Ο Hubble παρατηρεί το αρχικό στάδιο μιας αστρογέννησης

Από σελίδα του BBC, 30 Οκτωβρίου 2003

Περιοχή, στην οποία γεννιούνται νέα αστέρια (κόκκινο χρώμα)

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble παρατήρησε μια περιοχή του ουρανού η οποία είναι ο πιο ενεργητικός χώρος γέννησης των άστρων, που έχει βρεθεί ποτέ στο διάστημα.

Βρίσκεται στην άκρη του σύμπαντος και ανιχνεύτηκε πίσω από έναν απόμακρο σμήνος γαλαξιών.

Λόγω της απόστασής της φωλιάς των άστρων-νεοσσών βλέπουμε το αντικείμενο όταν ήταν το σύμπαν νεαρό, κάπου 12 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.

Εκατομμύριο γαλαζωπά αστέρια - καυτότερα από τα σημερινά αστέρια - έχουν διαμορφωθεί από αυτό τον όγκο του αερίου, που πρέπει να ήταν κάτι το συνηθισμένο όταν το σύμπαν ήταν νεαρό.

Βίαιες φωτοβολίδες

Ένα μυστήριο φωτεινό τόξο, που βρίσκεται πίσω από έναν απόμακρο σμήνος γαλαξιών, αποδείχθηκε ότι είναι η μεγαλύτερη, φωτεινότερη και καυτότερη περιοχή σχηματισμού των άστρων, που έχει φανεί ποτέ στο διάστημα.

Το τόξο που λέγεται Lynx είναι εκατομμύρια φορές φωτεινότερο από το γνωστό νεφέλωμα του Ωρίωνα, μια περιοχή έντονης αστρογέννησης, ορατός ακόμη και χωρίς τηλεσκόπιο το χειμώνα.

Αυτό το υπερσμήνος, που προσδιορίστηκε πρόσφατα, περιέχει εκατομμύριο άστρα σε χρώμα μπλε-λευκό, που είναι δύο φορές θερμότερα από παρόμοια αστέρια που βρίσκονται στο Γαλαξία μας.

Οι αστρονόμοι λένε ότι είναι ένα σπάνιο παράδειγμα των πρώτων ημερών του σύμπαντος, όταν ξαφνικά εμφανίστηκε το πρώτο φως των άστρων σαν βίαιες φωτοβολίδες στους ουρανούς. Η λαμπρότητα του σμήνους φυσικά από τη Γη φαίνεται μειωμένη, επειδή είναι 12 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά.

Αυτή η περιοχή της έντονης αστρογέννησης βρέθηκε χάρις μιας συστηματικής μελέτης των απόμακρων σμηνών των γαλαξιών, που πραγματοποιήθηκαν με τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα τηλεσκόπια ακτίνων-X, οπτικά, και υπέρυθρα, συμπεριλαμβανομένου και του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble της NASA.

Φασματική υπογραφή

Το σμήνος των νέων άστρων εμφανίζεται ως ένα μυστήριο κόκκινο τόξο πίσω από ένα απόμακρο σμήνος γαλαξιών, που βρίσκεται 5.4 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά.

Το τόξο Lynx είναι η εικόνα ενός μυστήριου ουράνιου αντικειμένου αρκετά πέρα από το σμήνος των γαλαξιών.

Ο Bob Fosbury του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, και οι συνάδελφοι του, προσπάθησαν αρχικά να προσδιορίσουν το τόξο αναλύοντας το φως του, αλλά δυστυχώς αυτή η ομάδα δεν μπορούσε να αναγνωρίσει το πρότυπο των χρωμάτων στη φασματική υπογραφή του απομακρυσμένου αντικειμένου.

Ενώ παρατηρούσε το φάσμα του αντικειμένου για να δει με τι ταιριάζει, ο Fosbury αναγνώρισε ότι το φως του ταίριαζε με αυτό του κοντινού μας  νεφελώματος του Ωρίωνα, μια περιοχή αστρικού σχηματισμού στο Γαλαξία μας.

Μωσαϊκό νεφελώματος του Ωρίωνος από τον Hubble

Εντούτοις, το νεφέλωμα του Ωρίωνα τροφοδοτείται από τέσσερα μόνο καυτά και φωτεινά μπλε άστρα, ενώ το τόξο Λυγξ (Lynx) πρέπει να περιέχει περίπου ένα εκατομμύριο τέτοια νεαρά καυτά μπλε αστέρια.

Αν και υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες και φωτεινότερες περιοχές σχηματισμού των άστρων από το νεφέλωμα του Ωρίωνα στο τοπικό Σύμπαν μας, καμιά δεν είναι τόσο φωτεινή όσο το τόξο Λυγξ, ούτε και περιέχουν τέτοιους μεγάλους αριθμούς καυτών αστεριών.

Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι τα αστέρια που σχηματίζονται από το αρχικό πρωτόγονο αέριο στο αρχικό Σύμπαν μπορούν να είναι πιο ογκώδη και συνεπώς πολύ θερμότερα από τα σημερινά αστέρια.

Τέτοια υπέρθερμα άστρα είναι πιθανά τα πρώτα φωτεινά αντικείμενα που συμπυκνώθηκαν αφού ψύχθηκε το σύμπαν μετά από το Big Bang. Οι αστρονόμοι θεωρούν ότι αυτά τα πρώτα αστέρια διαμορφώθηκαν αρκετά νωρίτερα από το τόξο του Λυγξ - μέχρι και 1.8 δισεκατομμύρια έτη νωρίτερα.