Ένας εξωπλανήτης σαν τον Δία περιφέρεται γύρω από ένα άστρο το οποίο όμως γεννήθηκε σε άλλο γαλαξία, που αργότερα απορροφήθηκε από τον Γαλαξία μας κάποια στιγμή, μεταξύ 6 και 9 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, λένε γερμανοί ερευνητές. Μια παρενέργεια του γαλαξιακού αυτού κανιβαλισμού ήταν να δούμε ένα μακρινό εξωπλανήτη για πρώτη φορά.
Καλλιτεχνική εικόνα του εξωπλανήτη HIP 13044b, που περιφέρεται γύρω από το άστρο που μπήκε στον Γαλαξία μας από έναν άλλο γειτονικό γαλαξία. Ο εξωπλανήτης αυτός στο μέγεθος του Δία έχει ασυνήθη συμπεριφορά, γιατί το μητρικό του άστρο πλησιάζει στο τέλος της ζωής του και θα μπορεί τελικά να απορροφηθεί από αυτό. Παίρνουμε έτσι μια γεύση και για την μοίρα του δικού μας πλανητικού συστήματος στο μακρινό μέλλον
"Είναι πολύ συναρπαστικό", δήλωσε το μέλος της επιστημονικής ομάδας Rainer Klement του Ινστιτούτου Max Planck (MPIA) στη Χαϊδελβέργη. «Δεν έχουμε τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε άμεσα αστέρια σε ξένους γαλαξίες όπως και πλανήτες τους και να τους επιβεβαιώσουμε."
Τα άστρα που διαμένουν σε άλλους γαλαξίες είναι απλά πάρα πολύ μακριά, πρόσθεσε ο Klement.
Η ανακάλυψη αυτή μπορεί επίσης να κάνει τους αστρονόμους να αναθεωρήσουν τις ιδέες τους για το σχηματισμό των πλανητών και το πως αναπτύσσονται, λένε οι ερευνητές, δεδομένου ότι είναι ο πρώτος εξωπλανήτης που έχει ανακαλυφθεί ποτέ να στρέφεται γύρω από ένα αστέρι που είναι και πολύ παλιό και εξαιρετικά φτωχός σε μέταλλα. Άστρα φτωχά σε μέταλλα δεν έχουν συνήθως στοιχεία βαρύτερα από το υδρογόνο και το ήλιο.
Η πρωτόγνωρος πλανήτης, που ονομάζεται HIP 13044b , επιβίωσε μέσα από την φάση του ερυθρού γίγαντα που πέρασε το μητρικό του άστρο, στην οποία ο δικός μας ήλιος θα μπει σε περίπου 5 δισεκατομμύρια χρόνια. Έτσι αυτή η μελέτη θα μπορούσε να προσφέρει στοιχεία για την τύχη του ηλιακού μας συστήματος, όπως τόνισαν οι ερευνητές.
Ο εξωπλανήτης HIP 13044b βρίσκεται πολύ κοντά στο μητρικό του άστρο, το οποίο έχει πλέον συρρικνωθεί για τα καλά. Ο πλανήτης ολοκληρώνει μια τροχιά κάθε 16,2 ημέρες, και απέχει περίπου 8 εκατομμύρια χιλιόμετρα από το άστρο του – μόλις το 5,5 τοις εκατό της απόστασης μεταξύ Γης και Ήλιου. Επίσης, έχει τουλάχιστον 25% μεγαλύτερη μάζα από τον Δία. Το άστρο HIP 13044 βρίσκεται περίπου 2.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη στον αστερισμό της Καμίνου.
Το άστρο HIP 13044 έχει περίπου τη μάζα του ήλιου, και πλησιάζει στο τέλος της ζωής του. Το αστέρι έχει ήδη περάσει από την φάση του ερυθρού γίγαντα – στην οποία βρίσκεται όταν άστρα σαν τον ήλιο μας εξαντλήσουν το υδρογόνο στον πυρήνα τους.
Το αστέρι αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από υδρογόνο και ήλιο. Περιέχει λιγότερο από 1% άλλα μέταλλο, γεγονός που το κάνει το πιο φτωχό σε μέταλλα άστρο που γνωρίζουμε ότι φιλοξενεί έναν πλανήτη.
Η ερευνητική ομάδα εξέτασε το άστρο HIP 13044, χρησιμοποιώντας ένα τηλεσκόπιο στη La Silla του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου στη Χιλή. Μετά από έξι μήνες παρατήρησης, εντοπίστηκαν μικροσκοπικές ταλαντεύσεις, που πρόδωσαν τη βαρυτική έλξη πλανήτη πάνω στην τροχιά του άστρου.
«Για μένα, ήταν μια μεγάλη έκπληξη», είπε ο επικεφαλής Johny Setiawan.«Δεν το περίμενα στην αρχή."
Πέρυσι, μια άλλη ερευνητική ομάδα ανακοίνωσε ότι ενδέχεται να έχει εντοπιστεί ένας πλανήτης στον γαλαξία της Ανδρομέδας. Ωστόσο, αυτή η μακρινή ανακάλυψη ήταν σχεδόν αδύνατο να επιβεβαιωθεί.
Το άστρο HIP 13044 ανήκει στο ρεύμα Helmi των άστρων που κάποτε ήταν μέρος ενός κοντινού νάνου γαλαξία. Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι ο δικός μας Γαλαξίας αφομοίωσε το ρέμα Helmi μεταξύ 6 και 9 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.
Ενώ είναι μεν τεχνικώς εφικτό ο πλανήτης αυτός να γεννήθηκε στον Γαλαξία μας και στη συνέχεια να απομακρύνθηκε από το άστρο του, από το παρείσακτο άστρο HIP 13044, οι πιθανότητες να συμβεί αυτό είναι πολύ λίγες, είπαν οι ερευνητές.
