Στην ταινία «Η Διάσωση» του Ρίντλεϊ Σκοτ, ο αστροναύτης Μαρκ Γουάτνει που υποδύεται ο Ματ Ντέιμον υποτίθεται πως παραμείνει ζωντανός στον Άρη για παραπάνω από έναν χρόνο, καταναλώνοντας τις πατάτες που καταφέρνει να καλλιεργήσει.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το σενάριο στο σύνολό του είναι σε μεγάλο βαθμό ρεαλιστικό, στο συγκεκριμένο σημείο η πραγματικότητα απέχει σημαντικά από την κινηματογραφική εκδοχή της ζωής στον Κόκκινο Πλανήτη.
Αυτό υποστηρίζει ο Πολ Σοκόλοφ, βοτανολόγος στο Καναδικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και μέλος της ομάδας που πραγματοποίησε πέρυσι μια σειρά από πειράματα στον Ερευνητικό Σταθμό Mars Desert στη Γιούτα, όπου προσομοιώθηκαν οι περιβαλλοντικές συνθήκες του Άρη.
Σύμφωνα με τον επιστήμονα, ένας λόγος που η προσπάθεια του Γουάτνει θα είχε αβέβαια αποτελέσματα στην πραγματικότητα είναι πως στο αρειανό έδαφος δεν υπάρχουν τα θρεπτικά συστατικά του χώματος στη Γη, ενώ έχει πολύ μικρότερη πυκνότητα, με συνέπεια το νερό να χάνεται στο υπέδαφος πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι στον πλανήτη μας.
Επίσης, οποιουδήποτε είδους λίπασμα, όπως τα ανθρώπινα απόβλητα που υποτίθεται πως χρησιμοποιεί ο αστροναύτης στην ταινία, ενδεχομένως να άλλαζε τοπικά τη σύσταση του εδάφους, κάνοντας το νερό να λιμνάσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Ο Ερευνητικός Σταθμός Mars Desert.
Μια επιπλέον διαφορά είναι πως το χώμα στη Γη προσλαμβάνει άζωτο από την ατμόσφαιρα, σε μια μορφή που δεν είναι εύκολο να αξιοποιηθεί από τα φυτά. Για να μετατραπεί σε χρήσιμο θρεπτικό στοιχείο, παρεμβαίνουν βακτήρια, τα οποία το μεταβολίζουν.
«Στον πλανήτη μας, ένα μεγάλο μέρος του αζώτου υποβάλλεται σε μεταβολισμό από βακτήρια που βρίσκονται στις ρίζες των φυτών», αναφέρει ο επιστήμονας στην ιστοσελίδα Live Science. «Επομένως, μακροπρόθεσμα θα χρειαζόταν έναν παρόμοιος τρόπος κατεργασίας και στον Άρη».
Ακόμη χειρότερα, στο αρειανό έδαφος υπάρχουν τοξικές χημικές ενώσεις που ονομάζεται άλατα του υπερχλωρικού οξέος. Συνεπώς, οι συγκεκριμένες χημικές ενώσεις θα έπρεπε να απομακρυνθούν, για να μπορέσουν να αναπτυχθούν φυτά, προσθέτει ο ερευνητής.
Ένα ακόμη εμπόδιο θα ήταν η βαρύτητα, αφού στον Άρη είναι περίπου το 1/3 από τη βαρύτητα στη Γη. Παρόλο που πειράματα έχουν δείξει πως ορισμένα φυτά μεγαλώνουν σχετικά κανονικά στις συνθήκες μικροβαρύτητας του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, δεν υπάρχει κανένας τρόπος να προσομοιωθεί το αρειανό βαρυτικό πεδίο.
«Τα φυτά χρησιμοποιούν τη βαρύτητα για να προσανατολισθούν, επομένως ορισμένα είδη ενδεχομένως θα αντιμετώπιζαν πρόβλημα», σημειώνει ο Σοκόλοφ.
Το παρήγορο είναι πως μία μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2014 στο επιστημονικό περιοδικό Plos One έδειξε πως οι ντομάτες, το σιτάρι και to κάρδαμο αναπτύχθηκαν αρκετά μέσα σε χώμα παρόμοιας σύστασης με το αρειανό, ενώ μάλιστα παρήγαγαν και καρπούς χωρίς τη χρήση λιπασμάτων. Μάλιστα, στην πραγματικότητα τα συγκεκριμένα φυτά αναπτύχθηκαν πιο γρήγορα απ’ ό,τι μεγαλώνουν στη Γη.
Μελέτες σαν την παραπάνω δεν γίνονται για περιπτώσεις αστροναυτών που εγκαταλείφθηκαν κατά λάθος στον Κόκκινο Πλανήτη, και πρέπει να επιβιώσουν όπως στην ταινία, αλλά για να προσδιοριστεί με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να καλυφθούν οι διατροφικές ανάγκες των μελών της αποστολής η οποία θα κατακτήσει τον Κόκκινο Πλανήτη.
Για αυτό τον σκοπό, οι επιστήμονες πρέπει να σταθμίσουν τη διατροφική αξία των διάφορων καλλιεργειών, τις ανάγκες τους σε νερό και λιπάσματα, όπως και την ταχύτητα που αναπτύσσονται.
Έτσι, για παράδειγμα, μπορεί πρόσφατα οι αστροναύτες στον Διαστημικό Σταθμό να καλλιέργησαν με επιτυχία μαρούλια, τα οποία μάλιστα κατανάλωσαν στη συνέχεια, ωστόσο τα μέλη μίας αποστολής στον Άρη δεν μπορούν να ζήσουν τρώγοντας μόνο μαρούλια.
Επομένως, αν όντως πάρουν κάποια στιγμή στο μέλλον «σάρκα και οστά» οι ιδέες για καλλιέργειες στον Άρη, οι επιστήμονες θα πρέπει να γνωρίζουν εκ των προτέρων πώς θα συμπεριφερθούν εκεί τα φυτά. Κάτι που εξηγεί γιατί γίνονται πειράματα όπως αυτά στον Ερευνητικό Σταθμό Mars Desert.
