Το «Καθιερωμένο Πρότυπο», το κυρίαρχο θεωρητικό μοντέλο της κοσμολογίας για την εξέλιξη του σύμπαντος, αρχής γενομένης από τη «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ), κάθισε καλύτερα στο βάθρο του, καθώς και τα νέα επιστημονικά στοιχεία που συνέλλεξε ο δορυφόρος «Πλανκ» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), έρχονται να επιβεβαιώσουν τα έως τώρα «δόγματα» των επιστημόνων.
Όμως, όσο κι αυτό ακούγεται καλό, μερικοί φυσικοί μάλλον στεναχωρήθηκαν, επειδή θα ήθελαν να προκύψει κάτι καινούριο και πιο απρόβλεπτο, που θα ανοίξει νέους δρόμους στην αναζήτησή τους για τα μυστήρια της φύσης. «Ήλπιζα να βρεθεί κάποια ανωμαλία», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κοσμολόγος Ναζαρένο Μαντολέζι του Εθνικού Ινστιτούτου Αστροφυσικής της Ιταλίας.
Η προκαταρκτική παρουσίαση των νέων στοιχείων έγινε σε συνέντευξη Τύπου στη Φεράρα της Ιταλίας, στο πλαίσιο διεθνούς συνάντησης αστρονόμων, φυσικών και άλλων επιστημόνων. Τα αποτελέσματα θα δημοσιευθούν επίσημα στο περιοδικό αστρονομίας και αστροφυσικής “Astronomy and Astrophysics” στις 22 Δεκεμβρίου.
H ανάλυση των στοιχείων δείχνει ότι το σύμπαν έχει ηλικία 13,8 δισεκατομμυρίων ετών, ότι αποτελείται από κοινή ατομική ύλη σε ποσοστό 4,9%, από μυστηριώδη σκοτεινή (μη ατομική) ύλη σε ποσοστό 26,6% και από την ακόμη πιο μυστηριώδη σκοτεινή ενέργεια σε ποσοστό 68,5%. Ο δορυφόρος «Πλανκ» μελέτησε -με πιο εξελιγμένα όργανα από κάθε προηγούμενη προσπάθεια- την λεγόμενη «κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου» (CMB), δηλαδή το «αποτύπωμα» που άφησε το «Μπινγκ Μπανγκ» στο σύμπαν και γίνεται αντιληπτό μέχρι σήμερα. Από τότε που σχηματίστηκαν τα πρώτα άτομα της ύλης, 380.000 χρόνια μετά την «Μεγάλη Έκρηξη», η ακτινοβολία υποβάθρου διαπερνά το διάστημα. Όσο το σύμπαν επεκτείνεται, τόσο αυτή η ακτινοβολία χάνει θερμότητα και μεταβάλλει το μήκος του κύματος της, με συνέπεια σήμερα πλέον να γίνεται αντιληπτή ως μικροκύματα.
Η θερμοκρασία αυτής της ακτινοβολίας μικροκυμάτων ποικίλει ελαφρά στο διάστημα από περιοχή σε περιοχή, όπως και η πόλωσή της. Οι επιστήμονες αναλύουν αυτές τις μικρές διακυμάνσεις και βγάζουν πολύτιμα συμπεράσματα. Προτού εκτοξευτεί ο «Πλανκ» που έκανε τις μετρήσεις του μεταξύ 2009 – 2013, η προηγούμενη μέτρηση της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου είχε γίνει από τον δορυφόρο WMAP της NASA κατά την περίοδο 2001-2010. Η πρώτη ανακοίνωση των ευρημάτων του «Πλανκ» είχε γίνει το 2013 και είχε από τότε επιβεβαιώσει το καθιερωμένο μοντέλο της κοσμολογίας.
Ακολούθησε η πληρέστερη ανάλυση των στοιχείων του «Πλανκ» και η εξονυχιστική σύγκριση με τα αντίστοιχα στοιχεία του WMAP. Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία, η μεταξύ τους απόκλιση στις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου είναι πια μικρότερη από 0,3% (έναντι 1% έως 1,5% που ήταν το 2013), δηλαδή πλέον μέσα στο όριο του στατιστικού σφάλματος. Η νέα ανακοίνωση των ευρημάτων δεν άγγιξε πάντως το ευαίσθητο ζήτημα της υποτιθέμενης ανίχνευσης πέρυσι, από την αμερικανική ερευνητική ομάδα BICEP2, των αρχαίων βαρυτικών κυμάτων που γεννήθηκαν κατά τη γέννηση του σύμπαντος. Αναμένεται με αγωνία από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα η επίσημη ανακοίνωση των επιστημόνων του «Πλανκ», σε συνεργασία με εκείνους του BICEP2, κατά πόσο τελικά επιβεβαιώνουν ή απορρίπτουν την επίμαχη ανακοίνωση, για την οποία πολλοί θεωρούν δεδομένο ότι πρόκειται για παραπλάνηση εξαιτίας της διαστρικής σκόνης. Η κοινή ανακοίνωση Πλανκ/BICEP2 αναμένεται έως το τέλος του έτους ή τον ερχόμενο Ιανουάριο.
