Ερευνητές βρίσκουν ότι η ζωή μπορεί να αναπτυχθεί σε μερικές απροσδόκητες θέσεις

Από σελίδα της NASA, 2 Οκτωβρίου 2003

Για πολλά χρόνια οι επιστήμονες παρατηρούσαν μήπως υπήρχε ζωή μέσα στο ηλιακό σύστημα. Ο Ερμής και η Αφροδίτη όμως ήταν υπερβολικά θερμοί πλανήτες ενώ ο  Άρης και οι εξωτερικοί πλανήτες ήταν πολύ ψυχροί. Μόνο η Γη είχε συνθήκες σωστές για τη ζωή, σκέφτονταν. Ο πλανήτης μας έχει νερό σε υγρή μορφή, μια ατμόσφαιρα ιδανική για την αναπνοή, αρκετή ηλιοφάνεια. Με λίγα λόγια τέλεια.

Εάν η Γη ήταν όμως λίγο πιο κοντά στον ήλιο μπορεί να έμοιαζε με την καυτή και αποπνικτική Αφροδίτη. Αν ήταν λίγο μακρύτερα, θα ήταν όπως ο κρύος και ξηρός Άρη. Κι έτσι σκεφτήκαμε ότι είμαστε στη σωστή θέση με τα σωστά ακριβώς συστατικά για την ανάπτυξη της ζωής. Οι ερευνητές της δεκαετίας του '70 ονόμασαν τη ζώνη που αναπτύσσεται η ζωή, "ζώνη Goldilocks".

Η ζώνη Goldilocks φάνηκε όμως να είναι μια εντυπωσιακά μικρή περιοχή του διαστήματος. Αυτή δεν περιλάμβανε ολόκληρη τη Γη. Όλη η ζωή, που ήταν γνωστή εκείνες τις ημέρες, περιοριζόταν σε ορισμένα όρια: Η πιο ψυχρή περιοχή που παρουσιαζόταν ζωή ήταν η Ανταρκτική (πιγκουΐνοι), η πιο ζεστή ήταν η έρημος Σαχάρα (σαύρες ερήμων), η πιο υψηλή ήταν τα σύννεφα (αετοί), και η πιο χαμηλή περιοχή ήταν μερικά ορυχεία (μικρόβια βαθιών ορυχείων).

Στα προηγούμενα 30 χρόνια, εντούτοις, η γνώση μας για τη ζωή στα ακραία περιβάλλοντα έχει αλλάξει. Οι επιστήμονες έχουν βρει μικρόβια σε πυρηνικούς αντιδραστήρες, μικρόβια που αγαπούν το οξύ, μικρόβια που κολυμπούν στο αναβράζων καυτό νερό. Έχουν ανακαλυφθεί ολόκληρα οικοσυστήματα γύρω από βαθιές υδροθερμικές σχισμές στον ωκεανό, όπου το φως του ήλιου δεν φθάνει ποτέ και ο αναδυόμενος αέρας είναι αρκετά καυτός για να λειώσει το μολύβι.

Κι έτσι οι επιστήμονες σκέφτηκαν ότι η θερμική ζώνη Goldilocks είναι μεγαλύτερη από όσο πιστεύαμε.

Για να ανακαλύψουν πόσο μεγάλη είναι, οι ερευνητές πηγαίνουν βαθύτερα, σκαρφαλώνουν υψηλότερα, και κοιτάζουν σε απόκρυφες ρωγμές του πλανήτη μας. Η έρευνα για τη ζωή στο Σύμπαν είναι μια από τις σημαντικότερες ερευνητικές δραστηριότητες της NASA. Η εύρεση της ζωής σε ακραίες συνθήκες εδώ στη Γη θα μας αποκαλύψει σε ποιο είδος συνθηκών μπορεί να ταιριάζει η ζωή "εκεί έξω".

Οι επιστήμονες Richard Hoover και Elena Pikuta της NASA είναι μεταξύ αυτών των επιστημόνων που κυνηγούν τέτοιους μικροοργανισμούς. Αυτό το μήνα θα αναγγείλουν ένα νέο είδος μικροοργανισμού σε ακραίες συνθήκες. Ονομάζεται Tindallia californiensis, γιατί βρέθηκε στη λίμνη Mono της Καλιφόρνιας.

Η λίμνη Mono είναι εξαιρετικά αλμυρή και αλκαλική. Είναι σχεδόν 3 φορές πιο αλμυρή από το νερό της θάλασσας και έχει ένα pH=10, σχεδόν ίδια με το Ajax, το υγρό για τα τζάμια. (Για σύγκριση, ένα pH=7 είναι ουδέτερο και το 14 αντιστοιχεί στην καθαρή αλυσίβα.) Κι όμως, η λίμνη αυτή υποστηρίζει μια ευρεία γκάμα μορφών ζωής από μικρόβια και πλαγκτόν μέχρι μικρές γαρίδες. Η Tindallia είναι σαν το σπίτι της εκεί μέσα. Αναπτύσσεται σε ιδιαίτερα αλκαλικές συνθήκες (pH=8 έως 10.5) και σε συγκεντρώσεις άλατος κοντά στο 20%.

Στις αρχές του τρέχοντος έτους οι Hoover και Pikuta ανήγγειλαν ένα άλλο παράξενο μικρόβιο: Τη Σπιροχαίτη την Αμερικανική. Το βρήκαν να ζει με την Tindallia californiensis και ίσως με εκατοντάδες άλλα μικροβιακά είδη στη λάσπη της λίμνης Mono. Η εύρεση των νέων ειδών σε αυτή τη λίμνη μοιάζει με τις ιστορές του Ηρακλή Πουαρό.

"Η συλλογή των δειγμάτων από τη λάσπη στο κατώτατο σημείο αυτής της λίμνης και η κράτηση τους στη ζωή μπορεί να είναι μια δύσκολη επιχείρηση," λέει ο Hoover. "Αυτά τα είδη πεθαίνουν με την παρουσία του οξυγόνου, έτσι πρέπει να ληφθεί μέριμνα για να τους προστατεύσουμε."

"Για να προσδιορίσουμε ένα νέο είδος σε ένα δείγμα, πρέπει να το κατανοήσουμε πλήρως. Αυτό περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των απαιτήσεων του για να μπορέσει να αναπτυχθεί καθώς και του μεταβολισμού του, τη συμπεριφορά της αποικίας, των χαρακτηριστικών των κυττάρων, το DNA και του γονιδιώματος, και της ευαισθησίας του στα αντιβιοτικά. Επίσης πρέπει να γίνει λεπτομερής σύγκριση με άλλες γνωστές μορφές ζωής."

Έτσι, φτάσαμε στην εποχή που η λάσπη των λιμνών έγινε ξαφνικά σημαντική. Η θερμική ζώνη Goldilocks φαίνεται ότι είναι λίγο μεγαλύτερη από όσο νομίζαμε. Και η ζωή "έξω εκεί" φαίνεται πιθανότερη από ποτέ.