|
|
Οι μαύρες τρύπες παίρνουν
αλλά και δίνουν
|
|
Οι μαύρες τρύπες είναι ευρέως γνωστές για τη δυνατότητά τους να καταπίνουν την ύλη, αλλά τώρα μια ομάδα αστρονόμων στις ΗΠΑ έχει βρει στοιχεία ότι αυτές μπορούν επίσης να εκπέμψουν σημαντικά ποσά ύλης. Ο George Chartas του Πολιτειακού Πανεπιστημίου Penn και οι συνάδελφοι του έχουν ανακαλύψει ότι τα κβάζαρ - αντικείμενα που τροφοδοτούνται με υλικό πιθανά από τις υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες στο κέντρο των ενεργών γαλαξιών - εκτινάσσουν σημαντικές ποσότητες αερίου στο διάστημα, συμπεριλαμβανομένων και στοιχείων όπως ο άνθρακας, το οξυγόνο και ο σίδηρος. Θεωρητικοί φυσικοί έχουν προβλέψει ότι το φως που εκπέμπεται από τα κβάζαρ θα πρέπει να ενεργεί ως ένα είδος ανέμου, ωθώντας το αέριο από το δίσκο προσαύξησης, που περιβάλλει τη μαύρη τρύπα ενός κβάζαρ, προς το διαγαλαξιακό διάστημα. Αυτό γίνεται επειδή τα ιόντα στο αέριο απορροφούν τα φωτόνια και αποκτούν ορμή. Ο Chartas και οι συνάδελφοι του παρατήρησαν αυτό το φαινόμενο μελετώντας την απορρόφηση των ακτίνων X από δύο κβάζαρ, γνωστών ως APM08279+5255 και PG1115+080, χρησιμοποιώντας το φαινόμενο του "βαρυτικού φακού". Οι ενδιάμεσοι γαλαξίες σε αυτή την περίπτωση ενισχύουν την ακτινοβολία. Το APM 08279+5255 ενισχύει το φως του με έναν παράγοντα περίπου 100 και το PG1115+080 με έναν παράγοντα περίπου 25. Οι αστρονόμοι είχαν βρει προηγουμένως αποδείξεις για αυτό το φαινόμενο στην υπεριώδη περιοχή του φάσματος, αλλά τα νέα στοιχεία προτείνουν ότι οι ακτίνες-X θα μπορούσαν εκτινάξουν υλικό στο διάστημα με περίπου δέκα φορές το ποσοστό της ακτινοβολίας στα πιο μακρά μήκη κύματος. "Οι άνεμοι που μετρήσαμε υπονοούν ότι υλικό ποσότητας δισεκατομμυρίων ήλιων εκτινάσσεται μακριά κατά τη διάρκεια της ζωής ενός κβάζαρ", αναφέρει ο Chartas. Με τη μέτρηση της σχετικιστικής μετατόπισης Doppler των γραμμών απορρόφησης, οι ερευνητές υπολόγισαν ότι το εκτινασσόμενο αέριο ταξίδευε στο 40% της ταχύτητας του φωτός, αρκετά γρηγορότερα από αυτό που είχε προβλεφθεί. Επίσης διαπίστωσαν ότι οι άνεμοι από τα κβάζαρ μπορούν να ρυθμίσουν την αύξηση των μαύρων τρυπών και να υποκινήσουν το σχηματισμό νέων αστεριών στους γαλαξίες. Τα αποτελέσματα, που παρουσιάστηκαν πριν δύο μέρες σε μια συνεδρίαση της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στο Κεμπέκ, προέρχονται από τα στοιχεία που λαμβάνονται από το παρατηρητήριο Chandra των ακτίνων X της NASA και το δορυφόρο XMM-Newton της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας. Το XMM-Newton και το Chandra, το τρίτο των μεγάλων παρατηρητήριων της NASA μετά από τους δορυφόρους Hubble και Compton, προωθήθηκαν και τα δύο μέσα στο 1999. |
||||
|