Τα Lasers και οι εφαρμογές τους στα CD
Μέρος 2ο

Άρθρο, του συνεργάτη της σελίδας Μωυσίδη Δημήτρη, Φεβρουάριος 2001

Μέρος 1ο Εισαγωγή στα Lasers
Μέρος 2ο CD και CD-Players

Α.Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΙΣΩ ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΔΙΣΚΩΝ:

Μόλις το 1983 τα compact discs (CD) εισήλθαν στην κατανάλωση. Μέχρι το 1986, τα CD-players πουλούσαν πάνω από ένα εκατομμύριο κομμάτια το χρόνο, κάνοντας έτσι το CD-player το πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο καταναλωτικό ηλεκτρονικό προϊόν που είχε ποτέ υπάρξει. Ποιανού ιδέα ήταν λοιπόν να αναπαράγει μουσική ψηφιακά μέσω ενός CD;
Η δημιουργία και περαιτέρω ανάπτυξη της κατασκευής του CD προήλθε από τη συνεργασία δύο κολοσσών της μουσική βιομηχανίας: της Philips και της Sony. Το 1981, 35 ηλεκτρονικοί κατασκευαστές αποδέχθηκαν το πρωτότυπο της εργασίας των δυο εταιριών και το 1983, με την Philips να προσπαθεί ακόμα να εκπληρώσει τα ψηφιακά ηλεκτρονικά της, η Sony με την πολύτιμη εμπειρία της, από προηγούμενες απόπειρες, ήταν αυτή που μπόρεσε να παράγει το πρώτο CD μόλις ένα μήνα πριν πράξει το ίδιο και η Philips. Όμως τι ακριβώς είναι το CD και πως συνδέεται με τη λειτουργία του laser;

Β.ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ CD;

Ο δίσκος του CD είναι ένας μεταλλικός δίσκος με διάμετρο120mm. Το κέντρο του περιέχει μια οπή με διάμετρο 15mm. Τα εσωτερικά μέρη του δίσκου δεν συγκρατούν πληροφορίες, οι οποίες μπορούν να αποθηκευτούν μόνο στην ¨ενεργή¨, όπως αποκαλείται περιοχή, η οποία ξεκινά από το 46ο και καταλήγει το 117ο χιλιοστό της διαμέτρου. Οι πληροφορίες καταχωρούνται στον δίσκο από το κέντρο προς το εξωτερικό έτσι ώστε να αυξάνεται η κατασκευαστική απόδοση αλλά και για να επιτρέπονται αλλαγές στο μέγεθος του δίσκου.

Το CD επιτρέπει την καταγραφή επάνω του ψηφιακής ηχογράφησης ηχητικών πληροφοριών, παρέχοντας υψηλής ποιότητας ηχογράφησης αλλά και αναπαραγωγή μουσικής, ομιλίας, κτλ. Η ηχογράφηση προστατεύεται από ένα στρώμα λεπτού καθαρού πλαστικού. Οι πληροφορίες, είναι μονίμως κωδικοποιημένες σε μορφή σπειροειδών κομματιών από ελαχίστου μεγέθους στελεχών συμπιεσμένων στη μια επιφάνεια του δίσκου κατά τη στιγμή της κατασκευής. Οι συμπιέσεις αυτές ανταποκρίνονται σε μια εναλλασσόμενη συνέχεια από bits. Η σημασία των bits εξηγείται στη συνέχεια. Κάθε στέλεχος που αποκαλούμε pit, έχει πλάτος περίπου 0,5μm και μήκος από 0,83 μέχρι και 3,56μm. Δηλαδή το πλάτος του κάθε pit είναι σχεδόν ίσο με το μήκος κύματος της πράσινου φωτός(!) και αυτό αποδεικνύει ότι τα pits αποτελούν ίσως τα μικρότερα τεχνολογικά κατασκευάσματα που φτιάχτηκαν από τον άνθρωπο. Κάθε κομμάτι χωρίζεται από ένα άλλο μέσω ενός διαστήματος 1,6μm. Η περιοχή ανάμεσα στα pit ονομάζεται στη βιβλιογραφία "land", δηλαδή ¨χώρα¨. Λόγω των πολύ μικρών διαστάσεων η διάθλαση του φωτός σε ένα CD προκαλεί την εμφάνιση των όμορφων χρωμάτων. Έτσι λοιπόν ένα αρκετά μεγεθυσμένο μέρος ενός κομματιού θα είχε αυτή τη μορφή:

