Η Ευρώπη είναι ο 2ος δορυφόρος σε απόσταση από τον Δία (671.079 Km), κι ένα από τα τέσσερα φεγγάρια του Γαλιλαίου. Ένα παγωμένο και φαινομενικά ήρεμο φεγγάρι με μια λεία επιφάνεια, που κάτω από τον παγωμένο φλοιό του υπάρχουν ωκεανοί νερού που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν ζωή. Επίσης, το φεγγάρι αυτό σε λαμπρότητα είναι ο 3ος δορυφόρος του Δία με πυκνότητα 3.8gr/cm3, ενώ η περίοδος περιφοράς του είναι 3 ημέρες και 13 ώρες. Έχει διάμετρο 2.600 χιλιόμετρα και γι αυτό είναι λίγο μικρότερη από τη Σελήνη.
Η έντονη ακτινοβολία που επικρατεί πάνω της (από το μαγνητικό πεδίο του Δία) θα σκότωνε έναν άνθρωπο σε 10 λεπτά, αν βέβαια δεν είχε πεθάνει νωρίτερα από ασφυξία, καθώς η ατμόσφαιρα είναι σχεδόν ανύπαρκτη ή δεν είχε παγώσει από τις θερμοκρασίες που φτάνουν τους -150 βαθμούς Κελσίου, ή δεν είχε πέσει σε κάποιο βάραθρο βάθους εκατοντάδων μέτρων στον πάγο. Σ’ αυτό το αφιλόξενο μέρος πρόκειται να πάει στην επόμενη δεκαετία μια αποστολή της NASA, που το κόστος της θα ξεπεράσει τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια.
Αν και εχθρική προς τον άνθρωπο και τις ανώτερες μορφές ζωής που αναπτύχθηκαν στη Γη, η Ευρώπη είναι παραδόξως ένα από τα λίγα σημεία στο ηλιακό μας σύστημα που ενδέχεται να έχει αναπτυχθεί κάποια μορφή ζωής. Κάτω από την επικίνδυνη επιφάνειά της βρίσκεται ένας τεράστιος ωκεανός, μια θερμή θάλασσα που καλύπτει ολόκληρη τη σφαίρα του δορυφόρου και ενδεχομένως να έχει περισσότερο νερό απ’ ό,τι όλοι οι ωκεανοί της Γης μαζί. Η ύπαρξη νερού και μάλιστα νερού σε υγρή μορφή συνοδεύεται πάντα από τη πιθανότητα εμφάνισης ζωής.
Η φαινομενικά ζοφερή παγωμένη επιφάνεια της Ευρώπης στην πραγματικότητα είναι από τα πιο δραστήρια τοπία στο ηλιακό σύστημα, μαζί με τον Εγκέλαδο και τον Τρίτωνα. Μπορεί δε να περιέχει κατάλληλο οικοσύστημα βαθειά κάτω από τους πάγους για κάποιους άγνωστους σε μας ζωντανούς οργανισμούς.
Η Ευρώπη καλύπτεται από ένα παγωμένο φλοιό με ‘ρωγμές’, που μοιάζουν με τις ρωγμές του πάγου που επιπλέει στην Αρκτική ή με το σπασμένο τσόφλι ενός αυγού. Ο βραχώδης πυρήνας της, ωστόσο, θερμαίνεται εξ αιτίας της παλιρροϊκής θέρμανσης, εξαιτίας της μεταβαλλόμενης βαρυτικής έλξης από τον Δία, που προκύπτει από την ελαφρώς ελλειπτική τροχιά της Ευρώπης. Αυτή δημιουργεί ίσως αρκετή θερμότητα για να διατηρηθεί ένας υγρός υδάτινος ωκεανός κάτω από την κατεψυγμένη επιφάνεια της.
Εάν αυτός ο ωκεανός φτάνει βαθειά κάτω κοντά στον πυρήνα του φεγγαριού, τότε οι υδροθερμικές αναβλύσεις (γκέιζερ) στο σκοτεινό βυθό της θάλασσας θα μπορούσαν να προσφέρουν θρεπτικά συστατικά που θα μπορούσαν να στηρίξουν μικροοργανισμούς, και ίσως ακόμη και μεγάλους οργανισμούς στο μέγεθος μιας γαρίδας.
Από γεωλογικής άποψης είναι πολύ παράξενο σώμα γιατί έχει χιλιάδες ρωγμές πάνω στον πάγο, διαφόρων σχημάτων και προσανατολισμών. Αν αποδειχτεί ότι ο πάγος είναι λεπτός και πορώδης, όπως ο πάγος της γήινης Αρκτικής, τότε μια «σούπα» πλούσια σε οργανικές χημικές ενώσεις και οξυγόνο από την «δαρμένη» από ακτινοβολία επιφάνεια μπορεί να έχει διεισδύσει στο εσωτερικό, στον ωκεανό που υπάρχει από κάτω, εμπλουτίζοντάς τον με τα απαραίτητα συστατικά στοιχεία της ζωής. Αν όμως το παγοκάλυμμα είναι παχύ (οι περισσότεροι επιστήμονες εκτιμούν ότι πρέπει να είναι τουλάχιστον 15 χιλιόμετρα) τότε υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα για επαφή της παγωμένης επιφάνειας με τη θάλασσα από κάτω και ανάλογα μικρές πιθανότητες για εμφάνιση ζωής. Ο πάγος δηλαδή μπορεί να είναι είτε ένα προστατευτικό κάλυμμα, είτε ένα αδιαπέραστο καπάκι. Στην περίπτωση μεγάλου πάχους η μόνη άλλη δυνατότητα για εμφάνιση ζωής είναι αν υπάρχουν υποθαλάσσια ενεργά ηφαίστεια που να προσφέρουν τις απαραίτητες ουσίες, αλλά και την απαραίτητη ενέργεια για βιολογική εξέλιξη της χημικής «σούπας».
