«Coombe Mill Experimental Station» γράφει η πινακίδα. Η τοποθεσία βρίσκεται στα σύνορα από δύο κομητείες, Ντέβον και Κορνουάλης, κι είναι ο τόπος κατοικίας της οικογένειας Λάβλοκ εδώ και περισσότερα από 30 χρόνια. Ναι, του γνωστού Τζέιμς Λάβλοκ – διπλωματούχου χημικού, πρακτικού εφευρέτη, επιστήμονα και επιτυχημένου συγγραφέα. Και φυσικά πρωτοπόρου στη θεωρία περί Γαίας, την οποία διατύπωσε πριν από δεκαετίες κι αφορά το σύνολο των έμβιων όντων της Γης, που μαζί με την ατμόσφαιρα και τη λιθόσφαιρα αποτελούν έναν ενιαίο αυτοδιαχειριζόμενο υπερ-οργανισμό.
Πολύ πιο απαισιόδοξος απ’ ό,τι στις μέχρι τώρα δημοσιεύσεις του εμφανίζεται ο Τζ. Λάβλοκ («θεωρία της Γαίας») στο νέο του βιβλίο «Το πρόσωπο της Γαίας που εξαφανίζεται». Ωστόσο, δεν αποκλείει και την πιθανότητα, ο υπερ-οργανισμός ν’ αντιδράσει αναπάντεχα κι απρόβλεπτα στις ανθρώπινες ατασθαλίες…
Τελευταίως ο Τζ. Λάβλοκ δημιούργησε αίσθηση, ως πεσιμιστής περί των κλιματικών, με τις δηλώσεις του υπέρ της πυρηνικής ενέργειας. Στο βιβλίο του «Η εκδίκηση της Γαίας» παρουσίαζε ήδη μια μελανή εικόνα του μέλλοντος -τώρα οι χρωματισμοί σκουραίνουν ακόμη περισσότερο στο «The Vanishing Face of Gaia» («Το πρόσωπο της Γαίας που εξαφανίζεται») που -όπως δηλώνει κι ο υπότιτλος- είναι μια «Τελευταία προειδοποίηση».
Με συσκευές δικής του επινόησης και κατασκευής, μεταξύ άλλων έναν χρωματογράφο αερίων και έναν ανιχνευτή ηλεκτρονίων, ο Τζ. Λάβλοκ πέταξε πάνω από τον Ατλαντικό κι ήταν ο πρώτος που προέβη σε μετρήσεις των φθοροχλωρανθράκων. Ακολούθησαν δημοσιεύσεις στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Nature» και η άποψη περί καταστροφής του όζοντος διατυπώθηκε 11 χρόνια πριν η φθορά του στρώματος επάνω από την Ανταρκτική επιβεβαιωθεί από ειδικούς.
Ωστόσο, αυτή η απειλή, που κάπως έχει αρχίσει ν’ αντιμετωπίζεται από την ανθρωπότητα είναι «στραγάλι» μπροστά στα -κατά Λάβλοκ- νέα δεινά. Πόσο πληθυσμό μπορεί ν’ αντέξει η Γη-Γαία, ιδιαιτέρως εάν επιδεινωθούν οι κλιματικές συνθήκες; Σε καμία περίπτωση τα σημερινά επτά δισεκατομμύρια, λέει ο Βρετανός συγγραφέας, και στο νέο του βιβλίο αναφέρεται σε 100 εκατομμύρια, ενώ σε συνεντεύξεις του -όπως σε κυριακάτικο φύλλο της «Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε» -δεν μπορεί να φανταστεί για το τέλος του 21ου αιώνα γήινο πληθυσμό μεγαλύτερο του ενός δισεκατομμυρίου.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα θα είναι η γεωργία», λέει ο Τζ. Λάβλοκ, «αρώσιμες επιφάνειες θα χαθούν με την άνοδο της θαλάσσιας στάθμης, την αύξηση των περιόδων ξηρασίας και τη μειωμένη ροή των ποταμών, όταν στους ορεινούς όγκους θα λιώνουν λιγότερα χιόνια». Ο Βρετανός συγγραφέας προβλέπει τεράστια μεταναστευτικά κύματα προς τις τελευταίες κατοικήσιμες περιοχές του πλανήτη, όπου κι αν είναι αυτές. Σ’ αυτές συγκαταλέγεται οπωσδήποτε η Βόρ. Ευρώπη. Και η απώλεια πλουτοπαραγωγικών πηγών θα επιφέρει πολέμους.
