Βρέθηκε δίδυμο ηλιακό σύστημα

Από σελίδα του BBC, 3 Ιουλίου 2003

Καλλιτεχνική άποψη του νέου πλανήτη με τα πιθανά φεγγάρια του

Οι αστρονόμοι έχουν βρει ένα πλανητικό σύστημα παρόμοιο με το δικό μας - έναν κόσμο παρόμοιο με το Δία, που στρέφεται γύρω από ένα άστρο παρόμοιο με τον ήλιο μας και κατά προσέγγιση στην ίδια τροχιά που ο Δίας στρέφεται γύρω από τον ήλιό μας

Από τα 100 και πλέον γνωστά πλανητικά συστήματα, αυτό είναι που μοιάζει με το δικό μας περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο.

Οι ερευνητές σκέπτονται ότι αυτό το σύστημα μπορεί να περιέχει κι άλλους πλανήτες, όπως μικρότερους βραχώδεις πλανήτες, όπως η Γη, είτε σε τροχιά γύρω από το αστέρι είτε γύρω από τον πλανήτη σαν το Δία.

Το γονικό άστρο του πλανήτη, που ονομάστηκε HD 70642, είναι πάρα πολύ εξασθενημένο για να φανεί με γυμνό οφθαλμό, αλλά είναι εύκολα ορατό στο Νότιο ουρανό με τη χρήση διόπτρων. Βρέθηκε στον αστερισμό Puppis και η έρευνα των αστρονόμων έχει γίνει αποδεκτή για δημοσίευση στο Αστροφυσικό περιοδικό . Ο επικεφαλής συντάκτης είναι ο Brad Carter του Πανεπιστημίου της Νότιας Queensland στο Μπρίσμπαν.

Το αστέρι, στο κέντρο του συστήματος που μελετάται από τον Carter και συνάδελφους του, έχει την ίδια μάζα και την ηλικία με τον ήλιό μας, και βρέθηκε να ταλαντεύεται περίπου 30 m/sec.

Οι ερευνητές συνέλεξαν τα στοιχεία τους σε ένα διάστημα παρατηρήσεων μεταξύ πέντε και έξι ετών, για να μπορούν να πάρουν τα πλήρη στοιχεία για μια πλήρη τροχιά του πλανήτη γύρω από τον ήλιό του. "Πρέπει να είμαστε πολύ υπομονετικοί για να συλλέξουμε αυτά τα στοιχεία", αναφέρει ο Carter.

 Άλλοι πλανήτες

Ο αέριος, γίγαντας πλανήτης βρίσκεται ακριβώς 95 έτη φωτός μακριά, λούζεται με το φως ενός κίτρινου νάνου άστρου, και θεωρείται ότι είναι στο γαλαξιακό κατώφλι μας.

Όπως ο Δίας, η ατμόσφαιρά του θα μπορούσε να έχει κηλίδες και να μεταβάλλεται από τα καιρικά συστήματα. Θα μπορούν να στροβιλίζονται σκούρα κόκκινα νέφη μεθανίου πάνω από την επιφάνειά του κάτω από παγωμένους φωτεινούς κρυστάλλους αμμωνίας στα μεγάλα πλάτη του πλανήτη.

Στους πόλους του, θα μπορούν να εμφανίζονται όμορφα σέλη που θα φωτίζουν το νυχτερινό πρόσωπό του.

Ο πλανήτης που ανιχνεύτηκε, ότι είναι σε τροχιά στο άστρο HD 70642, δεν είναι ο πρώτος πλανήτης στο μέγεθος του Δία που βρίσκεται κοντά ένα άλλο αστέρι. Όλα τα πλανητικά συστήματα που έχουν βρεθεί μέχρι τώρα περιέχουν αέριους γίγαντες πλανήτες όπως ο Δίας.

Αλλά αυτός ο νέος πλανήτης, σαν το Δία, περιβάλλει το γονικό αστέρι του σε μια απόσταση 467 εκατομμυρίων km (3.3 Αστρονομικές μονάδες A.U.). όχι και πολύ διαφορετική από τα 5.2 A.U. που είναι ο Δίας από τον ήλιο μας (1 A.U. =150.000.000 km).

Οι ομοιότητες όμως δεν τελειώνουν εδώ. Αυτός ο νέος κόσμος στρέφεται γύρω από το αστέρι του κάθε 6 χρόνια, ενώ η περιστροφή του Δία μας διαρκεί 12 χρόνια.

