Άλυτος ακόμη ο γρίφος της "κινητής" ακτινοβολίας

Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα Ελευθεροτυπία της 13ης Οκτωβρίου 2001

Επίδραση, συμφωνούν όλοι, υπάρχει. Το πότε όμως και το πώς γίνεται επικίνδυνη δεν καταλήγουν.

Βλάπτει ή δεν βλάπτει και αν βλάπτει, πόσο βλάπτει; Ο γρίφος για τα κινητά τηλέφωνα και την ακτινοβολία που αυτά εκπέμπουν παραμένει άλυτος, με τους ερευνητές να περιορίζονται σε δηλώσεις που περισσότερο θυμίζουν χρησμούς της Πυθίας και λιγότερο επιστημονικά συμπεράσματα.

Η ανακοίνωση της ανεξάρτητης επιτροπής που συστήθηκε στη Βρετανία για να εξετάσει τις επιπτώσεις στην υγεία από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων είναι χαρακτηριστική: "Υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις, βάσει των οποίων μπορεί να υπάρχουν βιολογικές επιπτώσεις κατά την έκθεση σε επίπεδα ακτινοβολίας μικρότερα απ' τα εθνικά όρια. Αυτό δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ότι οι επιπτώσεις οδηγούν στο θάνατο ή σε τραυματισμό, αλλά δεν είναι δυνατό να ειπωθεί ότι η έκθεση στη ραδιοακτινοβολία, ακόμη και σε επίπεδα κάτω των εθνικών ορίων δεν έχει πιθανές επιπτώσεις στην υγεία. Η ομάδα συνιστά την προσεκτική προσέγγιση στη χρήση των κινητών τηλεφώνων μέχρι την εξαγωγή λεπτομερών και αδιάσειστων επιστημονικά αποδείξεων". Οποιος κατάλαβε...

Τα όρια

Αυτό που ενδιαφέρει τους επιστήμονες, τους φορείς αλλά και τους κατασκευαστές των τηλεφώνων είναι ο ρυθμός ειδικής απορρόφησης της ενέργειας (Specific Absorption Rate, SAR) από το σώμα - με άλλα λόγια, πόση ακτινοβολία απορροφούν οι ιστοί από μια συσκευή που βρίσκεται κοντά μας. Στην Ευρ. Ενωση και στην Ιαπωνία το όριο αυτό έχει θεσπιστεί στα 2 Watt (W) ανά κιλό σωματικού βάρους, ενώ στη Β. Αμερική και στην Αυστραλία το όριο είναι χαμηλότερο και είναι 1,6 W ανά κιλό. Ειδικότερα για τα κινητά τηλέφωνα του δικτύου GSM 900 (που διαθέτουν οι Panafon και Telestet) το όριο είναι 2 W, ενώ οι συσκευές του GSM 1800 (CosmOTE) δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 1 W.

Το επίπεδο της ακτινοβολίας που εκπέμπει ένα τηλέφωνο εξαρτάται άμεσα από την απόσταση που το χωρίζει από την πλησιέστερη κεραία (σταθμό βάσης) του δικτύου. Θεωρητικά, κάθε σταθμός καλύπτει ακτίνα 30-25 χλμ., ωστόσο οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας "πυκνώνουν" τα δίκτυά τους με την εγκατάσταση περισσότερων σταθμών ώστε να εξυπηρετούνται ταυτόχρονα περισσότεροι συνδρομητές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ενέργεια που καταναλώνεται για την επικοινωνία τηλεφώνου - σταθμού να περιορίζεται στο 1/8 της ενέργειας με την οποία, βάσει προδιαγραφών, λειτουργεί η συσκευή.

"Το κινητό είναι μια κεραία που κολλάμε στο κεφάλι μας" εξηγεί στην "Ε" ο Ευθ. Καραμπέτσος, υπεύθυνος της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) για τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες. "Η κεραία αυτή εκπέμπει ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, η οποία απορροφάται και μετατρέπεται στους γειτονικούς ιστούς σε θερμότητα. Τα όρια μπήκαν για να μην υπάρχουν δυσάρεστα αποτελέσματα. Ολοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι. Ο ρυθμός απορρόφησης δεν είναι ίδιος για όλους και δεν μπορεί να μετρηθεί".

