Μαζική εξαφάνιση εξ' αιτίας των υπεριωδών ακτίνων του Ήλιου

Από την ιστοσελίδα Space.com. 8 Ιανουαρίου 2004

Η δεύτερη σε μέγεθος εξαφάνιση των ειδών στην ιστορία της Γης, της Ορδοβίσιας περιόδου, με την εξαφάνιση των δύο τρίτων όλων των ειδών, μπορεί να είχε προκληθεί από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου, αφού οι ακτίνες γάμμα κατέστρεψαν το στρώμα του γήινου όζοντος.

Οι αστρονόμοι προτείνουν ότι μια έκρηξη σουπερνόβα 10.000 έτη φωτός από τη Γη,  κατάστρεψε τη χημεία της ατμόσφαιρας και επέτρεψε έτσι στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου να κάψουν τις εύθραυστες και μη προστατευμένες μορφές της ζωής.

Όλα αυτά συνέβησαν πριν, περίπου, 440 εκατομμύρια χρόνια και οδήγησε στην δεύτερη πιο σοβαρή εκ των πέντε μεγάλων περιόδων εξαφανίσεις ειδών στον πλανήτη (εξάλειψη Ορδοβίσιας περιόδου - υποδιαίρεση της Σιλούριας).

"Η επικρατούσα θεωρία για εκείνη την εξαφάνιση είναι η εποχή του πάγου", ανέφερε ο Adrian Melott, ένας αστρονόμος του Πανεπιστημίου του Κάνσας. "Σκεφτόμαστε ότι υπάρχουν πολλά και λεπτομερή στοιχεία για μια έκρηξη ακτίνων γάμμα".

Ο Melott είναι ο επικεφαλής μιας ομάδας, η οποία περιλαμβάνει αστρονόμους από τη NASA, που παρουσίασε την Τετάρτη τη θεωρία αυτή στη συνεδρίαση της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας.

Εποχή του πάγου

Τα αρχεία των απολιθωμένων ειδών για την εξαφάνιση της Ορδοβίσιας περιόδου παρουσιάζουν απότομη εξαφάνιση των δύο τρίτων όλων των ειδών στον πλανήτη. Αυτά τα αρχεία επίσης δείχνουν ότι μια εποχή του πάγου, που διάρκεσε περισσότερο από 500.000 χρόνια, άρχισε κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου.

Ο Melott εξήγησε ότι μια έκρηξη των ακτίνων γάμμα θα εξηγούσε και τα δύο φαινόμενα.

Στη συνεδρίαση της AAS ο Melott εξήγησε, ότι αν μια δέσμη ακτίνων γάμμα έπεφτε στη Γη, τα μόρια στη στρατόσφαιρα θα είχαν διασπαστεί προκαλώντας έτσι το σχηματισμό οξειδίου του αζώτου και άλλων χημικών ουσιών που θα κατέστρεφαν το στρώμα του όζοντος, τυλίγοντας τον πλανήτη σε μια καφετιά αιθαλομίχλη.

"Ο ουρανός θα γινόταν καφέ, αλλά θα υπήρχε έντονη υπεριώδης ακτινοβολία από τον ήλιο που θα έπεφτε στην επιφάνεια.

Η ακτινοβολία αυτή θα ήταν τουλάχιστον 50 φορές πάνω από το κανονικό, αρκετά ισχυρή για να σκοτώσει τους ζωντανούς οργανισμούς.

Και σε μια δεύτερη επίδραση, η καφέ αιθαλομίχλη θα ανάγκαζε τη Γη να ψυχθεί, προκαλώντας μια εποχή πάγου", είπε ο Melott.

Ο Bruce Lieberman, ένας παλαιοντολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας και ένας από τους συντάκτες της θεωρίας, λέει ότι η θεωρία τους στηρίζεται στις προηγούμενες θεωρίες, που πρόβλεπαν μια εποχή πάγου.

Πριν από τη μαζική εξάλειψη, η Γη ήταν κατ' ασυνήθιστο τρόπο θερμή. Ο Melott λέει ότι οι εμπειρογνώμονες του κλίματος ήταν ανίκανοι να βρουν ένα μοντέλο που θα εξηγούσε πως ξεκίνησαν ξαφνικά οι τεράστιοι παγετώνες.

"Χρειάζονται μια αιτία για να ξεκινήσει η εποχή του πάγου", είπε. "Η έκρηξη των ακτίνων γάμμα θα μπορούσε να το έχει κάνει."

