Πόση ακτινοβολία θεωρείται πως είναι επικίνδυνη;

Από σελίδα των New York Times, 27 Νοεμβρίου 2001

Στις προσπάθειές τους, για να προστατεύσουν τους Αμερικανούς από τους κινδύνους της ακτινοβολίας, οι ομοσπονδιακές αντιπροσωπείες έχουν βρεθεί σε ένα δίλημμα. Οι άνθρωποι εκτίθενται συνεχώς στην ακτινοβολία από τις φυσικές ραδιενεργές πηγές -- από τις κοσμικές ακτίνες, το ραδόνιο που διαρρέεται από τη Γη και τις ραδιενεργές ουσίες στο χώμα, το νερό, τα τρόφιμα και ακόμη και από το κάλιο στο ίδιο το ανθρώπινο σώμα. 

Έναντι αυτής της φυσικής ακτινοβολίας, τα ποσά που προέρχονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες όπως οι πυρηνικές εγκαταστάσεις είναι, σχετικά, ελάχιστες. Έτσι, η ερώτηση είναι, πόση ποσότητα ακτινοβολίας θεωρείται επικίνδυνη;

Μέχρι τώρα, με τις ρυθμίσεις που έχουν γίνει, αξιολογείται κάθε έκθεση στην ακτινοβολία χωριστά και εξετάζεται σαν κάθε μέρος της υπερβολικής έκθεσης να είναι ενδεχομένως επικίνδυνη. Αλλά μερικοί επιστήμονες εξετάζουν αυτήν την υπόθεση.

Το ζήτημα γίνεται όλο και περισσότερο πιεστικό καθώς περισσότερες από 100 εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας ξαναπαίρνουν άδεια, ώστε αυτές να μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν. Συγχρόνως, στις ΗΠΑ υπάρχει μια αυξανόμενη δυσαρέσκεια με τα πυρηνικά απόβλητα από τις εγκαταστάσεις της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τις εγκαταστάσεις των πυρηνικών όπλων.

"Το ζήτημα οργίζει το κοινό, επειδή ρυθμίζουμε τις δόσεις που είναι χαμηλότερες από το φυσικό υπόβαθρο της ακτινοβολίας," είπε ο Δρ. Αρθούρος Upton. Πρόκειται για ένα ειδικό της ακτινοβολίας και πρώην διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος του Καρκίνου, που είναι καθηγητής της περιβαλλοντικής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της ιατρικής και της οδοντιατρικής του  New Jersey.

Μια έκθεση πέρυσι που έγινε πάνω στα στάνταρντ της ακτινοβολίας, έλεγε: "Τα στάνταρντ που ορίστηκαν από την Αντιπροσωπεία Προστασίας του Περιβάλλοντος (E.P.A.) και την Πυρηνική Ρυθμιστική Επιτροπή (N.R.C.) για να προστατεύσουν το κοινό από τη χαμηλού επιπέδου έκθεση ακτινοβολίας, δεν έχουν μια αποφασιστική επιστημονική βάση, παρά τις δεκαετείς έρευνες."

Η E.P.A. υποστηρίζει ένα στάνταρντ, για καθολική έκθεση της ακτινοβολίας από μια μοναδική πηγή, σε 15 millirem ετησίως, με τα 4 millirem να προέρχονται από τα υπόγεια νερά. Μια στάνταρντ ακτινογραφία θώρακος, για σύγκριση, δίνει περίπου 10 millirem στο στήθος, το οποίο είναι ισοδύναμο με 1 ή 2 millirem σε ολόκληρο το σώμα.

Από την άλλη, η N.R.C. θέτει το αποδεκτό επίπεδό της έκθεσης ακτινοβολίας από οποιαδήποτε πηγή, σε 25 millirem ετησίως. Αντίθετα, το φυσικό επίπεδο ακτινοβολίας υποβάθρου στις Ηνωμένες Πολιτείες, κατά μέσον όρο, είναι περίπου 350 millirem ετησίως, και σε μερικές περιοχές των ΗΠΑ, είναι πολλές φορές υψηλότερα από αυτά.

