Το τηλεσκόπιο του Νότιου Πόλου βρίσκει ίχνη των νετρίνων στα πέρατα του Σύμπαντος

Από σελίδα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Irvine, 28 Ιανουαρίου 2003

Ένα μοναδικό τηλεσκόπιο στο Νότιο Πόλο θεωρείται ότι παρέχει μια ασύγκριτη άποψη σε εξαιρετικά φαινόμενα όπως είναι οι συγκρουόμενες μαύρες τρύπες, οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα, στους πυρήνες των απόμακρων γαλαξιών και τα συντρίμμια των αστεριών. Μια διεθνής ομάδα φυσικών και αστρονόμων, που περιλαμβάνονται στους ερευνητές του Πανεπιστημίου Irvine (UCI), αναφέρουν ότι το τηλεσκόπιο AMANDA είναι ικανό να ανιχνεύσει νετρίνα υψηλών ενεργειών -- τα άπιαστα απειροελάχιστα υποατομικά σωματίδια -- στις πηγές τους, τα οποία εκπέμπονται από αυτά τα εξαιρετικά γεγονότα. Τα συμπεράσματά τους θα δημοσιευθούν την 1η Φεβρουαρίου 2003 στο Astrophysical Journal.

"Έχουμε τώρα ένα ισχυρό νέο εργαλείο για να ανιχνεύσουμε τους ουρανούς", αναφέρει ο Steven Barwick, ένας φυσικός του UCI και ένας συντάκτης της έκθεσης. "Αυτό δείχνει μια σημαντική ανακάλυψη στον τομέα της αστρονομίας των νετρίνων υψηλής ενέργειας. Ο ανιχνευτής AMANDA κάνει για ό,τι σχεδιάστηκε να κάνει. Από όλα τα σωματίδια υψηλής ενέργειας που εκπέμπονται από τα βίαια, ενεργητικά γεγονότα στο Σύμπαν, μόνο τα νετρίνα μπορούν να παρέχουν άμεσα πληροφορίες για αυτές τις δραστηριότητες."

Το νετρίνο είναι αόρατο, σχεδόν ένα άμαζο σωματίδιο που, αντίθετα από τα άλλα είδη ακτινοβολίας, περνά ταχύτητα μέσω τής ύλης, ανεμπόδιστα σχεδόν από πλανήτες, αστέρια, μαγνητικά πεδία ή και ολόκληρους ακόμη γαλαξίες. Τα σωματίδια εκπέμπονται από φαινόμενα που οι επιστήμονες θεωρούν ότι μπορούν να τους βοηθήσουν να καταλάβουν την προέλευση του Κόσμου.

Χρησιμοποιώντας τον ανιχνευτή AMANDA -- μια ογκώδης, υψηλή δομή 400 μέτρων, που αποτελείται από 308 οπτικούς αισθητήρες με το μέγεθος μιας σφαίρας μπόουλινγκ -- οι φυσικοί εξέτασαν μια περιοχή του ουρανού, που προηγουμένως ήταν ανεξερεύνητη. Υπολόγισαν ότι ο AMANDA θα μπορούσε να μετρήσει την κατεύθυνση των νετρίνων εντός μιας γωνίας 3.5 μοιρών, η οποία είναι αρκετά ακριβής για να αποκαλύψει τις πηγές των νετρίνων με υψηλή ενέργεια. Επίσης αποφάσισαν ότι μια βελτιωμένη έκδοση του ανιχνευτή Amanda-ΙΙ, που λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 2000, μπορεί να παρέχει τουλάχιστον 10 φορές περισσότερες πληροφορίες για τις πηγές εκπομπής αυτών των νετρίνων.

Η πρώτη λειτουργία του AMANDA (Δίκτυο Ανιχνευτών Μιονίων και Νετρίνων στην Ανταρκτική) έγινε το 1997 και εγκαταστάθηκε για να μελετήσει τα νετρίνα υψηλής ενέργειας, που έχουν 10.000 φορές περισσότερη ενέργεια από τα νετρίνα χαμηλών ενεργειών που εκπέμπονται από τον ήλιο. Θαμμένο το τηλεσκόπιο AMANDA σε βάθος περισσότερο από 1.5 χιλιόμετρο κάτω από το Νότιο Πόλο, αντί να βρίσκεται πάνω στον ουρανό, για να μπορεί η Γη να ενεργήσει ως φίλτρο για άλλες μορφές της ακτινοβολίας. Αυτό σημαίνει ότι παρά τη θέση του στο Νότιο Πόλο, το "μάτι" του τηλεσκοπίου είναι στην πράξη στους ουρανούς.