχετικά μικρή περιοχή σε μια από αυτές τις φούσκες.
Βεβαίως η θεωρία των πολλαπλών Κόσμων αναπτύχθηκε από κάποιες σύγχρονες κοσμολογικές θεωρίες, όμως μερικοί επιστήμονες και όσοι πιστεύουν στον Θεό αντιτάσσονται σε αυτήν επικαλούμενοι ότι το αθέατο δεν είναι επιστήμη. Φυσικά, κι ο Θεός αθέατος είναι, και πολύ μάλιστα, έτσι μάλλον υπάρχει ισοπαλία σε αυτό το σημείο της μεταξύ τους αντίθεσης.
Ο τέλειος συντονισμός του όποιου σχεδίου είναι ένα επιχείρημα αλλά με χάσματα για την παρουσία του Θεού. Οι υπερασπιστές της ύπαρξης του Θεού, ή Θεϊστές όπως λέγονται, ποτέ δεν θα βρουν καμιά φυσική παρατήρηση (στιγμές που να μην ισχύουν οι νόμοι της Φύσης) που να την επικαλεσθούν για την ύπαρξη ενός υπερφυσικού Όντος, που σταμάτησε τους νόμους για να φτιάξει κάτι. Το δε επιχείρημα για τον τέλειο συντονισμό των σταθερών δεν είναι και τόσο καλό επιχείρημα, γιατί είναι δυνατόν, όπως μας λένε σήμερα σύγχρονες έρευνες, να αλλάξουν ταυτόχρονα πολλές σταθερές της Φύσης και όμως να υπάρχει ένα σύμπαν φιλόξενο για τη ζωή.
Πάνω από τριάντα φυσικές παραμέτρους, συντονισμένες με μεγάλη ακρίβεια, μπορεί να κάποιος να βρει σε μια εκτεταμένη βιβλιογραφία για το θέμα αυτό. Πολλές από αυτές είναι χαλκευμένες. Για παράδειγμα, η ταχύτητα του φωτός στο κενό c, η σταθερά της βαρύτητας G του Νεύτωνα, και η σταθερά h του Planck, είναι μέσα στην λίστα. Ωστόσο, αυτές είναι απλώς αυθαίρετοι αριθμοί που προσδιορίζονται απλώς από το σύστημα μονάδων που χρησιμοποιείτε. Μπορούν να ισοδυναμούν με οποιοδήποτε αριθμό θέλετε, εκτός από το μηδέν, μην επηρεάζοντας την φυσική. Έτσι κανένας τέλειος συντονισμός δεν συμμετέχει σε αυτές τις τρεις ποσότητες.
Στο μεγαλύτερο τμήμα της βιβλιογραφίας σχετικά με τον συντονισμό, ο κάθε συγγραφέας κρατάει όλες τις παραμέτρους του σύμπαντος σταθερές εκτός από μία και στη συνέχεια δείχνει ότι μια μικρή αλλαγή σε αυτήν την παράμετρο θα οδηγήσει σε ένα σύμπαν όπου θα ήταν αδύνατη στο είδος της ζωής που ξέρουμε.
Μα αυτή η διαδικασία οδηγεί σε δύο βασικά λάθη που ακυρώνουν όλο το επιχείρημα. Το πρώτο λάθος είναι να υποθέσουμε ότι η μόνη δυνατή μορφή της ζωής είναι η δική μας, η οποία βασίζεται στην χημεία του άνθρακα. Με ένα μόνο παράδειγμα μέσα στο σύμπαν, δεν έχουμε καμία δυνατότητα να γνωρίζουμε τι άλλες μορφές ζωής μπορεί να είναι δυνατές με άλλες παραμέτρους και άλλους νόμους της φυσικής.
Το δεύτερο λάθος είναι ότι μεταβάλλουμε μία μόνο παράμετρο. Επιτρέποντας και σε άλλες παραμέτρους να μεταβάλλονται μπορούμε να βρούμε συχνά μια θέση στο σύμπαν για τη ζωή. Για παράδειγμα, εξετάστε δύο παραμέτρους α και αS, τους αδιάστατους αριθμούς που μετρούν την ισχύ της ηλεκτρομαγνητικής και της ισχυρής πυρηνικής δύναμης, αντίστοιχα.