(Ε-9)

(Ε-10)

Το CD περιστρέφεται με σταθερή γωνιακή ταχύτητα μέσα σ' ένα CD-player. Ο βαθμός περιστροφής ποικίλλει ανάλογα με την ακτίνα του εκάστοτε κομματιού. Οι πληροφορίες λαμβάνονται από τον περιστρεφόμενο δίσκο μέσω ενός laser χαμηλής ισχύος, το οποίο εστιάζεται στο κομμάτι και διαμορφώνει τον δυαδικό κώδικα ο οποίος είναι συμπιεσμένος στο κομμάτι.

Γ.ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΘΕ CD:

Οι βασικές ιδέες πίσω από μια συσκευή αναπαραγωγής ψηφιακών δίσκων είναι αρκετά βασικές, αλλά το πραγματικά θαυμαστό επίτευγμα είναι η κατασκευή και η βιομηχανική παραγωγή αυτού του καταναλωτικού ηλεκτρονικού προϊόντος.
Η μουσική αποθηκεύεται στο CD με ψηφιακή μορφή. Με την ψηφιακή αποθήκευση απαιτούνται και τεράστιοι αποθηκευτικοί χώροι. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως αν θέλαμε να αποθηκεύσουμε μουσική σε μια κοινή δισκέτα των 3,5 ιντσών, αυτή μετά βίας θα χωρούσε 3 δευτερόλεπτα μουσική, μόνο! Ένα πολύ πυκνό ψηφιακό αποθηκευτικό μέσο είναι απαραίτητο για να αποθηκευτεί ψηφιακή μουσική και γενικότερα ψηφιακές πληροφορίες.

Το πρόβλημα του μέσου αυτού λύθηκε με τη χρήση laser διόδου, το οποίο διαβάζει τα bits πάνω σ' έναν οπτικό δίσκο, όπως είναι και το CD άλλωστε. Τα bits είναι οι μονάδες που χρησιμοποιεί το δυαδικό σύστημα, και αντιστοιχούν στα ψηφία 0 και 1 (για παράδειγμα ο αριθμός 1 στο δυαδικό σύστημα αντιστοιχεί στον 0001, ο δύο στον 0010,κοκ) και το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται και στους Η/Υ. Οι πληροφορίες μπορούν να ¨στριμωχτούν¨ σε πολύ στενότερο χώρο σε ένα CD απ' ότι σ' έναν μαγνητικό ή σκληρό δίσκο, επειδή η ακτίνα του laser μπορεί να εστιαστεί σε πολύ μικρότερο σημείο σε σχέση με τις συνήθεις μαγνητικές κεφαλές. Ένα δευτερόλεπτο μουσικής ή πληροφοριών μπορεί τώρα να αποθηκευτεί στο CD σε μια περιοχή με το μέγεθος της κεφαλής μιας καρφίτσας!

Στη πραγματικότητα ένα σύνολο 15 εκατομμυρίων bits πληροφοριών μπορεί σ' ένα μουσικό CD, το οποίο ισούται με 74 λεπτά συνεχούς στερεοφωνικής μουσικής. Θα απαιτούνταν 1480 δισκέτες για να αποθηκεύσουν τόσα λεπτά και σίγουρα δεν θα είχαμε και στερεοφωνικό ήχο.

Δ.Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΗΧΟΥ:

Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η μουσική στο CD αποθηκεύεται ψηφιακά (με άλλα λόγια σε μονάδες και μηδενικά). Ωστόσο, η ηχογραφημένη μουσική κωδικοποιείται σε μια φόρμα που της επιτρέπει να αποθηκευτεί στο CD. Αν αυτή η διαδικασία δεν συνέβαινε δεν θα μπορούσαμε να ακούσαμε μουσική από το CD. Η διαδικασία αυτή είναι απαραίτητη λόγω των αλγόριθμων της ανίχνευσης και διόρθωσης των σφαλμάτων που εισάγονται στην μουσική κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης. Οι κωδικοί ανίχνευσης και διόρθωσης των σφαλμάτων αυτών είναι βασικοί για την λειτουργία κάθε ψηφιακού αποθηκευτικού συστήματος. Υπάρχουν χιλιάδες τέτοιοι κωδικοί, οι οποίοι χρησιμοποιούν κάποια επιπρόσθετα bits (τα λεγόμενα parity bits), τα οποία περιέχουν τις πληροφορίες για την ανίχνευση και διόρθωση των σφαλμάτων.

