Το μυστήριο των χαμένων μίνι-γαλαξιών

Από την ιστοσελίδα ABC News, 5 Απριλίου 2004

Οι χαμένες δομικές μονάδες (μικροί γαλαξίες) των γιγάντιων γαλαξιών μπορεί τελικά να έχουν βρεθεί, σύμφωνα με μια διεθνή ομάδα αστροφυσικών.

Η ομάδα, που καθοδηγήθηκε από τον αυστραλό ερευνητή Michael Drinkwater του Πανεπιστημίου Queensland και το βρετανό Steve Phillipps του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, εξέθεσαν τα συμπεράσματά τους στη Μεγάλη Βρετανία αυτή την εβδομάδα στην Εθνική Συνεδρίαση Αστρονομίας στο Milton Keynes.

"Τις δομικές αυτές μονάδες τις ψάξαμε και αρχίζουμε να τις βρίσκουμε επιτέλους", αναφέρει ο Drinkwater, που έχει μελετήσει το σμήνος των γαλαξιών Fornax, 60 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά.

"Κάναμε προσεκτικές παρατηρήσεις και βρήκαμε έναν πολύ μεγάλο αριθμό, 50 δομικές μονάδες, ενώ θα πρέπει να υπάρχουν κι άλλες. Και ίσως και να ξεπερνούν αριθμητικά τους κανονικούς γαλαξίες σε εκείνη την περιοχή του διαστήματος".

Ένα από τα μεγάλα τρέχοντα ζητήματα στην αστροφυσική είναι πώς σχηματίστηκαν οι μεγάλοι γαλαξίες. Οι περισσότεροι επιστήμονες υποστηρίζουν την "ιεραρχική" θεωρία του σχηματισμού των γαλαξιών που λέει ότι ενισχύθηκαν όσο περνούσε ο χρόνος από μικρότερους γαλαξίες. Αλλά μέχρι τώρα υπήρχε ένα κενό στη θεωρία.

Βασισμένα στη σημερινή εκτίμηση του αριθμού των μεγάλων γαλαξιών στον Κόσμο, τα μοντέλα που χρησιμοποιούν αυτήν την θεωρία προβλέπουν ότι πρέπει να υπάρχουν χιλιάδες εναπομείνασες δομικές μονάδες, που να κυκλοφορούν σε κάθε μεγάλο γαλαξία. Το πρόβλημα είναι ότι μέχρι σήμερα οι αστρονόμοι δεν είχαν βρει αυτόν τον αριθμό των μικρών γαλαξιών.

Από το 1998, ο Drinkwater και οι συνάδελφοι του έχουν μελετήσει το σμήνος Fornax, που είναι ένα από τα δύο πιο κοντινά σμήνη γαλαξιών στη Γη, χρησιμοποιώντας το όργανο Πεδίου δύο Μοιρών (2dF) στο αγγλο-αυστραλιανό τηλεσκόπιο 600 χιλιόμετρα βόρεια της Καμπέρρα.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature πέρυσι, οι ερευνητές υπολόγισαν ότι κάποια φωτεινά σημεία στο σμήνος Fornax, που προηγουμένως θεωρήθηκαν αστέρια του Γαλαξία μας, ήταν στην πραγματικότητα μίνι-γαλαξίες με πάνω από 10 εκατομμύρια αστέρια. Αυτό σημαίνει ότι είναι 1000 φορές μικρότεροι από τους μεγαλύτερους σπειροειδείς γαλαξίες.

" Άλλοι αστρονόμοι τους αγνοούσαν για 30 χρόνια", λέει ο Drinkwater.

Αλλά όσο ενδιαφέρων κι εάν ήταν αυτός ο νέος τύπος του γαλαξία, μια ανακάλυψη λίγων τέτοιων γαλαξιών δεν επιλύει το πρόβλημα των χαμένων δομικών μονάδων των μεγάλων γαλαξιών.

Ο Drinkwater και η ομάδα του υποψιάζονταν ότι υπήρχαν πολλοί περισσότεροι μίνι-γαλαξίες, κι έτσι επέστρεψαν στο τηλεσκόπιο τους για να κάνουν προσεκτικότερες παρατηρήσεις και βρήκαν τότι η υπόθεση τους ήταν σωστή.

"Έμεινα έκπληκτος", είπε. "Όταν άρχισα να δουλεύω είχα κάνει μια ελαφρώς αισιόδοξη πρόβλεψη, ότι θα βρίσκαμε τριπλάσιο αριθμό. Και έπειτα όταν άρχισα να αναλύω τα αποτελέσματα κατάλαβα ότι είχαμε κάνει μια καταπληκτική επιτυχία! Υπήρχαν 10 φορές περισσότεροι. Πολύ συναρπαστικό."

Ο Drinkwater και η ομάδα του έχουν βρει, επίσης, οκτώ μίνι-γαλαξίες στο άλλο κοντινό σμήνος γαλαξιών Virgo.

Αλλά είπε ότι κατά πόσο η ανακάλυψη των μίνι-γαλαξιών θα έλυνε ή όχι το γρίφο των χαμένων δομικών μονάδων των μεγάλων γαλαξιών θα εξαρτιόταν από την ηλικία τους.

"Εάν είναι μεγάλης ηλικίας πρόκειται να μας πουν που πήγαν μερικές από τις δομικές μονάδες, στα σίγουρα", ανέφερε.

Είπε ότι η κεντρική τους θέση στο σμήνος δείχνει ότι είναι παλαιοί. Σύμφωνα με την ιεραρχική θεωρία του σχηματισμού των γαλαξιών, οι παλαιότερες ή πρώτες δομές που σχηματίστηκαν, βρίσκονται στο κέντρο του σμήνους των γαλαξιών.

Ο Drinkwater προγραμματίζει τώρα να χρησιμοποιήσει τα μεγάλα οπτικά τηλεσκόπια για να αξιολογήσει την ηλικία των μίνι-γαλαξιών.

Επίσης, έχει ζητηθεί από τον Drinkwater να ξαναδεί μια εργασία με έρευνα μίνι σμηνών στο σμήνος της Παρθένου χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

Δείτε και τα σχετικά άρθρα
Το Hubble πήρε ένα πολύ παλιό στιγμιότυπο του σύμπαντος
Βρέθηκε μια νέα κλάση πολύ συμπαγών γαλαξιών
Στα σύνορα του Σύμπαντος: Η εποχή των πρώτων αστεριών
Home