Απολίθωμα δεινοσαύρου δείχνει τη μετακίνηση των ηπείρων

Από το National Geographic , 2 Ιουνίου 2004

Ο δεινόσαυρος που ανακαλύφθηκε το 2000 στο Νίγηρα από τον παλαιοντολόγο Paul Sereno.

Το απολιθωμένο κρανίο ενός νέου είδους σαρκοφάγου δεινοσαύρου με το όνομα "το πρώτο ρυτιδωμένο πρόσωπο" ή primus Rugops, που έζησε πριν 95 εκατομμύρια χρόνια - στο τέλος της Κρητιδικής Περιόδου - σε ένα μακρινό μέρος της Σαχάρας στην Αφρική, που τότε ήταν γεμάτη από ποτάμια και πλούσιες σε βλάστηση πεδιάδες.

Η ανακάλυψη του δεινοσαύρου, που τα ξαδέλφια του έζησαν πολύ μακριά από την Σαχάρα - στην Νότια Αμερική και την Ινδία - ρίχνει φως στο πώς και πότε η αρχαία ενωμένη νότια υπερήπειρος, η Γκοντβάνα, που περιλάμβανε την Αφρική, τη Νότια Αμερική και την Ινδία έσπασε σε μικρότερα κομμάτια.

Η Γκοντβάνα περιλάμβανε τη σημερινή Νότιο Αμερική, την Αφρική, την Ινδία, την Ανταρκτική και την Αυστραλία.

Επειδή η abelisaurids -η οικογένεια αυτού του δεινόσαυρου - ήταν ουσιαστικά άγνωστη Αφρική, κάποιοι επιστήμονες έχουν προτείνει ότι Αφρική αποχωρίστηκε πρώτη από τη νότιος υπερήπειρο Γοντβάνα, πιο νωρίς από την εποχή που μέχρι τώρα θεωρούσαμε ότι χωρίστηκε.

Μέχρι τώρα θεωρούσαμε ότι η αποκόλληση συνέβη, κάπου, 120 εκατομμύρια χρόνια πριν. Ενώ τώρα υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία ότι έγινε πολύ αργότερα, 95 έως 100 εκατομμύρια έτη πριν.

Ο παλαιοντολόγος Paul Sereno, του Πανεπιστημίου του Σικάγου, ανήγγειλε επίσης την ανακάλυψη ενός άλλου σαρκοφάγου είδους, που ονομάστηκε Spinostropheus gautieri, τον οποίο η ομάδα του βρήκε σε μια ξεχωριστή αποστολή στο Νίγηρα. Μαζί, τα δύο νέα είδη συμπληρώνουν τα χρονικά χάσματα στην εξέλιξη των σαρκοφάγων δεινοσαύρων στην Αφρική.

Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από την Επιτροπή του National Geographic για την έρευνα και την εξερεύνηση και δημοσιεύθηκε στα Πρακτικά της Βασιλικής Εταιρείας: Βιολογικές επιστήμες.

Ο δεινόσαυρος Rugops είχε μήκος περίπου εννέα μέτρα, το ρύγχος του ήταν κοντό και στρογγυλεμένο, τα δόντια του μικροσκοπικά και λεπτεπίλεπτα και ένα μόνιμο χαμόγελο στο σαγόνι του.

"Είναι μια δεινοσαυρική εκδοχή ενός γύπα", λέει ο Sereno.

Μετακίνηση Ηπείρων

Κατά τη διάρκεια μιας αποστολής το 1997, ο Sereno και οι συνάδελφοι του βρήκαν το λαιμό, τον κορμό, τα πλευρά, και τη σπονδυλική στήλη του Spinostropheus gautieri, ένας δεινόσαυρος μήκους 4,6 μέτρων, που αντιπροσωπεύει έναν αρχαίο συγγενή του Rugops και άλλων δεινοσαύρων της οικογένειας abelisaurids.

"Είναι μια ομάδα που βρίσκεται σε όλες τις ηπείρους, σε παγκόσμιο δηλαδή επίπεδο, που για λόγους που δεν ξέρουμε, χάθηκε στο Βορρά", εξηγεί ο Sereno.