Επιπλέον λόγω του τρόπου με τον οποίο το laser διαβάζει τις μονάδες και τα μηδενικά στην επιφάνεια του CD, δεν μπορούν να υπάρχουν συναπτά bits κατά την αποθήκευση των πληροφοριών. Η λύση σ' αυτό το πρόβλημα ονομάζεται Eight to Fourteen Modulation (EMF), δηλαδή η διαμόρφωση 8 με 14. Η μέθοδος αυτή βασίζεται στη μετατροπή, κατά την αποθήκευση της μουσικής, 8 bits πληροφοριών σε 14. Η τελευταία αυτή διαδικασία διασφαλίζει την μη εμφάνιση συνεχών bits πριν τη αποθήκευση.

Επιγραμματικά, τα βήματα που εμπλέκονται στην διαδικασία κωδικοποίησης της ψηφιακής μουσικής είναι:
1.    Η αναλογική μουσική μετατρέπεται σε ψηφιακό σήμα μέσω ενός ψηφιακού μετασχηματιστή.
2.    Τα αριστερά και δεξιά κανάλια συνδυάζονται σε μια ίνα ψηφιακών πληροφοριών μέσω ενός μετασχηματιστή
3.    Η ίνα αυτή κωδικοποιείται με κωδικούς αλγόριθμους ανίχνευσης και επιδιόρθωσης σφαλμάτων. Οι κωδικοί αυτοί είναι CΙRC (Cross Interleave Read-Solomon Code) και επιτυγχάνουν δύο σημαντικά πράγματα:α)παρέχει την ανίχνευση και επιδιόρθωση τυχόν ανωμαλιών του CD και β)εξαπλώνει τις πληροφορίες έτσι ώστε διαφορετικές ποσότητες ενός ορίου μουσικής να τοποθετείται φυσικά σε διαφορετικά μέρη πάνω στο CD. Αυτό βοηθά στην επιδιόρθωση πληροφοριών που καταστρέφονται από γρατσουνιές και δαχτυλιές.
4.    Η κωδικοποιημένη ίνα πληροφοριών, περνά τώρα από ένα κύκλωμα EMF το οποίο προετοιμάζει την πληροφορία έτσι ώστε να αποθηκευτεί στο CD.

Η συσκευή του CD-player, ουσιαστικά είναι ένας αποκωδικοποιητής, εφόσον η βασική του λειτουργία είναι να αντιστρέφει την διαδικασία κωδικοποίησης που αναφέραμε προηγουμένως. Οι πληροφορίες που θα διαβαστούν από το CD θα πρέπει να είναι:
§    Απορυθμισμένες
§    Αποκρυπτογραφημένες
§    Χωρισμένες σε ξεχωριστές μονάδες και
§    να έχουν μετατραπεί από ψηφιακές σε αναλογικές με τη βοήθεια ενός κατάλληλου μετατροπέα.

Το CD-player μπορεί να διασπαστεί στα παρακάτω επιμέρους κομμάτια:
1.    Το σύστημα περιστροφής του δίσκου (Disk Drive System)
2.    Το σύστημα συλλογής δεδομένων (Laser Pickup System)
3.    Το σύστημα εστίασης και ανίχνευσης κομματιών του laser (Servo System).
4.    Το σύστημα αποκωδικοποίησης πληροφοριών (Data Decoding System)
5.    Το σύστημα ελέγχου και ενδείξεων (Control and Display System)

DISK DRIVE SYSTEM:
Σκοπός του συστήματος αυτού είναι η περιστροφή του CD με τη σωστή ταχύτητα. Σε αντίθεση με τους κοινούς δίσκους από βινύλιο, ένα CD περιστρέφεται με διαφορετικές ταχύτητες, ανάλογα με τη θέση της δέσμης του laser. Η ταχύτητα του CD ποικίλλει από τις 500 περιστροφές(revolutions) ανά δευτερόλεπτο (rev/sec), στο εσωτερικό μέρος και 200rev/sec στο εξωτερικό. Αυτό επιτρέπει να λαμβάνονται οι πληροφορίες από τη δέσμη του laser με έναν σταθερό ρυθμό. Η ρύθμιση της ταχύτητας γίνεται από το σύστημα ελέγχου το οποίο δίνει σήμα στο Data Drive System σχετικά με τη θέση της δέσμης του laser και στέλνει συνεπώς και τις απαραίτητες πληροφορίες ταχύτητας.

