Ανακαλύφθηκε ότι σχηματίζονται περισσότεροι πλανήτες από νέφη της σκόνης
Ίσως οι πλανήτες θέλουν μόνο λίγα εκατομμύρια χρόνια για να σχηματιστούν

Από σελίδα του ABC News, 27 Μαίου 2003

Μπορούν να υπάρχουν πλανήτες πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, περισσότεροι από όσο νομίζαμε πριν, μετά από την ανακάλυψη επτά μεγάλων δίσκων σκόνης, που μπορούν να σχηματίσουν πλανήτες σε σμήνη νέων αστεριών.

Το εύρημα είναι το αποτέλεσμα μιας μεγάλης κλίμακας έρευνας του ουρανού, που ανέλαβαν από το Πανεπιστήμιο της Φλόριδας, οι καθηγητές Richard Elston και Elizabeth Lada. Η ομάδα, που είναι και ζευγάρι στη ζωή, των αστρονόμων παρουσίασε τα συμπεράσματά της κατά τη διάρκεια μιας διάσκεψης τύπου χθες στην συνεδρίαση  της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης στο Νάσβιλ.

Σύμφωνα με τα νέα ευρήματα χρειάζονται μόνο 3 εκατομμύρια χρόνια για να δημιουργηθεί ένας πλανήτης. Ενώ οι αστροφυσικοί μέχρι τώρα πίστευαν ότι διαρκούσε τουλάχιστον 10 εκατομμύρια χρόνια. Οι πλανήτες δημιουργούνται από το υλικό των δίσκων της σκόνης και του αερίου, που στροβιλίζεται γύρω από τα άστρα. Οι δίσκοι της σκόνης τυλίγουν τα νεογέννητα άστρα ενώ η σκόνη και το αέριο που περιέχουν μπορούν ή να απορροφηθούν από το άστρο ή να εκτοξευτούν μακρύτερα σε μια πιο συμπαγή μορφή και να σχηματίσουν έτσι πλανήτες.

Το ζευγάρι των αστρονόμων παρατήρησε νεαρά άστρα ηλικίας μόλις 1.000.000 ετών γύρω από τα οποία υπήρχαν δίσκοι σκόνης και αερίου. Όμως παρατήρησαν και άστρα ηλικίας 3.000.000 ετών με δίσκους πολύ μικρούς ενώ γύρω από άστρα 10.000.000 ετών οι δίσκοι ήταν ανύπαρκτοι. Αυτό, κατά τη γνώμη τους, σημαίνει ότι η κοσμική σκόνη και το αέριο αποχωρίζονται από τα άστρα μέσα 3 εκατομμύρια χρόνια σχηματίζοντας πλανήτες.

"Αυτοί οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν νεώτερες τεχνικές στην περιοχή των μεγάλων μηκών κύματος, και αυτό σημαίνει ότι πρόκειται να δούμε φαινόμενα που δεν έχουμε δει ποτέ πριν", σχολίασε ο Michael Burton, ένας αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Νέας Ουαλίας στην Αυστραλία. "Επομένως, δεν είναι ίσως εκπληκτικό που βλέπουμε μερικά νέα χαρακτηριστικά."

Οι δίσκοι που σχηματίζουν πλανήτες είναι περίπου 1.000 έτη φωτός μακριά μας - περίπου τέσσερις φορές  πιο πέρα από τους περισσότερους γνωστούς δίσκους. Αποτελούνται από γιγαντιαία νέφη αερίου και σκόνης που περιβάλλουν τα νήπια αστέρια, ενώ είναι οι μεγαλύτεροι που παρατηρήθηκαν ποτέ.

Αλλά αυτό το μεγάλο μέγεθος των δίσκων, από τους οποίους σχηματίζονται τα άστρα, δεν ήταν αρχικά απροσδόκητη, είπε ο Burton. "Οι δίσκοι ξεκινούν μεγάλοι και θα μειωθούν βαθμιαία όσο δημιουργούνται άστρα και πλανήτες μέσα σε αυτούς".