Όλα μαζί τα ευρήματα παρέχουν νέα αποδεικτικά στοιχεία για το πότε περίπου χωρίστηκαν τελικά η Αφρική, η Μαδαγασκάρη, η Νότια Αμερική, και η Ινδία η μία από την άλλη ως αποτέλεσμα της ηπειρωτικής μετακίνησης.

Οι δεινόσαυροι ήταν τα μόνα ζώα, μεγάλης κλίμακας,  που έζησαν, εξελίχθηκαν, και πέθαναν σε μία εποχή που όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες. Υπό αυτήν την έννοια, θεωρούνται εξαιρετικοί έμβιοι  οργανισμοί μέσω των οποίων μπορεί κάποιος να μελετήσει τα αποτελέσματα της ηπειρωτικής μετακίνησης, καθώς τα ζώα κάλυψαν τεράστιες αποστάσεις ηπειρωτικής κλίμακας.

"Μέχρι οι ήπειροι διαχωριστούν πλήρως οι δεινόσαυροι, όπως είναι ο Rugops, και άλλα ζώα χρησιμοποίησαν τις στενές εδαφικές 'γέφυρες' για να αποικίσουν τις παρακείμενες ηπείρους και να περιπλανηθούν μέσα σε μια μικρή περιοχή του νότιου ημισφαιρίου", λέει ο Jeffrey Wilson, βοηθός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και μέλος της ομάδας του Sereno.

Δηλαδή υπήρχε κίνηση κατά μήκος μιας λεπτής γέφυρας της ξηράς που συνέδεε τη σημερινή Βραζιλία με τη Δυτική Αφρική.

Τα Μεγάλα Σύνορα

Στην Αργεντινή το 1988 ο Sereno ξέθαψε τον πρώτο πλήρη σκελετό του Herrerasaurus, τον παλαιότερο δεινόσαυρο που έχει βρεθεί ποτέ. Στις αρχές της δεκαετίας του '90, εστίασε τις έρευνες του στη Δυτική Αφρική. Εκεί, ο Sereno έχει ανασκάψει κι άλλους δεινοσαύρους, συμπεριλαμβανομένου του Jobaria και του Afrovenator, ενώ έχει βρει επίσης ένα απολίθωμα του - μήκους 12 μέτρων - κροκόδειλου  Sarchosuchus, γνωστού και σαν υπερκροκόδειλου.

"Η Αφρική προσφέρει πολλές απαντήσεις για τα μεγάλα σύνορα της ενιαίας ηπείρου", καταλήγει ο Sereno

Περίπου πριν 200 εκατομμύρια χρόνια - κατά τον Μεσοζωϊκό αιώνα - υπήρχε μια υπερ-ήπειρος,  η Παγγαία. Τότε δημιουργήθηκαν οι μεγάλες οροσειρές Απαλάχια και Ουράλια. Οι ωκεανοί, επίσης, έφτιαχναν μια ενωμένη θάλασσα την Πανθάλασσα.

Πως έμοιαζε ο κόσμος πριν 250 εκατομμύρια χρόνια

Μετά το σπάσιμο της Παγγαίας, κατά τη διάρκεια της Ιουρασικής περιόδου (περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια πριν),   δημιουργήθηκαν δύο μεγάλα κομμάτια. Η Λαυρασία και η Γκοντβάνα. Οι σημερινές λιθοσφαιρικές πλάκες προέρχονται από το σπάσιμο αυτής της υπερ-ηπείρου.

Η Γκοντβάνα περιλάμβανε τη σημερινή Ανταρκτική, τη Νότια Αμερική, την Αφρική, την Ινδία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Μαδαγασκάρη και την Αυστραλία.

Την εποχή που υπήρχε η Γκοντβάνα, κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων ετών, οι κλιματολογικές αλλαγές είχαν επιτρέψει στη χλωρίδα και την πανίδα να αναπτυχθούν και να διαδοθούν σε όλη την υδρόγειο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βρίσκουμε οστά δεινοσαύρων στην Ανταρκτική, όπου σήμερα υπάρχουν πάγοι, λιθάνθρακας και πετρέλαιο  - ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι κάποτε ήταν τροπικό έδαφος;