Στη Νέα Υόρκη, παραδείγματος χάριν, οι άνθρωποι απορροφούν περίπου 100 millirem ακτινοβολίας κάθε έτος  μόνο από τις κοσμικές ακτίνες, είπε ο Δρ John Boice, ένας εμπειρογνώμονας της ακτινοβολίας, ο οποίος είναι ο επιστημονικός διευθυντής του Διεθνούς Ιδρύματος Επιδημιολογίας. Στο Ντένβερ, η έκθεση από τις κοσμικές ακτίνες κατά μέσον όρο είναι 200  millirem ετησίως, είπε, και οι φυσικές παραλλαγές στην έκθεση της ακτινοβολίας είναι πολλές φορές τα ποσά της ακτινοβολίας που συζητούνται από τις ρυθμιστικές αντιπροσωπείες.

"Τρώμε, αναπνέουμε και πίνουμε τα χαμηλά επίπεδα ακτινοβολίας,"  είπε ο Δρ. Boice.

Συγχρόνως, είπε ο Δρ. Fred Mettler, πρόεδρος του τμήματος ακτινολογίας στο πανεπιστήμιο του New Mexico, σημαντικές ιατρικές πηγές ακτινοβολίας, όπως οι ανιχνευτές CAT,  δεν έχει εμπέσει στην έκταση οποιασδήποτε ρυθμιστικής αντιπροσωπείας.

"Ενα μεγάλο μέρος πηγών ακτινοβολίας δεν έχουν ρυθμιστεί καθόλου," είπε ο Δρ. Μettler. "Είναι ένας εφιάλτης."

"Όταν εξετάζετε την έκθεση του πληθυσμού από την ακτινοβολία, περίπου τα δύο τρίτα οφείλεται στο φυσικό υπόβαθρο και περίπου το 15 τοις εκατό οφείλεται στους ακτινολόγους γιατρούς," λέει ο Δρ. Μettler. "Όλα η υπόλοιπη είναι, για να λέμε την αλήθεια, πολύ ελάχιστη. Λιγότερο από μερικά τοις εκατό είναι από όλους τους πυρηνικούς αντιδραστήρες και όλη την ερευνητική βιομηχανία."

Αλλά, ρώτησε ο Δρ. John Evans, ένας αναλυτής του Χάρβαρντ, γιατί θα έπρεπε το επίπεδο της ακτινοβολίας υποβάθρου να ενδιαφέρει στο θέμα, του πόσου πρόσθετου κινδύνου, από τις ανθρώπινες παραχθείσες πηγές είναι αποδεκτές;  "Γιατί δεν γίνεται η πιό σχετική ερώτηση, Πόσο ποσοστό αυτού του κινδύνου μπορεί να μετριαστεί και με ποιο κόστος σε σας;" ρώτησε.

"Τα αποτελέσματα της ακτινοβολίας στους ανθρώπους έχουν μελετηθεί για πάνω από έναν αιώνα," είπε ο Δρ. Μettler. "Εκεί υπάρχει μια απέραντη φιλολογία. Υπάρχουν πιθανώς περισσότερες μελέτες για τα επιβλαβή αποτελέσματα της ακτινοβολίας, απ'ό,τι για οποιεσδήποτε άλλες τοξικές ή επιβλαβείς ουσίες στο περιβάλλον."

"Έχουμε τις Εθνικές και τις διεθνείς επιτροπές που αναθεωρούν, περιοδικά, την παγκόσμια βιβλιογραφία στην ακτινοβολία ιονισμού," είπε ο Δρ. Boice, ο οποίος είναι μέλος πολλών τέτοιων ομάδων.