«Συνέπειες και επιβίωση»
Ολα αυτά δεν είναι κι εντελώς καινούργια -απλώς ο συγγραφέας είναι προβληματισμένος «επειδή οι πολιτικοί ενεργούν βασιζόμενοι σε υπερβολικό βαθμό σε θεωρητικά μοντέλα. Αυτά κάθε μέρα αποδεικνύονται ασαφή, αλλά και ανακριβή. Και μιλούν για "συναίνεση"- όρο που μπορεί να χρησιμοποιείται στην πολιτική αλλά όχι και στην επιστήμη». Ο Λάβλοκ αποτρέπει τις προσπάθειες διάσωσης του κλίματος. Θεωρεί καλή και άγια τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά όχι λύση του προβλήματος. Καλύτερα να προετοιμαζόμαστε για την κατάρρευση. Στο κεφάλαιο του βιβλίου του «Συνέπειες και επιβίωση» ο συγγραφέας παρομοιάζει την ανθρωπότητα μ’ έναν βαριά πάσχοντα, που ανακαλύπτει ότι έχει μόλις μερικούς μήνες ζωής. Καλύτερη, λοιπόν, η αποδοχή του αναπόφευκτου. Μ’ αυτό ο Λάβλοκ εννοεί την ενασχόληση με τις κοινωνικές προκλήσεις που θα προκύψουν με τη μείωση τροφίμων και φυσικού πλούτου και την επικείμενη μετανάστευση.
Ωστόσο ο Λάβλοκ δεν έχει μόνο σενάρια καταστροφής. Διατυπώνει και σκέψεις για λήψη δημιουργικών μέτρων -για παράδειγμα την παρασκευή «τεχνητής» τροφής: τα μανιτάρια θα μπορούσαν κάλλιστα να παράγουν λευκωματούχες ουσίες με την ενίσχυσή τους με αμινοξέα και σάκχαρα. Αλλά έχει και ιδέες γεω-μηχανικής (Geo- engineering) κι ένα ολόκληρο κεφάλαιο το αφιερώνει στην ενεργό επέμβαση στα ατμοσφαιρικά δεδομένα. Μπορεί, για παράδειγμα, να φανταστεί τη μετατροπή του συνόλου των φυτικών γεωργικών απορριμμάτων σε κάρβουνο μέσω πυρόλησης ή την καταβύθισή τους στους ωκεανούς. Ετσι, τα φυτά θα χρησιμοποιούνται για τη δέσμευση του CO2 από την ατμόσφαιρα και ως παράγωγο θα προέκυπταν και βιοκαύσιμα.
Σύμφωνα με μία άλλη ιδέα του Λάβλοκ, ισχυροί πολιτικοί θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να απαγορεύσουν την εκτροφή ζώων και να προτείνουν μια χορτοφαγική διατροφή -κίνηση που θα συνέβαλλε στη μείωση απώλειας ζώων αλλά και την εκπομπή… αερίων από τα μαζικά εκτροφεία.
Παρά τις απαισιόδοξες διατυπώσεις του ο Τζ. Λάβλοκ δεν δίνει την εντύπωση ατόμου παραιτημένου ή με πικρία (πολύ λιγότερο κουρασμένου από τη ζωή), παρ’ όλο που συμπλήρωσε τα 90 του χρόνια. Κάνει καθημερινούς περιπάτους αρκετών μιλίων και κατά τη διάρκειά τους κάνει σχέδια. Οπως, για την πτήση στο Διάστημα, στην οποία τον προσκάλεσε ο βιομήχανος Ριτσ. Μπράνσον. Εκεί θα έχει ευκαιρία να δει το «πρόσωπο της Γαίας» από ψηλά και να παρατηρήσει τις αλλαγές του -κυρίως τις μικρότερες εκτάσεις πάγου και τις πιο πολύχρωμες θάλασσες.
Ομως, ακόμη κι αν εξαφανίζεται το σημερινό πρόσωπό της, η Γαία δεν βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο. Ο Τζέιμς Λάβλοκ πιστεύει πως αυτός ο υπερ-οργανισμός είναι «σκληρό καρύδι» και κανείς δεν ξέρει -μπορεί τελικώς να επέμβει αναπάντεχα, όταν ένα έμβιο είδος της δείχνει να ωθεί κάποιες καταστάσεις στα άκρα. Οπως πράττει ένας γονιός όταν τα παιδιά του ατακτούν… *
Πηγή: Ελευθεροτυπία
Leave a Comment