  Νεώτερα
στοιχεία που ήρθαν στο φως δείχνουν αναμφίβολα
ότι ο διάσημος Γερμανός φυσικός Werner Heisenberg
κατασκεύαζε μια ατομική βόμβα για τους Ναζί κατά
τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι αποκαλύψεις που
περιέχονται σε επιστολές και σημειώσεις του
Αρχείου Niels Bohr στη Δανία, δημοσιοποιήθηκαν και
έθεσαν τέλος σε μια διαμάχη που κράτησε 60 χρόνια.
Τα γράμματα που έγραψε ο Bohr προς
τον Heisenberg μετά τον πόλεμο, αλλά δεν έστειλε ποτέ,
αποκαλύπτουν ότι κατά την διάρκεια μιας
επίσκεψης του Heisenberg στην Κοπεγχάγη το 1941, ο
τελευταίος ομολόγησε στον Bohr ο οποίος υπήρξε
μέντοράς του, ότι εργαζόταν σ' ένα πρόγραμμα
κατασκευής της βόμβας. Του αποκάλυψε μάλιστα ότι
ήταν σίγουρος για την επιτυχία του προγράμματος.
Μετά τον πόλεμο ο Heisenberg είπε ότι είχε κάνει τα
πάντα για να σαμποτάρει το Ναζιστικό πρόγραμμα
για τη βόμβα ώστε να μην αποκτήσει ο Χίτλερ το
φονικό όπλο. Η διαμάχη στους επιστημονικούς
κύκλους για τον ρόλο του Heisenberg δραματοποιήθηκε
στο έργο Copenhagen του Michael Frayn.
Ο Bohr έγραψε τα γράμματα μεταξύ του 1957 και 1962. Το
πρώτο γράμμα μια άμεση αντίδραση στην άρνηση του
Heisenberg για την εμπλοκή του με τη βόμβα που
εμφανίστηκε στην έκδοση του 1957 ενός βιβλίου του
Robert Jungk, με τίτλο " Λαμπρότερο από 1000 Ήλιους".
Στο γράμμα ο Bohr δηλώνει για τη συνάντηση του 1941:
" Μιλήσατε κατά τρόπο που σχημάτισα τη βέβαιη
εντύπωση ότι, κάτω από την καθοδήγησή σας, στη
Γερμανία γινόταν κάθε τι που μπορούσε να
οδηγήσει στην απόκτηση ατομικών όπλων".
Ο Bohr συνεχίζει: "Είπατε ότι δεν υπήρχε ανάγκη
να μιλήσουμε για τις λεπτομέρειες, μια και
είσαστε γνώστης τους, αφού είχατε περάσει τα
τελευταία δύο χρόνια εργαζόμενος αποκλειστικά
στην προπαρασκευή της βόμβας."
Ο Bohr δεν έστειλε ποτέ αυτά τα γράμματα αν και
έκανε αρκετές πρόχειρες δοκιμές τους που τις
έδωσε στην σύζυγό του Margarethe και στον γιο του Aaage
για να τις δακτυλογραφήσουν.
Ο ιστορικός Gerald Holton του πανεπιστημίου του Harvard
είπε στο περιοδικό New Scientist ότι η δημοσιοποίηση
των επιστολών διευκρίνησε αυτό που υποψιάζονταν
πολλοί ιστορικοί: "Τώρα η αλήθεια
αποκαλύφθηκε" είπε. Συμπλήρωσε μάλιστα ότι ο
ίδιος γνώριζε για το θέμα αυτό από το 1985 όταν ένα
μέλος της οικογένειας Bohr τον πλησίασε και τον
ρώτησε πως θα μπορούσε να του μεταβιβάσει αυτά τα
γράμματα.
Ο Holton είπε ότι δεν υπάρχει ζήτημα για την
ακρίβεια αυτών των συλλογών του Bohr. " Ο Bohr ήταν
ένας εξαίρετος επιστήμονας πολύ γνωστός για την
προσοχή των χειρισμών του" λέει. "Τα
επαναλαμβανόμενα χειρόγραφα των επιστολών
δείχνουν πως σκέφτεται ένας εξαίρετος
επιστήμονας, γυροφέρνοντας στις λεπτομέρειες
χρόνο με το χρόνο χωρίς αντιφάσεις."
Η οικογένεια Bohr αρχικά αποφάσισε να περιμένει
μέχρι το 2012 πριν αποκαλύψει τις επιστολές, αλλά
το πρόσφατο ενδιαφέρον για το θέμα οδήγησε την
οικογένεια Bohr σε πρόωρη δημοσιοποίηση των
επιστολών.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Αξίζει να διαβάσει κανείς, ένα
θαυμάσιο μυθιστόρημα γύρω από το θέμα αυτό και με
όλους τους μεγάλους επιστήμονες της εποχής
εκείνης να ζωντανεύουν στον καμβά του
μυθιστορήματος, στο βιβλίο
"Αναζητώντας τον Κλίνγκσορ" του Χόρχε Βόλπι.
(Εκδόσεις Ωκεανίδα.) |