Αυτοί οι δίσκοι που σχηματίζουν πλανήτες είναι 10 έως 100 φορές μεγαλύτεροι από οποιονδήποτε άλλο δίσκο που ξέρουμε. Κάθε δίσκος καταλαμβάνει έκταση χιλιάδες AU (αστρονομικών μονάδων : η μία αστρονομική μονάδα είναι η απόσταση από τον ήλιο έως τη Γη, ή περίπου 149 εκατομμύρια km). Η διάμετρος του ηλιακού συστήματος μας είναι περίπου 60 αστρονομικές μονάδες.

Το μέγεθος των νεφών επίσης υποδεικνύει ότι οι πλανήτες μπορούν να υπάρξουν πολύ πιο μακριά από τα  άστρα από όσο προηγουμένως θεωρούσαμε. Μέχρι τώρα οι αστρονόμοι περιόριζαν την αναζήτηση των νέων πλανητών κοντά στο γονικό άστρο τους, έτσι το νέο εύρημα μπορεί να επεκτείνει τις περιοχές στις οποίες θα ψάχνουν. "Οι άνθρωποι ψάχνουν πάντα κοντά στα αστέρια. Αυτό γίνεται γιατί είναι η ευκολότερη θέση για να κοιτάξει κάποιος", λέει ο Burton.

"Προς το παρόν βρίσκουμε τις τεχνικές για να μετρήσουμε αυτούς τους δίσκους", πρόσθεσε. Η μέτρηση των πλανητών είναι κάτι πολύ δύσκολο επειδή είναι πραγματικά πολύ μικρά αντικείμενα"

Ο Elston και Lada βρήκαν τους δίσκους χρησιμοποιώντας ένα τηλεσκόπιο 2 m στο Peak National Observatory Kitt στην Αριζόνα, χρησιμοποιώντας ένα φασματόμετρο εγγύς υπερύθρου που αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο της Φλώριδας. Η εργασία αυτή ήταν μέρος μιας σημαντικής έρευνας για τα νεογέννητα ουράνια αντικείμενα στα γιγαντιαία μοριακά νέφη στους αστερισμούς Orion και Perseus.

Τα νέφη που σχηματίζουν πλανήτες, τα οποία περιέχουν το ακατέργαστο υλικό για τα άστρα και τους πλανήτες, είναι τα μεγαλύτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Γαλαξία μας, έχοντας μήκος εκατοντάδες έτη φωτός. Πρέπει να παρατηρηθούν στο εγγύς υπέρυθρο, επειδή το ορατό φως από τα νέα αστέρια σχεδόν απορροφάται τελείως από τη σκόνη στα μοριακά νέφη, κάνοντας τα αστέρια που σχηματίζονται αόρατα στο ανθρώπινο μάτι.

Η περιστροφή των δίσκων, και η βαρύτητα έλκουν το υλικό των δίσκων στο κέντρο σχηματίζοντας έτσι ένα άστρο, ενώ κατόπιν σχηματίζονται οι πλανήτες από τα συντρίμμια. "Όλοι οι πλανήτες γύρω από μας - στο ηλιακό μας σύστημα και εμείς οι ίδιοι προερχόμαστε πραγματικά από τα συντρίμμια του σχηματισμού του ήλιου μας", εξηγεί ο Burton. Γι' αυτό και το ηλιακό σύστημα και ο Γαλαξίας μας είναι και οι δύο λίγο πολύ επίπεδοι δίσκοι.

Οι Lada και Elston παρατηρούν στα υπέρυθρα μήκη κύματος και μετρούν τις εκπομπές της ακτινοβολίας άμεσα. Με την  κωδικοποίηση του υπέρυθρου φωτός στα οπτικά μήκη κύματος ήταν σε θέση να δημιουργήσουν ορατές εικόνες.

Τα περισσότερα από αυτά τα "στιγμιότυπα" αποκάλυψαν μόνο ώριμα αστέρια, και οι προκύπτουσες εικόνες εμφανίζονται παρόμοιες με την εικόνα στον ουρανό σε μια καθαρή νύχτα. Αλλά τα σμήνη των βρεφικών άστρων εμφανίζονται στην εικόνα σαν ζωηρόχρωμες σφαίρες του φωτός, με κάθε έναν από τους επτά  δίσκους να μοιάζει με ένα σκοτεινό επίδεσμο που περιβάλει το κάθε αστέρι.