LASER PICKUP SYSTEM:
Οι ψηφιακές πληροφορίες στο CD απεικονίζονται σε εξογκώματα , όπου η άκρη κάθε εξογκώματος παριστά μια μονάδα (1). Τα εξογκώματα ¨διαβάζονται¨ από ένα laser, το οποίο αποτελεί μέρος του Laser Pickup System. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει μια δίοδο, καθρέφτες, φακούς και φωτοκύτταρο. Η ακτίνα του laser, η οποία παράγεται από τη δίοδο, διοχετεύεται πάνω στο CD μέσω των καθρεπτών και των φακών, οι οποίοι εστιάζουν και την ακτίνα. Μόλις η ακτίνα χτυπήσει το CD, αντανακλάται και κατευθύνεται στο φωτοκύτταρο. Έτσι οι πληροφορίες που έχουν ανακλαστεί από το CD μετατρέπονται σε ηλεκτρικό σήμα και μέσω του φωτοκύτταρου στέλνονται στα συστήματα Servo και Data Decoding.

(Ε-11)-Λειτουργία CD

Ο πιο συνηθισμένος μηχανισμός λήψης πληροφοριών (pick-up) από το CD είναι αυτός των 3-ακτίνων, που απεικονίζεται παρακάτω:

(Ε-12)

Το φως εκπέμπεται από τη δίοδο του laser και εισέρχεται σε ένα δικτύωμα που προκαλεί διάθλαση. Το δικτύωμα αναλύει το φως σε μια κεντρική κορυφή που συνοδεύεται από διπλανές μικρότερες κορυφές. Ο συνδυασμός των κορυφών αυτών είναι σημαντικός στον μηχανισμό ανίχνευσης. Οι τρεις ακτίνες διέρχονται μέσα από έναν πολωτή, ο οποίος αναγκάζει τις ακτίνες να κινούνται μόνο σε διεύθυνση παράλληλη προς την εικόνα (Ε-12). Το εξερχόμενο φως τότε, αφού γίνει παράλληλη ακτινοβολία περνά από έναν κυκλικό δίσκο ?, ο οποίος αναλύει την ακτινοβολία σε κυκλικά πολωμένο φως. Το φως αυτό τότε ¨πέφτει¨ πάνω στον δίσκο και αν πέσει πάνω σε land αντανακλάται πίσω στον φακό ενώ αν πέσει πάνω σε pit δεν συμβαίνει τίποτα. Το ανακλώμενο φως περνά πάλι από τον κυκλικό δίσκο ? και εφόσον πηγαίνει με τη αντίθετη διεύθυνση απ' ότι προηγουμένως, θα πολωθεί κατακόρυφα ως προς την αρχική ακτίνα (δηλαδή θα κινείται κάθετα ως προς την εικόνα (Ε-12)). Όταν το κάθετα πολωμένο φως χτυπήσει τον πολωτή θα ανακλαστεί και δεν θα εκπεμφθεί όπως προηγουμένως. Έτσι, θα ανακλαστεί προς τους φακούς εστίασης και τους κυλινδρικούς φακούς και θα αποτυπωθεί στο φωτοκύτταρο. Οι κυλινδρικοί φακοί είναι απαραίτητοι στον αυτόματο μηχανισμό εστίασης.

Όπως είπαμε το CD διαβάζεται από την πίσω πλευρά του. Έτσι από την πλευρά της ακτίνας του laser που πέφτει πάνω στον δίσκο κάθε pit του CD είναι ουσιαστικά ένα εξόγκωμα (bump):

    (Ε-13)

Κάθε pit/bump κατασκευάζεται με μεγάλη προσοχή έτσι ώστε να έχει ύψος μόλις ? του μήκους κύματος. Η ουσία εδώ είναι πως όταν το φως χτυπά ένα land, ταξιδεύει 1/4+1 /4 =1/2 του μήκους κύματος πιο πολύ απ' ότι το φως που χτυπά στην κορυφή ενός pit. Το φως που αντανακλάται από το land καθυστερεί για ½ του μήκους κύματος και έτσι είναι εκτός φάσης με το φως που ανακλάται από το pit. Τα δύο αυτά κύματα θα αλληλεπιδράσουν με αποτέλεσμα να μην ανακλάται καθόλου φως.    

