Ηλεκτρομαγνητικά σήματα μπορούν να προβλέψουν τους σεισμούς
Η ομάδα ΒΑΝ στο προσκήνιο

Από σελίδα του Newscientist, 2 Σεπτεμβρίου 2002

Ασυνήθιστα ηλεκτρομαγνητικά σήματα ανιχνεύθηκαν δύο μήνες πριν ένα μεγάλο σεισμό στην Ιαπωνία. Τα σήματα στηρίζουν αμφισβητήσιμη εργασία  Ελλήνων ερευνητών, που λένε ότι μπορούν μια ημέρα να χρησιμοποιηθούν για πρόβλεψη σεισμών. 

Για αρκετά έτη οι σεισμολόγοι έχουν έντονους δημόσιους διάλογους εάν ή όχι μπορούν να προβλεφτούν οι σεισμοί μέσω ηλεκτρομαγνητικών σημάτων που εκπέμπονται από πετρώματα κάτω υπό πίεση.

Συνήγοροι της ιδέας - που είναι γνωστή σαν μέθοδος VAN από τα αρχικά των Ελλήνων ερευνητών που την ανακάλυψαν, Παναγιώτης Βαρώτσος, Καίσαρ Αλεξόπουλος και Κωνσταντίνος Νομικός, όλοι τους φυσικοί του Πανεπιστημίου της Αθήνας - ισχυρίζονται πως η ηλεκτρική και μαγνητική δραστηριότητα στο έδαφος μπορεί να προβλέψει την τοποθεσία, τον χρόνο και το μέγεθος ορισμένων σεισμών.

Άλλοι όμως ερευνητές είχαν δυσκολίες να επαναλάβουν τα αποτελέσματα της Ελληνικής ομάδας. Όμως τώρα η ομάδα του Seiya Uyeda από το Ερευνητικό Κέντρο Πρόβλεψης Σεισμών στο Πανεπιστήμιο Tokai της Ιαπωνίας αναφέρει μέτρηση ανώμαλων αλλαγών στα Γήινα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία στις νήσους Izu της Ιαπωνίας, από τα τέλη Μαρτίου του 2000. Και δύο μήνες αργότερα,  στις 26 Ιουνίου, ξεκίνησε μια σειρά σεισμών.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τηλεφωνικά σύρματα σαν αντένες, για να μετρήσουν ηλεκτρομαγνητικά κύματα πολύ χαμηλής συχνότητας κάθε 10 δευτερόλεπτα.

Πετρώματα με ρήγματα

Οι επιστήμονες αυτοί λένε ότι τα σήματα του γεωηλεκτρικού πεδίου δείχνουν "καθαρές, ασυνήθιστες μεταβολές". Η ισχύς των σημάτων αυξάνεται με τον χρόνο, φθάνοντας στη κορύφωση μόλις λίγο πριν τον πρώτο μεγάλο σεισμό μεγέθους 6.4 της κλίμακας Richter στις 1 Ιουλίου 2000. Μετά τη πτώση της σεισμικής δραστηριότητας, τα πεδία επιστρέφουν στο κανονικό.

Η ομάδα επίσης είδε μεταβολές στην ισχύ του Γήινου μαγνητικού πεδίου την ίδια χρονική περίοδο. Αφού έψαξαν για άλλες πιθανές αιτίες του μαγνητικού θορύβου, όπως η πτώση μιας βροχής ή πηγές λόγω ανθρώπινων δραστηριοτήτων, οι ερευνητές είδαν μια μικροσκοπική αλλά αναπάντεχη παραμόρφωση. Οι μεταβολές ήταν περίπου ένα εκατομμύριο φορές μικρότερες από όσο το φυσικό Γήινο μαγνητικό πεδίο.

Τα σήματα που κορυφώθηκαν σε δύο μόνο κεραίες, έβαλαν τους ερευνητές σε σκέψη. Νομίζουν πως τα ισχυρά σήματα μπορεί να παράγονται -διαδίδονται- κατά μήκος καναλιών υψηλής αγωγιμότητας, σαν ανωμαλίες στο πέτρωμα που περιέχει μια μικρή δεξαμενή νερού, κάνοντας τα ανιχνεύσιμα μόνο σε ορισμένες περιοχές.

Οι σεισμολόγοι είναι χωρισμένοι πάνω στη σπουδαιότητα των αποτελεσμάτων. Ο Βαρώτσος λέει ότι τα αποτελέσματα του πειράματος του Uyeda είναι εντυπωσιακά, και επιβεβαιώνουν τα σήματα που έχει δει στην Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια.

Ο Max Wyss του Πανεπιστημίου της Αλάσκα Fairbanks, από την άλλη, δυσπιστεί με τις μετρήσεις των Ιαπώνων. Οι ισχυρισμοί της ομάδας πως αυτά τα σήματα προβλέπουν σεισμούς είναι παντελώς αβάσιμοι, λέει ο Wyss.

Ο Phil Reppert του Πανεπιστημίου του Clemson στη Νότια Καρολίνα λέει πως ενώ η εργασία του Ιάπωνα Uyeda δεν είναι ξεκάθαρα δοκιμασμένη πως μπορεί να προβλέψει σεισμούς, δείχνει την ανάγκη για περισσότερες έρευνες. "Συμφωνώ με τους συγγραφείς πως η προέλευση των σημάτων τους δεν μπορεί να είναι θόρυβοι ανθρώπινης προέλευσης".

Περισσότερα στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (vol 99, p 7352)