Διατηρώντας τη μία παράμετρο α σταθερή έχετε μόνο ένα πολύ μικρό φάσμα τιμών για την αS όπου είναι δυνατόν να έχετε σταθερούς πυρήνες, και κάθε είδους χημεία. Κάνοντας την αS λίγες εκατοστιαίες μονάδες μικρότερη τότε η πυρηνική δύναμη θα δεν είναι τόσο ισχυρή ώστε να ξεπεράσει την ηλεκτρική απώθηση των πρωτονίων μέσα την πυρήνα. Ή κάνοντας την παράμετρο αS λίγες εκατοστιαίες μονάδες μεγαλύτερη και τότε η πυρηνική δύναμη θα είναι τόσο ισχυρή που μέσα στον πυρήνα δεν θα μπορεί να υπάρχει μόνο ένα πρωτόνιο (όπως στον πυρήνα του υδρογόνου), αλλά οι πυρήνες θα έχουν τουλάχιστον δύο πρωτόνια. Αποτέλεσμα: δεν θα υπάρχει υδρογόνο στη φύση.
Τώρα, ας υποθέσουμε ότι αφήνουμε να αλλάξει η παράμετρος α. Στην πρώτη περίπτωση η αS θα είναι πολύ ασθενής για να ξεπεραστεί η άπωση, απλά η χαμηλή τιμή της παραμέτρου α θα κάνει την απώθηση να μην είναι και τόσο μεγάλη. Στην δεύτερη περίπτωση, όπου η ισχύς της πυρηνικής δύναμης αS θα είναι πολύ μεγάλη για να μην επιτρέψει να υπάρχουν ελεύθερα πρωτόνια, τότε απλά με την αύξηση της α η απώθηση θα είναι μεγαλύτερη και τότε τα δύο πρωτόνια δεν θα μείνουν ενωμένα.
Όταν οι επιστήμονες κάνουν σοβαρούς υπολογισμούς των χαρακτηριστικών των υποθετικών Κόσμων με διαφορετικά σύνολα παραμέτρων, διαπιστώνουν ότι πολλά από αυτά τα υποθετικά σύμπαντα έχουν χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να επιτρέψουν την ανάδυση της ζωής. Σε μια μελέτη που έκανε ο Victor Stenger, καθηγητής της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, πριν από δέκα χρόνια περίπου, έδειξε ότι, αν οι τρεις βασικές παράμετροι που καθορίζουν την διάρκεια της ζωής των άστρων μεταβληθούν τυχαία κατά δέκα τάξεις μεγέθους, πάνω από τα μισά αστέρια θα έχουν διάρκεια ζωής δέκα δισεκατομμύρια χρόνια ή και περισσότερο, έτσι ώστε να υπάρχει επαρκής χρόνος για να εξελιχθεί η όποια ζωή.
Τώρα, είναι αλήθεια ότι ορισμένες παράμετροι φαίνεται να είναι τόσο καλά ρυθμισμένες που κάθε μορφή της ζωής φαίνεται να είναι αδύνατη αν αυτές οι παράμετροι ήταν πολύ διαφορετικές. Ας συζητήσουμε μία από αυτές τις καλά συντονισμένες παραμέτρους: το συσχετισμό των δυνάμεων της βαρύτητας και του ηλεκτρομαγνητισμού.
Η πηγή της τεράστιας διαφοράς στην ισχύ ανάμεσα στην ηλεκτρομαγνητική και την βαρυτική δύναμη ανάμεσα σε ένα πρωτόνιο και ένα ηλεκτρόνιο, N1 = 1039 έχει από παλιά προβληματίσει τους φυσικούς, και για πρώτη φορά αναφέρθηκε από τον φυσικό Hermann Weyl το 1919. Αν αυτές οι δυνάμεις δεν διάφεραν τόσο πολύ – αν δηλαδή η βαρύτητα δεν ήταν τόσο ασθενής – τότε τα αστέρια θα είχαν καταρρεύσει πολύ πριν μπορέσουν να παράγουν τα υλικά που απαιτούνται για τη ζωή ή δεν θα μπορούσαν να ζήσουν για δισεκατομμύρια χρόνια αποβάλλοντας σταθερή ενέργεια, μια συνθήκη απαραίτητη για να εξελιχθεί η ζωή. Γιατί λοιπόν είναι N1 = 1039; Θα περιμένατε φυσικά ο αριθμός αυτός να έχει μια τάξη μεγέθους του 1.
Αλλά σημειώστε ότι ο λόγος των δύο δυνάμεων Ν1 δεν είναι κάποιο καθολικό μέτρο της σχετικής ισχύος μεταξύ των ηλεκτρικών και των βαρυτικών δυνάμεων. Είναι ακριβώς ο λόγος που ισχύει μόνο για ένα πρωτόνιο και ένα ηλεκτρόνιο.
