Η μελέτη των στοιχείων για καρκίνο αναβιώνει τους φόβους για την ασφάλεια των κινητών

Από σελίδα του NewScientist, 24 Οκτωβρίου 2002

Η ασφάλεια των κινητών είναι πάντα ένα επίκαιρο θέμα και αυτή τη φορά βρέθηκε στην επιφάνεια από μια έρευνα που προτείνει, ότι τα ραδιοκύματα από τις συσκευές θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αύξηση των όγκων. Παραδόξως, η μελέτη προτείνει ότι στο τέλος η ακτινοβολία κάνει τους όγκους να γίνουν πιο επιθετικοί, ενώ στην αρχή σκοτώνονται πολλά καρκινικά κύτταρα.

Ο κυτταροβιολόγος Fiorenzo Marinelli και η ομάδα του στο Εθνικό Ερευνητικό Συμβούλιο στην Μπολόνια της Ιταλίας, αποφάσισε να ερευνήσει εάν τα ραδιοκύματα είχαν οποιαδήποτε επίδραση πάνω στα κύτταρα της λευχαιμίας, μετά από άλλες προηγούμενες μελέτες που έδειχναν ότι το η νόσος είναι πιό κοινή μεταξύ των χρηστών των κινητών τηλεφώνων. Ο κύκλος ζωής των κυττάρων της λευχαιμίας είναι εύκολο να κατανοηθεί, γιατί είναι σχετικά εύκολο να βρεθούν οι αλλαγές στη συμπεριφορά τους.

Η επιστημονική ομάδα εξέθεσε τα κύτταρα της λευχαιμίας στο εργαστήριο, σε ραδιοκύματα 900 Megahertz σε ένα επίπεδο ισχύος P=1 milliwatt, και τότε ερεύνησε τη δραστηριότητα ενός γονιδίου που προκαλεί την αυτοκτονία των κυττάρων. Πολλά ευρωπαϊκά κινητά δίκτυα λειτουργούν σε συχνότητες 900 Μegahertz, και η μέγιστη έξοδος ισχύος είναι της τάξης των 2 Watt, αν και χρησιμοποιούν τακτικά μόνο το ένα δέκατο αυτής της ισχύος.

Μετά από 24 ώρες συνεχούς έκθεσης στα ραδιοκύματα, τα γονίδια τα υπεύθυνα για την αυτοκτονία των κυττάρων, ενεργοποιήθηκαν σε πολύ περισσότερα κύτταρα λευχαιμίας από ό,τι σε έναν άλλον πληθυσμό - για τον έλεγχο της έρευνας - που δεν είχε εκτεθεί. Μάλιστα 20% περισσότερα κύτταρα από αυτά που εκτέθηκαν στην ακτινοβολία πέθαναν απ' ό,τι στα κύτταρα που δεν εκτέθηκαν.

Αλλά μετά από έκθεση των κυττάρων της λευχαιμίας σε ακτινοβολία 48 ωρών, η προφανώς θανατηφόρα επίδραση της ακτινοβολίας πάνω στα άρρωστα κύτταρα, αντιστράφηκε. Έτσι αντί να πεθαίνουν τα περισσότερα κύτταρα, ο Marinelli βρήκε ότι ένας μηχανισμός τα ξαναζωντανεύει. Τρία γονίδια που είναι υπεύθυνα για τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, ενεργοποιήθηκαν κάνοντας την πλειοψηφία των καρκινικών κυττάρων να πολλαπλασιάζονται πολύ άγρια. Δηλαδή ο καρκίνος, αν κτυπήθηκε για λίγο, ύστερα είχε γίνει επιθετικότερος.

Ζημία του DNA;

Ο Marinelli παρουσίασε τα αποτελέσματά του αυτό το μήνα στο Διεθνές Εργαστήριο πάνω στα Βιολογικά Αποτελέσματα των Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων στο ελληνικό νησί της Ρόδου. Ενώ τα αποτελέσματα δεν εμφανίζουν μια άμεση απειλή για την υγεία από τα κινητά τηλέφωνα, παρέχουν όμως νέα στοιχεία ότι η ακτινοβολία από τέτοιες συσκευές θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίηση των γονιδίων, που να βοηθούν τα κύτταρα του καρκίνου να πολλαπλασιαστούν.

