Πως βοηθά η ακτινοβολία την θεραπεία του καρκίνου

Συχνές ερωτήσεις, Οκτώβριος 2001

Από καιρό ήταν γνωστό ότι η ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει ζημιά στα ανθρώπινα κύτταρα - και η ακτινοθεραπεία για τον λόγο αυτό χρησιμοποιείται για να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα.

Η ακτινοβολία ιονισμού - που είναι παρόμοια με τις ακτίνες-X - μπορεί να διαπεράσει τον ιστό, και να αλλάξει έτσι το μέρος του κυττάρου που ρυθμίζει την αύξηση και την αναπαραγωγή του.

Τα μη καρκινικά κύτταρα όμως μπορούν να αναρρώσουν ευτυχώς από αυτήν την ζημιά, ενώ τα καρκινικά κύτταρα δεν μπορούν.

Υπάρχουν δύο τύποι ακτινοθεραπειών - αυτή που δίδεται εξωτερικά με μια μηχανή, και με τη χρησιμοποίηση ραδιενεργών μοσχευμάτων που τοποθετούνται μέσα στο σώμα.

Οι επιστήμονες φυσικοί-ερευνητές, εργάζονται για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα της ακτινοθεραπείας με να στοχεύσουν την ακτινοβολία με μεγαλύτερη ακρίβεια και να καταστήσουν έτσι τα καρκινικά κύτταρα πιό ευαίσθητα σε αυτήν.

Ποιος κάνει την ακτινοθεραπεία;

Ο  κύριος σκοπός της ακτινοθεραπείας είναι να αντιμετωπιστούν οι στερεοί όγκοι που βρίσκονται σε μια μόνο θέση, π.χ στο δέρμα, εγκέφαλο, στήθος ή οι μητρικοί καρκίνοι.

Μερικές φορές οι γιατροί χρησιμοποιούν την θεραπεία για να ελαττώσουν έναν όγκο, έτσι ώστε μια επόμενη χειρουργική επέμβαση να είναι αποτελεσματικότερη.

Σε μερικές περιπτώσεις, π.χ στον καρκίνο της ουροδόχου κύστης, η ακτινοθεραπεία θεωρείται ως η καλύτερη εναλλακτική λύση αντί της χειρουργικής επέμβασης, που θα είχε μόνιμα αποτελέσματα στον τρόπο ζωής του ασθενή.

Αλλά αν και η ακτινοθεραπεία μπορεί να θεραπεύσει μόνο τον καρκίνο, σε άλλες περιπτώσεις δίνεται μετά από τη χειρουργική επέμβαση γύρω από την περιβάλλουσα περιοχή, για να "εκκαθαρίσει" οποιαδήποτε υπόλοιπα κύτταρα που έχουν διαδωθεί από την αρχική περιοχή της εκδήλωσης του καρκίνου.

Εάν υπάρχει μια υποψία ή επιβεβαιωτικά στοιχεία ότι τα κύτταρα θα μπορούσαν να διαδωθούν αλλού, μπορεί η χημειοθεραπεία μετά να είναι η καλύτερη επιλογή..

Ποια μορφή  λαμβάνει η θεραπεία;

Εάν η ακτινοθεραπεία γίνεται μέσω μιας συσκευής, τότε θα δοθούν κανονικά στον ασθενή   επαναλαμβανόμενες θεραπείες κατά τη διάρκεια μιας σύντομης περιόδου.

Αν και ο χρονικός προδιορισμός της θεραπείας ποικίλλει ανάλογα με το είδος του καρκίνου, τη θέση του, το μέγεθος, και την δόση που επιλέγεται από τους γιατρούς, δεν είναι ασυνήθιστο να δοθούν θεραπείες κάθε ημέρα για μερικές εβδομάδες.

Εάν η θεραπεία περιλαμβάνει την τοποθέτηση κι ενός ραδιενεργού μοσχεύματος κοντά σ' έναν όγκο, τότε απαιτείται κανονικά και μια σύντομη παραμονή στο νοσοκομείο .

Ποιες είναι όμως οι παρενέργειες;

Αν και ίδια η θεραπεία είναι ανώδυνη για λίγο χρονικό διάστημα, η σύγχρονη επίδραση πολλών περιόδων (sessions) θεραπείας δημιουργεί παρενέργειες.

Η ακτινοβολία μπορεί όμως να δημιουργήσει ένα έγκαυμα στο δέρμα καθώς το διαπερνά η ακτινοβολία. Η έκταση αυτού εξαρτάται από τον αριθμό και την ένταση των θεραπειών

Μπορεί επίσης να υπάρξει απώλεια τριχών στη περιοχή που γίνεται η θεραπεία, που είναι συνήθως προσωρινή.

Και τέλος η θεραπεία μπορεί να αφήσει στον ασθενή ένα αίσθημα κούρασης και γενικά ένα λήθαργο.

Υπάρχουν οποιοιδήποτε μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι υγείας;

Η ιονίζουσα ακτινοβολία δημιουργεί μεταβολές εντός της γενετικής δομής των κυττάρων του σώματος, και υπάρχει έτσι ένας μικρός κίνδυνος, μια αυξανόμενη δόση της ακτινοβολίας να οδηγήσει σε αλλαγές ακόμη και στα υγιή κύτταρα που μπορούν να προκαλέσουν με αυτό το τρόπο καρκίνο.

Εντούτοις, η δόση ελαττώνεται σταθερά καθώς οι σύγχρονοι εξοπλισμοί της ακτινοθεραπείας των όγκων στοχεύουν ακριβέστερα.

Οι κίνδυνοι της έκθεσης  στην ιατρική ακτινοβολία είναι ελάχιστοι, όταν συγκρίνονται με τους κινδύνους για την υγεία του ασθενή που δεν θα κάνει τη θεραπεία.

Ο παλαιός εξοπλισμός ακτινοθεραπειών τείνει να δώσει στον ασθενή μια ελαφρώς υψηλότερη δόση, αλλά τα κράτη επενδύουν τώρα σε πιό σύγχρονες μηχανές.

Ποιο είναι το μέλλον της ακτινοθεραπείας;

Οι ερευνητές προσπαθούν να καθορίζουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την ακτινοθεραπεία, για να βελτιώσουν έτσι την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.

Οι βασικές προσπάθειες εστιάζονται ώστε να δώσουν από τη μια μεριά ισχυρότερη ακτίνα ακτινοθεραπείας και από την άλλη σε ολοένα μικρότερους στόχους.

Μερικά φάρμακα φαίνονται να καταστούν τα καρκινικά κύτταρα πιο τρωτά στην ακτινοβολία, το οποίο σημαίνει λιγότερη ισχυρή ακτινοθεραπεία, ή ότι απαιτούνται λιγότερες περιόδοι θεραπείας.

Και τέλος ένα άλλο πεδίο της έρευνας εξετάζει τη θέρμανση των κυττάρων σε μια συγκεκριμένη περιοχή για να τους καταστήσει με τον τρόπο αυτό πιό ευαίσθητους στην ακτινοθεραπεία.