Το πρωτόνιο δεν είναι καν ένα στοιχειώδες σωματίδιο, αλλά φτιάχνεται από κουάρκ. Μεταξύ δύο ηλεκτρονίων ο λόγος ηλεκτρικής / βαρυτικής είναι 1042. Αν έχουμε δύο σωματίδια με το μοναδιαίο φορτίο, και το καθένα έχει μάζα 1.85×10-9 kg, τότε οι δύο δυνάμεις θα είναι ίσες!
Τι σωματίδια λοιπόν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για να κάνουμε τη σύγκριση μεταξύ των δύο δυνάμεων; Η πιο θεμελιώδη μάζα είναι η μάζα Planck, 2.18×10-8 kg. Η αναλογία των δυνάμεων μεταξύ δύο σωματιδίων με μάζα Planck και με μοναδιαίο ηλεκτρικό φορτίο είναι πραγματικά ακριβώς α=1/137. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ένας γενικός τρόπος για να εκφράσουμε τη σχέση των δύο δυνάμεων.
Έτσι, η μεγάλη τιμή του Ν1 είναι απλώς ένα κατασκεύασμα με τη χρήση μικρών μαζών για να γίνει η σύγκριση. Ο λόγος των δύο δυνάμεων έχει σθεναρά "συντονιστεί έως και 39 τάξεις μεγέθους”, όπως διαβάζουμε συχνά στην βιβλιογραφία που υποστηρίζει την Δημιουργία από ένα Θεό. Ο λόγος που το N1 είναι τόσο μεγάλος, οφείλεται στο ότι οι στοιχειώδεις μάζες των σωματιδίων είναι πολύ μικρές. Σύμφωνα με τις γνώσεις που έχουμε σήμερα για ης φύσης της μάζας, όλα τα στοιχειώδη σωματίδια έχουν μηδενική γυμνή μάζα και αποκτούν μια μικρή “δραστική (πραγματική) μάζα" από την αλληλεπίδραση τους με το πεδίο υποβάθρου Higgs, που διαποτίζει όλο το σύμπαν. Γι αυτό, οι μάζες τους είναι "εκ φύσεως" πολύ μικρές.
Αν μάζες των στοιχειωδών σωματιδίων δεν ήταν τόσο μικρές, δεν θα είχαμε ένα πολύ σταθερό σύμπαν με μακρά διάρκεια ζωής, και φυσικά δεν θα είμαστε εδώ για να μιλήσουμε για αυτό. Αυτή όμως είναι η άποψη αυτών που στηρίζουν την Ανθρωπική Αρχή, και όχι όλων των επιστημόνων.
Λίγα λόγια για την Ανθρωπική Αρχή
Το Σύμπαν μας μπορεί να είναι ένα από τα λίγα συμβατά με τη ζωή. Αυτό, στην πραγματικότητα, θα απαντούσε στο ιστορικό ζήτημα γιατί οι φυσικές σταθερές του Σύμπαντος βρίσκονται σε μια στενή ζώνη τιμών, συμβατή με το σχηματισμό της ζωής. Εάν το φορτίο του ηλεκτρονίου, της σταθεράς της βαρύτητας, κ.λπ. αλλάξουν ελαφρώς, τότε η ύπαρξη της ζωής θα ήταν αδύνατη. Αυτή η ιδέα καλείται "Ανθρωπική Αρχή".
Όμως ο Freeman Dyson του Πρίνστον λέει, "Αυτή η ιδέα είναι σαν να γνώριζε το σύμπαν πως θα έλθουμε." Η ισχυρή έκδοση αυτής της θεωρίας, δηλώνει πως αυτό το γεγονός αποδεικνύει την ύπαρξη του Θεού ή μιας παντοδύναμης θεότητας.
Αλλά σύμφωνα με την κβαντική Κοσμολογία, ίσως υπάρχουν εκατομμύρια νεκρών συμπάντων. Ήταν ένα γεγονός τέτοιο, που ο κόσμος μας είχε αρχικές συνθήκες συμβατές με τον σχηματισμό σταθερών μορίων DNA.
Αυτό αφήνει ανοικτή τη δυνατότητα, σύμφωνα με μερικούς φυσικούς, να υπάρχουν παράλληλοι κόσμοι στο εξώτερο διάστημα που να είναι σχεδόν ίδιοι με τον δικό μας.
Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο ίσως να σας ενδιαφέρουν και τα σχετικά άρθρα:
Κοσμολογία και Ανθρωπική Αρχή
Είναι ή όχι η δημιουργία του άνθρακα στα άστρα τέλεια ρυθμισμένη για την ύπαρξη της ζωής;
Βιβλιογραφία:
Άρθρο του Victor Stenger (καθηγητής της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο και Φυσικής στη Χαβάη), και άρθρα από το wikipedia.
Leave a Comment