Το Chandra βλέπει κοσμικό πίδακα

Από σελίδα του BBC 7-Νοεμβρίου-2000

X-ray imagesΕικόνα με ακτίνες-Χ του πυρήνα ενός μακρινού γαλαξία.

Το διαστημικό παρατηρητήριο των Χ-ακτίνων Chandra παρατήρησε νέες λεπτομέρειες του πίδακα των υπέρθερμων αερίων που φεύγουν από την καρδιά ενός quasar.

Τα quasars είναι μακρινοί γαλαξίες με εξαιρετικά λαμπρούς πυρήνες, που η λαμπρότητα τους οφείλεται στην κολοσιαία ενέργεια που ελευθερώνεται όταν ύλη από την γύρω περιοχή ρίχνεται βιαίως μέσα σε μια μαύρη τρύπα.

Ο πίδακας των αερίων που φεύγει από τα quasars, με ταχύτητες που συχνά φτάνουν στην ταχύτητα του φωτός,  έχουν επί πολύ καιρό προβληματίσει τους επιστήμονες.

Οι αστρονόμοι πιστεύουν πως οι νέες παρατηρήσεις με ακτίνες-Χ του quasar 3C273, όταν συζευχθούν με τα δεδομένα από παρατηρήσεις οπτικών και ραδιοφωνικών κυμάτων, μπορεί να αποκαλύψουν με ποιά ταχύτητα οι πίδακες αερίων ξεφεύγουν.

Στον πυρήνα του quasar

"Για πρώτη φορά, το Chandra έδωσε μια εικόνα, με τη βοήθεια των ακτίνων-Χ, στην περιοχή μεταξύ του πυρήνα του 3C273 και της έναρξης του πίδακα. Αντί της ύπαρξης μιας κενής περιοχής από εκπομπή ακτίνων-Χ, το Chandra μας έκανε ικανούς να ανιχνεύσουμε ένα αμυδρό, αλλά καθορισμένο, ρεύμα ενέργειας," είπε ο Herman Marshall του ΜΙΤ. 
Οι περισσότερες οπτικές, ράδιο και τελευταία ακτίνων-Χ παρατηρήσεις των πιδάκων υψηλής ενέργειας έδειχναν την ύλη να αναδύεται σε 'σταγόνες'. Οι νεώτερες ανακαλύψεις, συνεχόμενες εκπομπές ακτίνων-Χ από τον πυρήνα του 3C273, μπορεί να δείξουν στους επιστήμονες τι είναι αυτό που παρέχει την ενέργεια για τους πίδακες.

Οι αστρονόμοι θα ήθελαν να μάθουν γιατί η ύλη φεύγει τόσο βίαια από τον πυρήνα του quasar, και μετά εμφανίζεται ξαφνικά να υποχωρεί.

Σχηματισμός του πίδακα

"Εαν υπάρχει ένα αργό αυτοκίνητο σε μια λεωφόρο, ένα γρηγορώτερο αυτοκίνητο από πίσω θα αναγκαστεί να το σπρώξει και να το καταστρέψει. Εαν η ταχύτητα ροής του πίδακα αλλάξει, τότε μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα το shock του αερίου, που είναι σαν τη σύγκρουση των αυτοκινήτων. Αυτά τα γιγαντιαία νέφη των υψηλής ενέργειας ηλεκτρονίων, που τώρα φαίνονται στις ακτίνες-Χ του Chandra, μπορεί πράγματι να είναι το αποτέλεσμα κάποιου είδους κοσμικής σύγκρουσης.", είπε ο Herman Marshall.

Η ενέργεια που εκπέμπεται από τον πίδακα του 3C273 πιθανώς έρχεται από τα αέρια που πέφτουν προς μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του quasar, αλλά τότε αλλάζει κατεύθυνση από ένα ισχυρό ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, σχηματίζοντας ένα πίδακα. Πάντως, αυτή η διαδικασία έχει εξηγηθεί πολύ λίγο.
Ενώ η μαύρη τρύπα  δεν μπορεί να φανεί κατευθείαν, οι ιδιότητες της τρύπας μπορούν να εξαχθούν μελετώντας τον πίδακα.

Περιπλεγμένες ιδιότητες

Το 3C273 δεν είναι τόσο παράξενο για να φτιάξει αστρονομικές ειδήσεις. Ηταν όμως το πρώτο αναγνωρισμένο τη δεκαετία του 1960 και ήταν ένα από τα πρώτα αντικείμενα που αναγνωρίστηκαν σαν ένας "ημι-αστέρας" ή  quasar. Οι ιδιότητες του ήταν πολύ περιπλεγμένες.

Μόνο μετά από προσεκτικές μελέτες καθόρισαν οι αστρονόμοι πως το 3C273, και άλλοι όμοιοι σχηματισμοί, δεν είναι κοντινά άστρα, αλλά πολύ μεγάλοι γαλαξίες με απίστευτη πυρηνική ισχύ. Ο πυρήνας ένός ενεργού γαλαξία, που μπορεί να καταλαμβάνει μια περιοχή του διαστήματος όχι μεγαλύτερη από το Ηλιακό μας σύστημα, μπορεί να λάμπει με φωτοβολία 20 δισεκατομμυρίων Ηλιων.


Δείτε και το σχετικά άρθρα
Ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες
Chandra Η σελίδα του παρατηρητήριου Chandra από το Harvard με ενδιαφέρουσες εικόνες και γεγονότα
Chandra Η σελίδα του παρατηρητήριου Chandra από τη NASA με ενδιαφέρουσες εικόνες και γεγονότα
Home