Υπάρχουν τοποθεσίες στη Σελήνη που λούζονται από αιώνιο φως

Από σελίδα του BBC, 22 Μαρτίου 2004

Υπάρχει μια τοποθεσία "αιώνιου φωτός" στο φεγγάρι - μια περιοχή από την οποία ο ήλιος ποτέ δεν δύει, σύμφωνα με αστρονόμους.

Μια ομάδα που καθοδηγήθηκε από τον Ben Bussey του Πανεπιστημίου Johns Hopkins στις ΗΠΑ εξέτασε τις εικόνες των πόλων του φεγγαριού, οι οποίες έχουν τραβηχτεί από το σεληνιακό διαστημικό σκάφος Clementine του 1994.

Οι ερευνητές έκαναν μια ταινία για να δουν πώς μεταβαλλόταν ο φωτισμός πάνω από ορισμένες περιοχές της Σελήνης κατά τη διάρκεια ενός ολόκληρου μήνα.

Έτσι, βρήκαν τέσσερις περιοχές στο χείλος του κρατήρα Peary, διαμέτρου 73 km, κοντά στο βόρειο πόλο που εμφανίζονται να μένουν φωτεινές όλη την σεληνιακή ημέρα.

"Κορυφές αιώνιου φωτός"

Όπως και στη Γη, οι πόλοι του φεγγαριού διανύουν περιόδους μόνιμου φωτός και μόνιμου σκότους

Ο άξονας περιστροφής του φεγγαριού, όπως και ο άξονας της Γης, δεν είναι κάθετος στο επίπεδο της τροχιάς του γύρω από τον Ήλιο, αλλά σχηματίζει γωνία 1,5 μοιρών. Επίσης, ο άξονας περιστροφής ταλαντώνεται, δηλαδή η γωνία αυτή μεταβάλλεται περιοδικά από +1,5 μοίρα μέχρι -1,5 μοίρα.

Κατά συνέπεια, το φεγγάρι έχει μικρές αλλά ανιχνεύσιμες εποχές, και δραματικές εναλλαγές φωτισμού στους πόλους του.

Η μικρή κλίση του άξονα σημαίνει ότι υπάρχουν πυθμένες κρατήρων και πλευρικά τοιχώματα κρατήρων που ποτέ δεν βλέπουν τον ήλιο. Αλλά οι αστρονόμοι  δεν ήξεραν αν υπάρχουν βουνά ή χείλη κρατήρων στα οποία να πέφτει πάνω τους συνεχώς το φως του ήλιου.

Θεωρούσαν ότι πουθενά στο φεγγάρι δεν υπήρχε ένα αιώνιο φως - αν και κάποια έρευνα είχε προσδιορίσει μερικές περιοχές κοντά στο Βόρειο πόλο που έμειναν φωτεινές το 95% του χρόνου.

Όταν μία από αυτές τις περιοχές ήταν σκοτεινή μια άλλη άλλη ήταν φωτισμένη, αλλά φαινόταν ότι δεν υπήρχε κανένα σημείο που να φωτίζεται συνεχώς.

Η ομάδα όμως στο Johns Hopkins ανέλυσε τα δεδομένα του σκάφους Κλημεντίνη και προτείνει ότι αυτό το συμπέρασμα μπορεί να μην είναι σωστό.

Αντίθετα από το σεληνιακό Νότιο Πόλο, που δεν έχει κανένα βουνό με αιώνιο φως, ο Βόρειος Πόλος έχει κορυφές που είναι συνεχώς φωτισμένες - τουλάχιστον κατά τη διάρκεια του σεληνιακού καλοκαιριού.

Μιλώντας στη Διάσκεψη για τη Σεληνιακή και Πλανητική Επιστήμη στο Χιούστον του Τέξας, ο Ben Bussey προειδοποίησε ότι ο συνεχής φωτισμός θα μπορούσε να είναι ένα εποχιακό φαινόμενο, που εξαφανίζεται το χειμώνα (για το οποίο δεν υπάρχει κανένα στοιχείο).

Η πρώτη σεληνιακή βάση

Η ανακάλυψη μιας μόνιμα φωτισμένης κορυφής κάνει το σεληνιακό Βόρειο Πόλο μια περιοχή προσέλκυσης για την εξερεύνηση και για την περιοχή της πρώτης σεληνιακής βάσης.

Μια θέση κοντά στο Βόρειο Πόλο, που θα φωτιζόταν συνεχώς, θα είχε ένα σχετικά ευνοϊκό περιβάλλον. Οι καθημερινές μεταβολές θερμοκρασίας θα ήταν περίπου 20 βαθμούς Κελσίου μόνο. Αυτό καθιστά τη δημιουργία σεληνιακών βάσεων ευκολότερη απ' ό,τι στο σεληνιακό ισημερινό, όπου η θερμοκρασία μπορεί να μεταβληθεί ακόμα και 250 βαθμούς καθημερινά.