Έτσι, το άστρο HIP 13044 είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχει μια εξωγαλαξιακή προέλευση.
Επανεξετάζοντας τις θεωρίες του σχηματισμού των πλανητών
Οι περισσότεροι από τους 500 περίπου εξωπλανήτες που ανακαλύφθηκαν μέχρι τώρα βρίσκονται σε τροχιά γύρω από αστέρια πλούσια σε μέταλλα, λένε οι ερευνητές. Και ένα άστρο πλούσιο σε μέταλλα είναι θεμελιώδους σημασίας για την κυρίαρχη θεωρία που εξηγεί πώς σχηματίζονται οι γιγάντιοι πλανήτες – το μοντέλο της προσαύξησης του πυρήνα.
Το μοντέλο αυτό προϋποθέτει ότι σκόνη και σωματίδια αερίων, που περιβάλλουν ένα νεαρό αστέρι, προσκολλώνται μεταξύ τους και σταδιακά μεγαλώνουν, σχηματίζοντας βράχους, πέτρες και τελικά τον ίδιο τον βραχώδη πυρήνα των γιγαντιαίων πλανητών αερίου σαν τον εξωπλανήτη HIP 13044b.
Γιατί όμως το μητρικό άστρο του HIP 13044b είναι τόσο φτωχό σε μέταλλα; Ενδέχεται ο εξωπλανήτης HIP 13044b να δημιουργήθηκε με έναν διαφορετικό τρόπο, λένε οι ερευνητές. Ο πλανήτης αυτός μπορεί να έχει προκύψει μέσω της βαρυτικής έλξης μεταξύ των μορίων του αερίου, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται μοντέλο αστάθειας δίσκου. Έτσι μπορεί να μην έχει καθόλου βραχώδη πυρήνα.
"Με αυτό τον τρόπο θα σχηματιστεί ένας καθαρός πλανήτης αερίου", δήλωσε ο Klement.
Το γεγονός ότι ένα τέτοιο άστρο φτωχό σε μέταλλο μπορεί να φιλοξενήσει πλανήτες πρέπει να εμπνεύσει τους αστρονόμους ώστε να εξετάσουν κι άλλα αστέρια σαν κι αυτό, πρόσθεσε ο Klement. Οι αστρονόμοι δεν έχουν εξετάσει πολλά τέτοια άστρα μέχρι τώρα, γι αυτό και δεν έχουν μια καλή άποψη για το πόσο συχνά ενδέχεται να εμφανιστούν πλανήτες γύρω από αστέρια χαμηλά σε μέταλλα.
Η ανακάλυψη υπαινίσσεται, επίσης, ότι μπορούν να έχουν δημιουργηθεί πλανήτες στο σύμπαν από τις πρώτες ημέρες του, όταν λίγο πολύ όλα τα αστέρια ήταν φτωχά σε μέταλλα.
"Μπορείτε να σκεφτείτε το πρώτα-πρώτα αστέρια στο σύμπαν, ή την δεύτερη ή την τρίτη γενιά άστρων”, λέει ο Klement. "Θα ήταν σε θέση να σχηματιστούν πλανήτες; Αυτό είναι ένα πολύ συναρπαστικό θέμα."
Η τύχη του ηλιακού μας συστήματος
Ο ήλιός μας είναι στην ίδια ομάδα αστρικής εξέλιξης, όπως το HIP 13044, λένε οι επιστήμονες, που προβλέπουν ότι αρχικά θα ‘φουσκώσει’ σε έναν ερυθρό γίγαντα σε 5 δισεκατομμύρια χρόνια περίπου. Έτσι, οι αστρονόμοι είναι σε θέση να μάθουν κάτι και για την τύχη του ηλιακού μας συστήματος από τη μελέτη του HIP 10344b και το μητρικό άστρο του, είπαν οι ερευνητές.
Αυτή η μοίρα δεν θα είναι καλή για τη Γη. Ο εξωπλανήτης HIP 13044b η τροχιά του μπορεί να βρίσκεται σε τροχιά πολύ μακριά από το αστέρι του, αλλά με σπειροειδή τροχιά θα έρχεται ολοένα και πιο κοντά του κατά τη διάρκεια της φάσης του ερυθρού γίγαντα, γεγονός που οφείλεται στην τριβή με τα υλικά του εξογκωμένου άστρου, σύμφωνα με τους ερευνητές. Βεβαίως κάθε εσωτερικός πλανήτης θα είχε καταστραφεί κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας.
Όταν ο δικός μας ήλιος εισέλθει στη φάση του ερυθρού γίγαντα, η Γη κατά πάσα πιθανότητα θα τσουρουφλιστεί.
"Οι εσωτερικοί πλανήτες, συμπεριλαμβανομένης και της Γης, ίσως δεν θα επιβιώσουν”, αναφέρει ο Setiawan. "Αλλά ο Δίας, Κρόνος και οι εξωτερικοί πλανήτες ενδέχεται να μεταφερθούν σε στενότερες τροχιές, ακριβώς όπως εμείς εντοπίσαμε."
Ο εξωπλανήτης HIP 13044b ακόμα επιζεί, αλλά δεν θα ζει για πάντα. Το γονικό του άστρο θα ‘φουσκώσει’ και πάλι στην επόμενη φάση της αστρικής εξέλιξης του, και αυτή τη φορά τον πλανήτη σχεδόν βέβαιο είναι ότι θα τον καταπιεί το άστρο του.
Πηγή: space.com
Leave a Comment