Ο Jere Χ. Lipps, ένας παλαιοντολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϋ, είπε ότι η θεωρία των ακτίνων γάμμα σαν την πηγή της Ορδοβίσιας εξαφάνισης των ειδών, πρέπει να θεωρηθεί μόνο μία από τις διάφορες θεωρίες.

"Είναι μια υπόθεση που πρέπει να εξεταστεί", λέει ο Lipps.

Ένα αντικείμενο διαμέτρου 100m συγκρούεται με τη Γη, κάθε 10.000 χρόνια

Ανέφερε πως η ευρέως αποδεκτή ιδέα σήμερα, ότι οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν μαζικά λόγω της πτώσης ενός αστεροειδή, κάπου 65 εκατομμύρια χρόνια πριν, ξεκίνησε σαν μια "τρελή ιδέα'' αλλά  κέρδισε πλατειά υποστήριξη μετά από μια άλλη έρευνα.

Ξέρουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των ειδών που εξαφανίστηκαν στην Ορδοβίσια περίοδο ήταν πρωτόγονα θαλασσινά είδη. Εκείνα που επέζησαν ήταν πάνω ή κοντά στην επιφάνεια, τα οποία όμως θα αντιμετώπιζαν πολύ μεγάλο κίνδυνο από την υπεριώδη ακτινοβολία.

Ο Melott ανέφερε ότι τα είδη που σκοτώθηκαν ζούσαν στα ρηχά νερά ή αναπαραγόντουσαν με προνύμφες, που περνούσαν μέρος της ζωής τους κοντά στην επιφάνεια του νερού. Τα ζώα που ζούσαν τότε σε μεγάλα θαλάσσια βάθη δεν καταστράφηκαν.

Πάνω στο έδαφος ζούσαν μόνο πρωτόγονα φυτά, αλλά, επίσης, θα είχαν κι αυτά επηρεαστεί, ανέφερε.

Ο Melott είπε ότι είναι σχεδόν σίγουρο ότι η Γη κτυπήθηκε από τις ακτίνες γάμμα αρκετές φορές στην ιστορία των 4,5 δισεκατομμυρίων ετών της.

"Μπορείτε να σκεφτείτε ότι κάθε εκατό εκατομμύριο χρόνια συνέβαινε μια επικίνδυνη έκρηξη ακτίνων γάμμα", είπε. "Θα μπορούσε να συμβεί αύριο ή θα μπορούσε να γίνει σε εκατομμύρια χρόνια".

Μετά τις εκρήξεις των υπερκαινοφανών (σουπερνόβα), που είναι η πηγή των ακτίνων γάμμα, συνήθως μένουν πίσω υπόλοιπα νεφών σκόνης, κυμάτων κλονισμού και των μαύρων οπών, που μπορούν να ανιχνεύονται για εκατομμύρια χρόνια.

Ο Melott εξηγεί ότι ναι μεν δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ενός τέτοιου υπερκαινοφανούς κοντά μας, αλλά στα 440 εκατομμύρια χρόνια που πέρασαν από τότε ο Γαλαξίας μας έχει περιστραφεί σχεδόν δύο φορές και τα ίχνη της έκρηξης μπόρεσαν να μετακινηθούν.

Η εξαφάνιση της Ορδοβίσιας-Σιλούριας περιόδου, περίπου πριν 430 εκατομμύρια χρόνια, ήταν η πρώτη εκ των πέντε μεγάλων εξαφανίσεων στην ιστορία.

Στην εξαφάνιση της Δεβόνιας περιόδου (Παλαιοζωϊκός αιώνας), πριν 360 εκατομμύρια χρόνια, σκοτώθηκε το 60% όλων των ειδών.

Στην εξαφάνιση της Πέρμιαν περιόδου (Παλαιοζωϊκός αιώνας), πριν 250 εκατομμύρια χρόνια, σκοτώθηκε το 90% όλης της ζωής.

Στην ύστερη Τριασσική (Triassic) περίοδο, πριν 220 εκατομμύρια χρόνια, σκοτώθηκαν το 50% όλων των ειδών.

Στην Κρητιδική-Τριαδική περίοδο (Μεσοζωϊκός αιώνας) εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι και το 50% όλων των άλλων ειδών, περίπου 65 εκατομμύρια χρόνια πριν.