(Ε-14)

Όμως πώς ακριβώς διαβάζει το laser τα pits; Το υλικό από το οποίο κατασκευάζεται το CD αποτελεί από μόνο του μέρος του οπτικού συστήματος ανάγνωσης των pits. Ο δείκτης ανάκλασης του αέρα είναι ίσος με 1 ενώ αυτός του υλικού 1,55. Το laser που πέφτει στην επιφάνεια του CD θα ανακλαστεί σε μεγαλύτερη γωνία στην επιφάνεια, οπότε ο αρχικός στόχος πτώσης της δέσμης του laser που καλύπτει μια περιοχή 800μm θα περιοριστεί σε μια περιοχή περίπου 1,7μm. Αυτό είναι ένα σημαντικό επίτευγμα καθώς περιορίζει τα αποτελέσματα της σκόνης και των γρατσουνιών στην επιφάνεια του δίσκου.

(Ε-15)

Το laser που χρησιμοποιείται για το CD-player είναι ένα τυπικό laser διόδου AlGaAs με μήκος κύματος στον αέρα, 780nm. Το μήκος κύματος του laser μέσα στο CD είναι μειωμένο κατά τον παράγοντα n=1,55, δηλαδή περίπου 500nm.
  SERVO SYSTEM:
Το σύστημα αυτό είναι υπεύθυνο για την εστίαση και ανίχνευση κομματιών του laser στο CD. Η διαδικασία αυτή είναι αρκετά δύσκολη αν αναλογιστεί κανείς την μικρή απόσταση ανάμεσα στα pits και το γεγονός πως η δέσμη του laser πρέπει να εστιαστεί σ' ένα μικρό σημείο, γύρω στα 0,7mm. Όμως εδώ προκύπτει και ένα επιπλέον πρόβλημα. Το CD δεν είναι εντελώς επίπεδο, οπότε καθώς περιστρέφεται ταλαντεύεται. Πώς λοιπόν το σύστημα Laser Pickup παραμένει εστιασμένο στο κομμάτι που ¨διαβάζει¨;

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, το ηλεκτρικό σήμα που παράγεται από το φωτοκύτταρο διαβιβάζεται τόσο στο σύστημα servo όσο και στο σύστημα αποκωδικοποίησης. Το φωτοκύτταρο παρέχει πληροφορίες στο laser pickup system μέσω του servo system, το οποίο χρησιμοποιεί βοηθητικούς μηχανισμούς για να πραγματοποιεί τις παραμικρές αλλαγές στην ανίχνευση των κομματιών και την εστίαση. Οι μηχανισμοί αυτοί είναι τυπικοί κινητοί-περιελισσόμενοι κινητήρες. Οι κινητήρες βρίσκονται και στο σύστημα του laser pickup και μετακινούν τους φακούς προς ή από το CD για την εστίαση και αριστερά-δεξιά για την ανίχνευση των κομματιών. Κατά την ακρόαση της μουσικής από το CD, το σύστημα Servo, παρέχει συνεχώς τις ελάχιστες μικροδιορθώσεις στην ανίχνευση και την εστίαση έτσι ώστε να έχουμε μουσική απαλλαγμένη από σφάλματα.

  DATA DECODING SYSTEM:
Όταν το φωτοκύτταρο μεταφράζει το ανακλώμενο φως του laser σε ηλεκτρικό σήμα, το σήμα αναπαριστά μια ίνα από μονάδες και μηδενικά τα οποία είναι κωδικοποιημένα και ρυθμισμένα κατάλληλα. Η εργασία του αποκωδικοποιητή είναι αυτή που λέει και η ονομασία του, να απορυθμίσει και να αποκωδικοποιήσει την ίνα των πληροφοριών και να την μετατρέψει σε μουσική. Το σύστημα περιέχει πλήθος υποσυστημάτων, όπως είναι:ο απορυθμιστής, η ανίχνευση και διόρθωση σφαλμάτων (EDC), ο διαχωριστής και οι μετατροπείς ψηφιακού σε αναλογικό.