"Δεν ξέρουμε τι αποτελέσματα θα μπορούσε να είχε στα υγιή ανθρώπινα κύτταρα", λέει οMarinelli. "Αλλά στα κύτταρα λευχαιμίας η απάντηση είναι πάντα η ίδια". Ο Marinelli υποψιάζεται ότι η ακτινοβολία μπορεί αρχικά να βλάπτει το DNA, και ότι αυτό παρεμβαίνει με τα βιοχημικά σήματα των κυττάρων με έναν τρόπο που προκαλεί τελικά έναν αμυντικό μηχανισμό.

Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι επειδή η ακτινοβολία από τα κινητά δεν έχει αρκετή ενέργεια για να σπάσει τους χημικούς δεσμούς, δεν μπορεί να βλάψει τα κύτταρα. Ο μόνος τρόπος βλάβης θα μπορούσε να εμφανιστεί, λένε, είναι μόνο εάν τα ραδιοκύματα αυξάνουν τη θέρμανση των ιστών.

Αλλά Βρετανική έρευνα αρχές του 2002, από το μοριακό τοξικολόγο David de Pomerai στο Πανεπιστήμιο του Νόττιγχαμ, εμφάνισε ότι τα ραδιοκύματα μπορούν να προκαλέσουν βιολογικά αποτελέσματα που δεν οφείλονται στη θέρμανση. Βρήκε ότι νηματόζωα σκουλήκια που εκτέθηκαν στα ραδιοκύματα εμφάνισαν μια αύξηση στη γονιμότητα - την αντίθετη επίδραση από αυτή που αναμενόταν από τη θέρμανση.

"Μπερδεμένο πεδίο"

Η μελέτη του Marinelli είναι ενδιαφέρουσα, λέει ο de Pomerai. "Αλλά δεν έχω πειστεί ότι αυτοί οι ερευνητές μελετούν σε οποιαδήποτε αναπαραγώγιμα και πραγματικά φαινόμενα", λέει. Άλλες μελέτες έχουν εμφανίσει την ακτινοβολία από την κινητή τηλεφωνία να μην έχουν καμία επίδραση στο θάνατο των κυττάρων, προσθέτει ο de Pomerai.

Μια έρευνα τον Απρίλιο του 2000 από τη Βρετανική Κυβέρνηση δεν βρήκε κανένα στοιχείο οποιωνδήποτε κινδύνων υγείας από τα κινητά τηλέφωνα. Αλλά ακόμα σύστησε ότι οι άνθρωποι πρέπει να παίρνουν προληπτικές προφυλάξεις, έως ότου προκύψουν περαιτέρω αποδείξεις. Ιδιαιτέρως, πρότεινε τα παιδιά, οι εγκέφαλοι των οποίων αναπτύσσονται ακόμα, δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τα κινητά τηλέφωνα υπερβολικά.

"Είναι ένα πολύ μπερδεμένο πεδίο," αναγνωρίζει ο Colin Blakemore, ένας φυσιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ένα μέλος της συμβουλευτικής ομάδας της Βρετανικής Εθνικής Ραδιολογικής Επιτροπής Προστασίας από τη μη-ιονίζουσα Ακτινοβολία. Οι άνθρωποι θα πρέπει να δείχνουν περισσότερη εμπιστοσύνη στις μελέτες που γίνονται στα ζώα, από ό,τι τα  πειράματα που βασίζονται σε πειράματα πάνω σε καλλιέργειες στα κύτταρα, λέει.

Αλλά ο de Pomerai επιμένει ότι μια ομοφωνία που προκύπτει είναι ότι η μη ιονίζουσα ακτινοβολία (όπως λέγεται) μπορεί έμμεσα να βλάψει το DNA επιδρώντας στο σύστημα της επιδιόρθωσης του. Εάν ο μηχανισμός επιδιόρθωσης του DNA δεν λειτουργεί τόσο σωστά όσο αυτό μπορεί, οι μεταλλαγές στα κύτταρα θα μπορούσαν να συσσωρευτούν, με καταστρεπτικές συνέπειες. "Τα κύτταρα με μη επιδιορθωμένο κατεστραμμένο DNA είναι πιθανό να είναι από τους πιό επιθετικούς καρκίνους",  λέει.