Κατόπιν, είπε, υπάρχει η Επιστημονική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα αποτελέσματα της ατομικής ακτινοβολίας. "Αυτή άρχισε το 1955, συναντιόμαστε κάθε έτος στη Βιέννη και δημοσιεύουμε τα πρακτικά."

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Αντιπροσωπεία Προστασίας του Περιβάλλοντος, η πυρηνική ρυθμιστική Επιτροπή και το εθνικό Συμβούλιο για την προστασία από τη ραδιενέργεια και τις μετρήσεις, παλεύουν με το ζήτημα των προτύπων της ακτινοβολίας, και η εθνική ακαδημία των επιστημών έχει κληθεί περιοδικά από τη δεκαετία του '50 για να ρυθμίσει τα αποκαλούμενη βιολογικά αποτέλεσμα της ιονίζουσας ακτινοβολίας. Το τμήμα ενέργειας και τα εθνικά ιδρύματα υγείας πραγματοποιούν μια εκτενή έρευνα.

Ο Δρ Boice συνέχισε " Έχουμε μελετήσει τους πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο από τη στροφή του τελευταίου αιώνα. Ξέρουμε τι συμβαίνει στις υψηλές δόσεις. Ξέρουμε τι συμβαίνει στις ιατρικές δόσεις. Και ξέρουμε ότι στις χαμηλές δόσεις οι κίνδυνοι είναι χαμηλοί. Η διαμάχη είναι ακριβώς πόσο χαμηλοί είναι αυτοί. Είναι πραγματικά χαμηλοί ή είναι πραγματικά, πολύ χαμηλοί;"

Όπως με άλλες τοξικές ουσίες στο περιβάλλον, όσο ακριβέστερα είναι τα στάνταρντ, τόσο περισσότερο αυτό κοστίζει για να τα δεις.

Η έκθεση G.A.O. πέρυσι, έδωσε μερικά παραδείγματα των δαπανών με τα διαφορετικά επίπεδα ττμών των στάνταρντ ακτινοβολίας. Το κόστος για τον καθαρισμό του χώματος γύρω από τους αντιδραστήρες και τις εγκαταστάσεις των πυρηνικών όπλων, θα μπορούσε να κυμανθεί από χιλιάδες δολάρια ως περισσότερα από $100 εκατομμύρια, ανάλογα με το εάν τα στάνταρντ ήταν μια έκθεση 15 ή 25 του millirem ετησίως.

Ομοίως η έκθεση της G.A.O. είπε ότι για τα υπόγεια νερά, το κόστος από τα όρια που θέτει η πυρηνική ρυθμιστική Επιτροπή,  των 25 millirem ετησίως, στο επίπεδο που θέτει η αντιπροσωπεία προστασίας του περιβάλλοντος θα μπορούσε να ανέλθει σε δισεκατομμύρια δολαρίων.

Οι επιστήμονες στηρίζονται συνήθως σε ένα μαθηματικό μοντέλο για να εκτιμήσουν τον κίνδυνο της ακτινοβολίας. Το ευρύτατα χρησιμοποιημένο μοντέλο είναι γνωστό ως γραμμικό μοντέλο δόσης. Υποθέτει ότι δεν υπάρχει καμία ασφαλής δόση της ακτινοβολίας και ότι ο κίνδυνος για τον καρκίνο ή τη γενετική ζημία αυξάνεται μαζί με την έκθεση ακτινοβολίας, ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα.

Τα τελευταία χρόνια, πειράματα κατέδειξαν ότι οι επιπτώσεις της ακτινοβολίας στα κύτταρα είναι απροσδόκητα περίπλοκες, γεγονός που οφείλεται στο δεδομένο ότι ένα κύτταρο που έχει δεχτεί ακτινοβολία μπορεί να τροποποιήσει την παραγωγή πρωτεϊνών στα παρακείμενα υγιή κύτταρα.