Η ομάδα του Bussey έχει προσδιορίσει επίσης τεράστιες περιοχές μόνιμης σκιάς. Αυτές οι περιοχές μπορούν να φιλοξενούν επιφανειακό πάγο.

Η ύπαρξη παγιδευμένου υδάτινου πάγου, στις μόνιμα σκιασμένες περιοχές κοντά στους σεληνιακούς πόλους, είναι σύμφωνη με τα στοιχεία από το διαστημικό σκάφος Κλημεντίνη και τις αποστολές Lunar Prospector (πριν 6 χρόνια) καθώς και μετρήσεις από ραντάρ, που γίνονται με το ραδιοτηλεσκόπιο Arecibo στο Πουέρτο Ρίκο.

Οι αστρονόμοι ξέρουν ότι οι συγκεντρώσεις του υδρογόνου συνδέονται με τους μόνιμα σκιασμένους κρατήρες. Εντούτοις, δεν ξέρουν τη συνολική συγκέντρωση του υδρογόνου ή εάν το υδρογόνο είναι ή όχι σε μορφή πάγου ή σε κάποια άλλη μορφή.

Νερό σε μορφή παγοκρυστάλλων

Πριν λίγους μήνες σε μια δημοσίευση στο περιοδικό Nature, ερευνητές ανέφεραν ότι η μορφή του νερού στη Σελήνη πρέπει να να έχει τη μορφή μικρών παγοκρυστάλλων αναμιγμένων με το σεληνιακό έδαφος.

Αυτή η έρευνα έγινε με τη βοήθεια του ραντάρ στο μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου, διαμέτρου 200 m, το οποίο βρίσκεται στο Arecibo του Πουέρτο Ρίκο.

Το ραδιοτηλεσκόπιο εξέπεμψε παλμούς ραδιοκυμάτων, τα οποία αφού ανακλάστηκαν από τους κρατήρες επέστρεψαν στη Γη. Η ανάλυση αυτών των κυμάτων έδωσε μια σχετικά ακριβή εικόνα για τη σύσταση του υπεδάφους σε βάθος έως και επτά μέτρων.

Όμως, πρέπει να αναφερθεί ότι τα επίγεια ραντάρ μπορούν να καλύψουν μόνο το 20% των σκιασμένων πολικών κρατήρων, εξαιτίας του προσανατολισμού της Σελήνης σε σχέση με τη Γη.

Οι αστρονόμοι παρόλα αυτά θεωρούν πολύ απίθανο να υπάρχουν μεγάλες ποσότητες πάγου στις κρυμμένες περιοχές.

Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες ήταν σχεδόν πεπεισμένοι ότι στους πόλους υπήρχε άφθονος πάγος, ο οποίος θα μπορούσε άνετα να τροφοδοτεί με νερό και οξυγόνο τις μελλοντικές σεληνιακές βάσεις.

Παλαιότερες αναλύσεις με ραντάρ και φασματοσκοπία είχαν προσφέρει ενδείξεις για ύπαρξη πάγου στους πυθμένες των κρατήρων, όπου η ηλιακή ακτινοβολία δεν φτάνει για να τον λιώσει.

Αλλά όπως αναφέρουν ειδικοί, ο μόνος τρόπος για να εξακριβώσουμε πόσο νερό υπάρχει στη Σελήνη είναι να στείλουμε εκεί αστροναύτες ή ρομπότ.

Από το δορυφόρο Clementine το 1994 αναλύθηκαν τα χαρακτηριστικά της ανάκλασης των ραδιοκυμάτων, από την επιφάνεια των πόλων και βρέθηκαν να είναι παρόμοια με αυτά της ανάκλασης ραδιοκυμάτων από πάγο.

Επίσης από μια άλλη αποστολή, εκείνη της Lunar Prospector, έδειξαν πως υπάρχουν σημαντικές ποσότητες υδρογόνου συγκεντρωμένες στους πόλους. Το υδρογόνο αυτό μπορεί να ανήκει σε υδάτινο πάγο. Μπορεί όμως και να προέρχεται από την απορρόφηση του ηλιακού ανέμου από το σεληνιακό έδαφος. Έτσι, αν και οι νέες μετρήσεις έδωσαν ισχυρότερες ενδείξεις για το θέμα της ύπαρξης πάγου στη Σελήνη, δεν επαλήθευσαν τις προηγούμενες παρατηρήσεις, και έτσι, το θέμα βρίσκεται ακόμη υπό διερεύνηση.

Η επιβεβαίωση της ύπαρξης πάγου στον δορυφόρο μας είναι ένα γεγονός ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, καθώς θα έδινε το έναυσμα για την εφαρμογή σχεδίων που προβλέπουν την εγκατάσταση μόνιμης σεληνιακής αποικίας.