Ο νέος πλανήτης όμως έχει δύο ή τρεις φορές τη μάζα του Δία και η τροχιά του είναι μεταξύ αυτής του Άρη και του Δία.

Επίσης, αντίθετα από πολλά άλλα εξωηλιακά πλανητικά συστήματα, δεν υπάρχει κανένας άλλος μεγάλος αέριος πλανήτης μεταξύ του νέου πλανήτη και του αστεριού του, παρόμοια με το ηλιακό σύστημά μας, όπου μόνο μικροί βραχώδεις πλανήτες υπάρχουν μεταξύ του Δία και του ήλιου. "Δεν είναι τέλειο, αλλά είναι το καλύτερο που έχουμε μέχρι τώρα", λέει ο Carter.

Οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν μια τεχνική αποκαλούμενη "ταλάντευση Doppler" για να ανιχνεύσουν τους νέους πλανήτες. Η τεχνική "δεν βλέπει"  άμεσα τους πλανήτες, αλλά στηρίζεται στο γεγονός ότι ο μεγάλος αέριος πλανήτης επηρεάζει λόγω βαρύτητας την κίνηση του άστρου, που ταλαντώνεται έτσι στο διάστημα. Η "ταλάντευση" που προκαλείται από τους πλανήτες με το μέγεθος Δία, του Κρόνου, Ουρανού και Ποσειδώνα προκαλεί μια μετατόπιση Doppler στο φωτός που μας έρχεται από το άστρο, το οποίο μπορεί να ανιχνευθεί από ένα οπτικό τηλεσκόπιο.

Το ενδιαφέρον μας για αυτό το σύστημα δεν είναι κυρίως γι' αυτό που ξέρουμε ότι είναι εκεί πάνω, αλλά μάλλον γιατί υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να υπάρχει εκεί πάνω απαρατήρητος, γύρω από το αστέρι και τον πλανήτη του, κάποιος άλλος πλανήτης.

Θα μπορούσαν να υπάρχουν άλλοι πλανήτες, μικρότεροι και βραχώδεις - ενδεχομένως όπως η Γη. Αυτοί όμως είναι κάτω από τα όρια της ικανότητας ανίχνευσης που έχουμε.

Έρευνα νέας Γης

Ο πλανήτης βρέθηκε με το Αγγλο-αυστραλιανό τηλεσκόπιο των 3.9 μέτρων στη Νότια Νέα Ουαλία της Αυστραλίας. Η ανακάλυψη αναγγέλθηκε σε μια διάσκεψη στη Γαλλία.

Πριν από την ανακάλυψη των πλανητών που περιβάλλουν άλλα αστέρια, προβλέφθηκε ότι θα υπάρχουν κι άλλα πλανητικά συστήματα παρόμοια με το ηλιακό σύστημά μας - με γιγαντιαίους πλανήτες σε κυκλική τροχιά και σε αποστάσεις τετραπλάσιες από την απόσταση Γη-Ήλιου μας, και μικρότεροι βραχώδεις πλανήτες σε εσωτερικές τροχιές.

Αλλά αυτό το σύστημα δεν είναι όπως αυτό. Τα πλανητικά συστήματα είναι πολύ πιο διαφορετικά από αυτό που φανταζόμαστε.

Οι εξωηλιακοί πλανήτες, που έχουν ανιχνευτεί μέχρι τώρα, είναι αέριοι γίγαντες πλανήτες που βρίσκονται συνήθως σε ελλειπτικές τροχιές, που θα καθιστούσαν έτσι την ύπαρξη κατοικήσιμων βραχωδών πλανητών απίθανη.

Η ανακάλυψη ενός συστήματος που βρίσκεται σε μια πολύ στενή ομοιότητα με το ηλιακό σύστημά μας αποδεικνύει ότι αναζητώντας εξωηλιακούς πλανήτες είναι αρκετά πιθανόν να βρεθούν πλανήτες σαν το Δία και σε όμοιες τροχιές με αυτόν.

Αυτό θα ενθαρρύνει τους αστρονόμους να αναπτύξουν τεχνικές και διαστημικές αποστολές για να βρουν μικρότερους πλανήτες όπως η Γη, και τέλος να ψάξουν για σημάδια της ζωής σε αυτούς.

Ο Carter είναι μέλος της Αγγλο-Αυστραλιανής Ομάδας Αναζήτησης Πλανητών , η οποία στοχεύει να βρει ηλιακά συστήματα σαν το δικό μας.