"Δυστυχώς αυτό είναι το μοντέλο μας," είπε ο Stephen Page, ο διευθυντής του γραφείου της περιβαλλοντικής αντιπροσωπείας της ακτινοβολίας και για αέρα των εσωτερικών χώρων. Και με αυτό το μοντέλο, είπε, το E.P.A. έχει προσπαθήσει να είναι όσο το δυνατόν προστατευτικότερο. Η αντιπροσωπεία, πρόσθεσε, χρησιμοποιεί το μοντέλο για να σιγουρευτεί από τον κίνδυνο από την ακτινοβολία που προέρχεται από τοξικές χημικές ουσίες, 1 στα 10.000 έως 1 στο εκατομμύριο για την πιθανότητα του καρκίνου.

Μερικοί λένε ότι το γραμμικό μοντέλο είναι ο καλύτερος τρόπος για να εκτιμηθεί ο κίνδυνος ακτινοβολίας, αλλά άλλοι λένε ότι υπάρχει, στην πραγματικότητα, μια ευαισθησία κάτω από την οποία η ακτινοβολία δεν θέτει κανέναν κίνδυνο στην υγεία. Και ακόμα άλλοι λένε ότι οι χαμηλές δόσεις της ακτινοβολίας είναι πραγματικά ευεργετικές.

Η γραμμική υπόθεση είχε την προέλευσή της το 1927, όταν δημοσίευσε ο γενετησιολόγος ο Δρ. H. J. Muller ένα έγγραφο για την εργασία του, βρίσκοντας μεταλλαγές των γονιδίων, στις μύγες των φρούτων, με το βομβαρδισμό τους με την ακτινοβολία-Χ. Σε ένα έγγραφο του που δημοσιεύθηκε στο Science, ο Δρ. Muller έδειξε ότι ο αριθμός των μεταλλαγών στις μύγες φρούτων, ήταν ανάλογος προς τη δόση των ακτίνων-X που είχε χτυπήσει τα έντομα.

O Δρ. Moeller ένας ειδικός στην ακτινοβολία, επισημαίνει, πως σε εκείνες τις μελέτες, ο Δρ. Muller χρησιμοποίησε πολύ υψηλές δόσεις της ακτινοβολίας, και προκάλεσε μεταλλαγές γονιδίων, κι όχι καρκίνους. Αλλά αμέσως συνέλαβε την ιδέα ότι τα αποτελέσματα της ακτινοβολίας ήταν κατευθείαν ανάλογα προς τη δόση της, και γρήγορα χρησιμοποιήθηκε για να προβλέψει τις περιπτώσεις του καρκίνου.

Οι κίνδυνοι για την εμφάνιση καρκίνου, από την έκθεση στην ακτινοβολία, αυξάνονται με τη δόση. Αλλά δεδομένου ότι το ένα τρίτο όλων των ανθρώπων παθαίνει καρκίνο οπωσδήποτε, σε κάποια χρονική στιγμή της ζωής του, το πρόβλημα είναι να βρεθούν τα στοιχεία ότι οι χαμηλές δόσεις της ακτινοβολίας προκαλούν τους καρκίνους, που ειδάλλως δεν θα είχαν εμφανιστεί. Ακόμη και για τους ανθρώπους που εκτίθενται σε μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας, όπως οι 80.000 έως 90.000 επιζόντες των ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, είναι δύσκολο να βρεθούν υπερβολικοί καρκίνοι.

"Εκτέθηκαν το 1945 και σχεδόν κατά το ήμισυ είναι ακόμα ζωντανοί," είπε ο Δρ. Moeller.

Ο Δρ. Μettler είπε ότι τα πιό πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι 12.000 αυτών των επιζόντων   από τις ατομικές βόμβες, είχαν πεθάνει από τον καρκίνο. Είπε ότι ο αριθμός των υπερβολικών καρκίνων σε αυτή την ομάδα είναι περίπου 700.