Το κύκλωμα του απορυθμιστή, πραγματοποιεί την αντίστροφη διαδικασία από το κύκλωμα EMF. Απορυθμίζει την ίνα των πληροφοριών πριν το κύκλωμα EDC αρχίσει την αποκωδικοποίηση. Μετά την απορύθμιση διάφορες πληροφορίες που έχουν σχέση με τον αριθμό των κομματιών και τον χρόνο τους, στέλνονται στο σύστημα ελέγχου. Επίσης με το σύστημα αυτό διορθώνονται και τα σφάλματα του CD τα οποία διακρίνονται σε τυχαία κατά την κατασκευή του CD και σε σφάλματα των εξογκωμάτων που αναφέραμε προηγουμένως, όπως είναι οι γρατσουνιές, οι τρίχες και οι δαχτυλιές. Μετά και τα κυκλώματα διόρθωσης σφαλμάτων τα δεδομένα είναι σχεδόν μουσική. Και τα δύο κανάλια περιέχουν το ίδιο πλήθος δεδομένων, έτσι με τον κατάλληλο μηχανισμό διαχωρισμού κάθε κανάλι παίρνει τα δεδομένα που του αντιστοιχούν και οδηγούνται στους μετατροπείς αναλογικό σε ψηφιακό.

  CONTROL AND DISPLAY SYSTEM:
Το σύστημα αυτό είναι αυτό που φαίνεται εξωτερικά σε κάθε συσκευή CD-player και σχετίζεται με την επιλογή των κομματιών που θέλουμε να ακούσουμε, το χρόνο που διαρκεί κάθε κομμάτι, και διάφορες άλλες πληροφορίες και χειρισμούς πάνω στο CD που έχουμε επιλέξει προς ακρόαση.

Τελικά Συμπεράσματα-Επίλογος

Διαπιστώσαμε από την παραπάνω εκτενή μελέτη μας πάνω στη λειτουργία του CD και την σχέση του με τα laser, την υψηλή τεχνολογία που χρησιμοποιείται στις συγκεκριμένες συσκευές οι οποίες πραγματικά αποτελούν δύο μικρά ¨θαύματα¨ της επιστήμης. Και μόνο το γεγονός ότι σε καθημερινή βάση εκατομμύρια κόσμος ανά τον πλανήτη χρησιμοποιούν τις συσκευές αυτές, φανερώνει τη σημαντικότητα και το πλήθος των ωφελειών και θετικών στοιχείων που επέφεραν.

Τα CD αντικατέστησαν του παλιούς δίσκους βινυλίου εφόσον είναι πιο μικροί και με καλύτερη ποιότητα ήχου, αν και πολλοί το αμφισβητούν. Με τη πάροδο του χρόνου πάνω στην βασική ιδέα του CD κατασκευάζονται νέες συσκευές που θα εξυπηρετούν καινούργιους σκοπούς και απαιτήσεις της κοινωνίας μας. Έτσι εκτός από τα CD μουσικής υπάρχουν τα CD-ROM και τα CD-I(Interactive) τα οποία χρησιμοποιούνται βασικά από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, αποθηκεύουν μεγάλο όγκο πληροφοριών (640ΜΒ) και έχουν περισσότερα πλεονεκτήματα από τις κοινές πλέον δισκέτες.

Επίσης υπάρχουν τα DVD στα οποία είναι αποθηκευμένες ταινίες και τα οποία παίζουν μόνο σε ειδικές συσκευές, αλλά και τα CD-R και CD-RW στα οποία μπορούμε να γράψουμε μουσική ή ακόμα και πληροφορίες με τη βοήθεια των κατάλληλων συσκευών.

Γενικά λοιπόν, τα laser διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην σύγχρονη και σαφώς αυτοματοποιημένη εποχή μας, ειδικά αν αναλογιστούμε τις τεράστιες εφαρμογές τους σε κάθε κλάδο της ζωής, της οποίας το επίπεδο σίγουρα ανεβάζουν. Τα CD αποτελούν κάτι το ελάχιστο μπροστά στις εφαρμογές των laser στη ιατρική και σε άλλους τομείς αλλά παρ' όλα αυτά, το CD αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εφευρέσεις του 20ου αιώνα αλλά και ένα επίτευγμα του ανθρώπινου, επιστημονικού, νου.