Εικόνες του ουρανού με το μάτι του Hubble

Από τη σελίδα του BBC, 23 Ιουλίου 2002

 
Ίνες σκόνης σε ένα διπολικό Νεφέλωμα, το IC4406

Οι τελευταίες φωτογραφίες του Hubble, στην τελευταία του σειρά εικόνων από νεκρά αστέρια, είναι από τις πιο αξιοπρόσεκτες. Όπως σε πολλά άλλα πλανητικά νεφελώματα που έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν, έτσι και στο IC 4406 παρατηρήθηκε ένας αξιοσημείωτος βαθμός συμμετρίας, το αριστερό και το δεξιό ήμισυ της εικόνας του Hubble είναι σχεδόν κατοπτρικές εικόνες το ένα του άλλου.

Οι αστρονόμοι υποστηρίζουν ότι εάν είχαν τη δυνατότητα να πετάξουν με διαστημόπλοιο στο συγκεκριμένο νεφέλωμα IC4406, που «φωτογράφησε» το διαστημικό τηλεσκόπιο, θα διαπίστωναν την ύπαρξη μιας μεγάλης συγκέντρωσης αερίων και σκόνης. Το σχήμα που θα έβλεπαν τότε θα ήταν ένα απέραντο ντόνατς από υλικό, που σαν ρεύμα θα έφευγε από το νεκρό άστρο προς τα έξω.

Οι αστρονόμοι μάλιστα το ονόμασαν «retina» (αμφιβληστροειδής χιτώνας), λόγω των ομοιοτήτων που φέρουν οι γραμμές (ίνες) της σκόνης με τα αγγεία του ανθρώπινου οφθαλμού.

Καυτό, λαμπρό αέριο

Η εικόνα  του νεφελώματος που φαίνεται από τον δικό μας πλανήτη, είναι πλευρική, επιτρέποντας έτσι να μελετηθεί η πολύπλοκη "μπούκλα" της σκόνης. Σε άλλα πλανητικά νεφελώματα, όπως το φημισμένο Νεφέλωμα Ring, βλέπουμε το ντόνατς από πάνω.

Το νέφος του αερίου περιορίζει την έντονη ακτινοβολία που έρχεται από το καυτό υπόλειμμα του νεκρού άστρου.   

Το αέριο στο εσωτερικό του ντόνατς ιονίζεται μέσω της φωτεινής ακτινοβολίας από το κεντρικό άστρο - το φως από τα άτομα του οξυγόνου χρωματίζεται μπλε στην εικόνα του Hubble. το υδρογόνο φαίνεται πράσινο και το άζωτο κόκκινο.

Απαρατήρητη στην εικόνα του Hubble είναι μια μεγαλύτερη ζώνη από ουδέτερο αέριο που δεν ακτινοβολεί στο ορατό φως, αλλά που μπορεί να φανεί από τα ράδιο τηλεσκόπια. 

Οι ερευνητές λένε ότι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του IC 4406 είναι το ανώμαλο δικτυωτό  πλέγμα σκοτεινών λουρίδων που καλύπτει το νεφέλωμα. Αυτές οι λουρίδες είναι έκτασης περίπου 160 αστρονομικές μονάδες (AU) (1 Au είναι η απόσταση μεταξύ της Γης και του ήλιου). 

Οι σκοτεινές λουρίδες βρίσκονται στο όριο μεταξύ του καυτού λαμπρού αερίου που παράγει οπτικό φως και το ουδέτερο αέριο που φαίνεται με τα ράδιο τηλεσκόπια. Βλέπουμε τις λουρίδες σε σκιαγραφία επειδή έχουν μια πυκνότητα σκόνης και αερίου πολύ υψηλότερο από το υπόλοιπο του νεφελώματος. 

Η μοίρα αυτών των πυκνών κόμβων του υλικού είναι άγνωστη. Εάν αυτοί επιζούν της επέκτασης του νεφελώματος μπορούν να συμπυκνωθούν σε μικρά σκοτεινά αντικείμενα ή να απλά να διαλυθούν.