Εκείνα τα στοιχεία, συνέχισε ο Δρ. Μettler, δείχνουν ότι υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος καρκίνου σε μια έκθεση δεκάδων χιλιάδων millirem ακτινοβολίας.

Υπάρχουν διάφορες απόψεις για το θέμα. Μια λέει ότι εάν δεν μπορείτε να το δείτε, αυτό δεν υπάρχει, ενώ μια άλλη υποστηρίζει ότι αυτό δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνει.

Τώρα, μερικοί επιστήμονες λένε ακόμη και ότι οι χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας μπορούν να είναι ευεργετικές. Θεωρητικολογούν ότι αυτές οι δόσεις προστατεύουν από τον καρκίνο με την ενεργοποίηση των φυσικών αμυντικών μηχανισμών των κυττάρων. Σαν στοιχεία, αναφέρουν τις μελέτες, όπως μια στον Καναδά των ασθενών με φυματίωση, που είχαν πολλαπλάσιες θωρακικές ακτίνες-X και μία για τους εργαζομένους στην πυρηνική βιομηχανία, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ασθενείς με φυματίωση, μερικές αναλύσεις λένε πως είχαν λιγότερες περιπτώσεις του καρκίνου του μαστού από ό,τι θα αναμενόταν και ότι οι εργαζόμενοι στην πυρηνική βιομηχανία, είχαν ένα χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από ό,τι θα αναμενόταν.

Ο Δρ. Boice είπε ότι αυτές οι μελέτες ήταν γεμάτες από στατιστικές παγίδες, και όταν τις αξιολόγησε μια επιτροπή του εθνικού Συμβουλίου για την προστασία από τη ραδιενέργεια, για αυτά τα ευεργετικά αποτελέσματα, δεν πείστηκε. Η ομάδα, που διευθύνεται από τον Δρ. Upton του Νιου Τζέρσεϋ, έγραψε ότι τα στοιχεία "δεν αποκλείουν" την υπόθεση. Αλλά, πρόσθεσαν, "τα επικρατούντα στοιχεία έχουν ερμηνευθεί γενικά και είναι ανεπαρκή για να υποστηρίξουν αυτήν την όψη."

Στο μεταξύ, οι ρυθμιστικές αντιπροσωπείες είναι σε ένα αδιέξοδο, συνεχίζοντας να διαφωνούν στα στάνταρντ ακτινοβολίας. Και οι εκθέσεις των επιτροπών και οι συνεδριάσεις των επιτροπών για τα πρότυπα ακτινοβολίας συνεχίζονται.

Το συμπέρασμά όλων των επιτροπών;

Ελλείψει ενός καλύτερου μοντέλου, συστήνεται το γραμμικό.

"Δεν υπάρχει σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο πάνω στο οποίο να στηρικτεί κάποιος για να απορρίψει το γραμμικό μοντέλο, λέει η έκθεση, προσθέτοντας ότι "δεν μπορεί ποτέ να είναι δυνατό να αποδειχθεί ή να ανασκευαστεί η ισχύς της γραμμικής υπόθεσης"

Ραδόνιο: Πρόκειται για ένα φυσικό, χημικά αδρανές, αλλά ραδιενεργό αέριο. Η σημαντικότερη πηγή του είναι τα πετρώματα που περιέχουν ράδιο. Εκλυόμενο από εκεί, μπορεί να εισέλθει στο εσωτερικό των σπιτιών, κυρίως από το πλησιέστερο στα θεμέλια δάπεδο, γι΄ αυτό και εντοπίζεται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε μη αεριζόμενους υπόγειους χώρους. Επίσης, είναι δυνατόν να προέρχεται από διάφορα οικοδομικά υλικά, όπως τούβλα, μπετόν, κεραμίδια. Σε υψηλές συγκεντρώσεις ο κίνδυνος να προκαλέσει καρκίνο των πνευμόνων ισούται με αυτόν που αντιμετωπίζει ένας καπνιστής 20 τσιγάρων ημερησίως