Τα όρια που θεσπίζονται είναι 50% χαμηλότερα από το όριο που κρίνεται επικίνδυνο από τους ερευνητές, καταλήγει ο κ. Καραμπέτσος.

Με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποιούν οι κατασκευαστές κινητών τηλέφωνων, καμία συσκευή δεν προκαλεί SAR μεγαλύτερο του 1,59 W. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας έχουν κατασκευαστεί συσκευές όπου το SAR είναι ακόμη και 0,17 W. Αν οι αριθμοί αυτοί διαιρεθούν με το 8, λόγω της δομής των δικτύων που λέγαμε πριν, ο ρυθμός απορρόφησης πέφτει σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Ακόμη και έτσι, όμως, η επιστημονική κοινότητα είναι επιφυλακτική και αποφεύγει να λάβει συγκεκριμένη θέση. Πάντως, από την 1/1/2002 στις συσκευασίες των κινητών τηλεφώνων θα υπάρχει αναφορά του κατασκευαστή σχετικά με το επίπεδο SAR της συσκευής, για την πληρέστερη ενημέρωση των καταναλωτών.

Οι κεραίες

Για την εγκατάσταση των σταθμών βάσης οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας πρέπει πρώτα απ' όλα να λάβουν την έγκριση της ΕΕΑΕ. Υπολογίζεται ότι ώς σήμερα έχουν εγκατασταθεί σε όλη την επικράτεια περισσότερες από 4.000 κεραίες.

"Για τη χορήγηση της άδειας επιβάλλεται η υποβολή μελέτης από την ενδιαφερόμενη εταιρεία, στην οποία αναφέρονται τα επίπεδα ακτινοβολίας, οι ραδιοεκπομπές και αν ο χώρος εγκατάστασης είναι προσπελάσιμος στο κοινό", λέει ο κ. Καραμπέτσος.

"Η Επιτροπή διεξάγει περιοδικούς ελέγχους και, ώς σήμερα, στις 150 αυτοψίες που πραγματοποιήσαμε δεν διαπιστώσαμε πρόβλημα, εκτός από μία περίπτωση στην Αρτα. Εκεί, οι σταθμοί βάσης δύο εταιρειών είχαν εγκατασταθεί σε άτυπο πάρκο κεραιών και στις σχετικές μελέτες δεν είχε υπολογιστεί η συνολική εκπεμπόμενη ακτινοβολία. Προχωρήσαμε σε διακοπή λειτουργίας των δύο σταθμών, μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες μελέτες και να γίνει η περίφραξη του χώρου".

Οι εταιρείες από την πλευρά τους τονίζουν πως δεν υπάρχουν σαφείς μελέτες που να αποδεικνύουν τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας στον ανθρώπινο οργανισμό. Παράλληλα, όμως, δηλώνουν ότι τάσσονται υπέρ της περαιτέρω διερεύνησης του ζητήματος. Μια παρατήρηση του περιοδικού Science ίσως να βάζει τα πράγματα στη θέση τους: "Οι ερευνητές αισθάνονται ότι πρέπει να αποδείξουν την ύπαρξη του κινδύνου, ώστε να δημοσιευθούν οι μελέτες τους και να δικαιολογηθούν τα ευρήματά τους. Οι επιστημονικές επιθεωρήσεις δίνουν, στη συνέχεια, τα ευρήματα στα ΜΜΕ, για να δει το όνομά τους το φως της δημοσιότητας και τα ΜΜΕ, με τη σειρά τους, θα κοιτάξουν να προκαλέσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αίσθηση. Το μεγαλύτερο επακόλουθο είναι να μην υπηρετείται σωστά το κοινό και να χάνει η επιστημονική κοινότητα το κύρος της".

Άρθρο των δημοσιογράφων:
ΝΙΚΟΥ ΜΟΥΜΟΥΡΗ και ΛΙΑΝΑΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