Είναι το απεμπλουτισμένο ουράνιο υπεύθυνο για όσα το κατηγορούν;

Κείμενο βασισμένο σε παρουσίαση του Chris Busby (PhD) στην Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Βρετανίας τον Ιούλιο του 2000.

Μικροφωτογραφία με ραδιογράφημα από την αλλοίωση που προκαλεί σωματίδιο πλουτωνίου διαστάσεων περίπου 2μm που έχει εισχωρήσει σε ιστό πνεύμονα.

Το απεμπλουτισμένο ουράνιο χρησιμοποιείται σε κώνους βλημάτων εξαιτίας της διεισδυτικής και διατρητικής  ικανότητάς του εναντίον αρμάτων. Το ερώτημα για τους κινδύνους στην υγεία όσων εκτίθενται σ' αυτό έχει εγερθεί ήδη από την εποχή του πολέμου του Κόλπου, όταν πολλόί βετεράνοι του πολέμου αλλά και πληθυσμοί του Ιράκ εμφάνισαν αυξημένα ποσοστά καρκίνου.
Αυτές τις μέρες ζουν την ίδια αγωνία βετεράνοι του πολέμου της Βοσνίας και του Κοσσυφοπεδίου καθώς και ντόπιοι πληθυσμοί.

Η θέση που ακούγεται συχνά από επίσημους φορείς Δυτικών χωρών είναι ότι το απεμπλουτισμένο Ουράνιο δεν αποτελεί σοβαρό κίνδυνο ως ακτινοβολούσα πηγή διότι είναι ελάχιστα ραδιενεργό εξαιτίας του πολύ μεγάλου χρόνου ημιζωής του, όπως επίσης και διότι τα σωμάτια α που εκπέμπονται απ' αυτό έχουν πολύ μικρή εμβέλεια.
Συχνά ακούγεται το επιχείρημα ότι με βάση την γνωστή γραμμική σχέση μεταξύ απορροφούμενης δόσης ραδιενεργού ακτινοβολίας και πρόκλησης καρκίνου, η δόση που πήραν οι στρατιώτες από το απεμπλουτισμένο Ουράνιο δεν ήταν αρκετά υψηλή ώστε να θεωρηθεί αιτία λευχαιμίας και άλλων καρκινογεννέσεων.

Το μοντέλο όμως αυτό που έχει αναπτυχθεί από τη Φυσική  στηρίζεται στην μακροσκοπική, εξωτερική απορρόφηση ενέργειας από την ακτινοβολία ανά μονάδα μάζας και εφαρμόζεται όταν το ακτινοβολούμενο δείγμα είναι πάνω από 1Kg. Με τον τρόπο αυτό όμως το παραπάνω μοντέλο δεν μπορεί να κάνει διάκριση όσον αφορά τα αποτελέσματα μεταξύ της ενέργειας που απορροφά ένας άνθρωπος που κάθεται μπροστά από μια φωτιά για να ζεσταθεί και της ενέργειας που απορροφά όταν καταπιεί ένα έστω και μικρό κομματάκι πυρωμένο κάρβουνο.
Με άλλα λόγια τα αποτελέσματα της ακτινοβολίας που απορροφάται άμεσα από το εσωτερικό των ιστών δεν μπορεί να περιγραφεί με το συνηθισμένο στατιστικό μοντέλο της φυσικής. Για τα μεμονωμένα κύτταρα που βρίσκονται άμεσα σε επαφή με το μικροσκοπικό σωματίδιο που εκπέμπει την ραδιενέργεια η πυκνότητα ενέργειας που παίρνουν είναι καταστροφική έστω και αν η μέση τιμή της δόσης για όλον τον οργανισμό είναι χαμηλή.

Γι αυτό και δεν έχει πολλή σημασία η διαπίστωση που ακούμε ότι η μετρούμενη σήμερα ακτινοβολία των εδαφών είναι χαμηλή. Η εισχώρηση των σωματιδίων του οξειδίου του ουρανίου ( διαστάσεων μικροτέρων του 1μm ) στους πνεύμονες μέσω κυρίως της αναπνευστικής οδού είναι η πηγή του κινδύνου. Αυτού του είδους η απόκριση των κυττάρων στην εσωτερική ακτινοβολία δεν είναι γραμμική. Τα σωματίδια εξάλλου του οξειδίου του ουρανίου ας μην ξεχνάμε ότι μπορούν να ταξιδέψουν με τον άνεμο σε μεγάλες αποστάσεις.

Μια άλλη πηγή κινδύνου είναι τα σωμάτια-β που εκπέμπει το απεμπλουτισμένο ουράνιο ενώ δεν υπάρχουν στο U-238.