Η αποστολή της NASA στην Ευρώπη γύρω στο 2020 επιλέχθηκε αντί για μια δεύτερη αποστολή προς τον Τιτάνα, το μεγάλο δορυφόρο του Κρόνου. Θα είναι μια αποστολή χωρίς άμεση επαφή με το υπό εξέταση αντικείμενο, καθώς απορρίφθηκε για οικονομικούς λόγους η πρόταση η μελλοντική διαστημοσυσκευή να φέρει και μια άκατο που θα κατέβει στην επιφάνεια της Ευρώπης για να πραγματοποιήσει γεώτρηση, ώστε να προσδιοριστεί καλύτερα το πάχος της παγωμένης κρούστας που περιβάλλει τον δορυφόρο του Δία. Ενδεχομένως δε θα μπορούσε μια τέτοια άκατος να πάρει δείγματα από νερό τα οποία θα εξέταζε για τυχόν ενδείξεων ζωής. Τελικά, η διαστημοσυσκευή που θα σταλεί στην Ευρώπη θα επιχειρήσει την πιο σύνθετη και ενδελεχή εξέταση ενός ουράνιου σώματος αλλά από τροχιά. Θα χρειαστεί μάλιστα έξι χρόνια για να φτάσει εκεί πάνω στην Ευρώπη και με βάση τις προδιαγραφές της θα θεωρηθεί πετυχημένη αν αντέξει τρεις μήνες σε τροχιά προτού πάθει κάποια σημαντική βλάβη και βγει εκτός λειτουργίας. Το βασικό πρόβλημα είναι το ισχυρό ρεύμα φορτισμένων σωματιδίων που δημιουργεί το μαγνητικό και βαρυτικό πεδίο του γιγάντιου αέριου πλανήτη, για την αντιμετώπιση του οποίου η διαστημοσυσκευή θα φέρει ειδική θωράκιση στα πιο ευαίσθητα σημεία της.
Ευρώπη: Ένα φιλικό προς τη ζωή περιβάλλον;
Με βάση την μέχρι τώρα επιστημονική γνώση ο κόκκινος πλανήτης Άρης συγκέντρωνε τις περισσότερες πιθανότητες να έχει εμφανίσει κάποια στιγμή εξωγήινη ζωή. Όμως τώρα οι πολλές αποστολές που έγιναν προς αυτόν, με διαστημοσυσκευές σε τροχιά γύρω του, αλλά και αυτοκινούμενα εξερευνητικά συστήματα στην επιφάνειά του, δεν έδωσαν κάτι συγκεκριμένο για την εμφάνιση ζωής στο παρελθόν, πολύ περισσότερο για την ύπαρξη κάποιων μικροβίων σήμερα. Ούτε εντοπίστηκε πουθενά στον Άρη φανερό νερό σε υγρή μορφή. Γι αυτό και το επιστημονικό ενδιαφέρον φυσικό στράφηκε και προς την Ευρώπη, έναν κόσμο που στην κυριολεξία κολυμπάει στο νερό.
Ένα μοντέλο του εσωτερικού της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου κι ενός παγκόσμιου ωκεανού. Εάν υπήρχε κάτω από το παγωμένο κέλυφος της Ευρώπης ένας ωκεανός βάθους 100 χλμ, θα ήταν 10-πλασιου βάθους από οποιονδήποτε ωκεανό στη Γη, ενώ θα περιείχε διπλάσια ποσότητα νερού από όσο οι ωκεανοί και τα ποτάμια της Γης.
Η διαστημοσυσκευή που θα κάνει παρατηρήσεις στην Ευρώπη θα έχει βάρος 4,5 τόνους και θα μπει σε τροχιά περίπου 100 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια. Το ισχυρό του ραντάρ θα «δει» βαθιά μέσα στον πάγο, φτάνοντας ενδεχομένως μέχρι το υγρό νερό, ενώ άλλα όργανα θα κάνουν λεπτομερή χαρτογράφηση της επιφάνειας που μοιάζει με θρυμματισμένο τσόφλι αυγού, θα αναλύσουν την εξαιρετικά αραιή ατμόσφαιρα και θα μετρήσουν την ακτινοβολία που στέλνει ο Δίας.
Πηγές: New Scientist, Discovery και Wikipedia
Διαβάστε και το:
Η Ευρώπη το φεγγάρι του Δία έχει αρκετό οξυγόνο για ζωή
Leave a Comment