Οι αστρονόμοι βρίσκουν εξωγήινο αντιδραστήρα σύντηξης

Από την ιστοσελίδα RedNova, 28 Ιουνίου 2004

Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων, που μελετά τα υλικά που απέμειναν μετά το πέρας των πυρηνικών καύσεων από άστρα σαν τον ήλιό μας, έχει βρει ένα αξιοπρόσεκτο αντικείμενο, που πρόσφατα σταμάτησε να καίει τα πυρηνικά του καύσιμα.

Αυτό το αστέρι, ο πιο θερμός γνωστός λευκός νάνος, με το όνομα H1504+65,  φαίνεται να ξεγυμνώνεται από ολόκληρες τις εξωτερικές περιοχές του κατά τη διάρκεια των νεκρικών σπασμών του αφήνοντας πίσω τον πυρήνα, όπου γινόταν η παραγωγής της ενέργειάς του.

Επιστήμονες από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ έστρεψαν δύο από τα διαστημικά τηλεσκόπια της NASA, το παρατηρητήριο των ακτίνων-X Chandra και το FUSE (φασματοσκοπικό εξερευνητή στο άκρο υπεριώδες τμήμα του φάσματος), επάνω στο άστρο H1504+65 για να εξετάσουν τη σύνθεσή του και να μετρήσουν τη θερμοκρασία του.

Τα στοιχεία αποκάλυψαν ότι η αστρική επιφάνεια είναι εξαιρετικά καυτή, 200.000 βαθμοί, και είναι σχεδόν χωρίς υδρογόνο και ήλιο, κάτι που ποτέ πριν δεν είχε παρατηρηθεί σε οποιοδήποτε αστέρι.

Αντ' αυτού, η επιφάνεια αποτελείται κυρίως από άνθρακα και οξυγόνο, οι "τέφρες" της τήξης του ηλίου σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα. Μια σημαντική ερώτηση που πρέπει να απαντηθεί είναι γιατί αυτό το μοναδικό αστέρι έχασε το υδρογόνο και το ήλιο, τα οποία μας κρύβουν συνήθως το εσωτερικό του άστρου;

Ο καθηγητής Martin Barstow (Πανεπιστήμιο Λέιτσεστερ) είπε τα εξής: "Αν μελετήσουμε τη φύση της τέφρας των νεκρών αστεριών θα μας δώσουν σημαντικές ενδείξεις για το πως ζουν τα άστρα, σαν τον ήλιο μας, και τελικά πως πεθαίνουν.

Τα πυρηνικά απόβλητα του άνθρακα και του οξυγόνου, που παράγονται κατά τη σύντηξη πάνω στα άστρα, είναι απαραίτητα στοιχεία για τη ζωή και ανακυκλώνονται τελικά στο διαστρικό διάστημα για να σχηματίσουν νέα αστέρια, πλανήτες και, ενδεχομένως, τα ζωντανά όντα".

"Συνειδητοποιήσαμε ότι αυτό το αστέρι πολύ πρόσφατα, για τις αστρονομικές χρονικές κλίμακες, έχει διακόψει την πυρηνική σύντηξη (περίπου πριν εκατό χρόνια). Βλέπουμε πολύ καθαρά το γυμνό, σταματημένο 'αντιδραστήρα' του, που τροφοδοτούσε με ενέργεια κάποτε το αστέρι", λέειι ο καθηγητής Klaus Werner (Πανεπιστήμιο Tübingen).

"Οι αστρονόμοι από καιρό είχαν προβλέψει ότι πολλά αστέρια θα είχαν πυρήνες από άνθρακα και οξυγόνο κοντά στο τέλος της ζωής τους, αλλά δεν περίμενα ποτέ ότι θα ήμαστε σε θέση να δούμε έναν τέτοιο γυμνό πυρήνα. Είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να μάθουμε περισσότερα για τον κύκλο της ζωής των αστεριών", τονίζει ο Δρ Jeffrey Kruk (Πανεπιστήμιο Johns Hopkins).

Τα στοιχεία του Chandra αποκαλύπτουν επίσης τις υπογραφές του νέου, ένα αναμενόμενο υποπροϊόν της σύντηξης του ηλίου. Εντούτοις, ήταν μεγάλη έκπληξη η παρουσία του μαγνησίου σε όμοιες ποσότητες.

Αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να δώσει το κλειδί για τη μοναδική σύνθεση του H1504+65 και να επικυρώσει τις θεωρητικές προβλέψεις ότι, εάν είναι αρκετά μεγάλα μερικά αστέρια μπορούν να επεκτείνουν τη ζωή τους αν χρησιμοποιήσουν ακόμα μια πηγή ενέργειας: τη τήξη του άνθρακα σε μαγνήσιο.

Εντούτοις, καθώς το μαγνήσιο μπορεί επίσης να παραχθεί από την τήξη του ηλίου, η απόδειξη αυτής της θεωρίας δεν έχει ακόμα δέσει. Η τελική απάντηση θα ήταν η ανίχνευση του νατρίου, κάτι που θα απαιτήσει στοιχεία από ακόμα ένα παρατηρητήριο: το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

Η ομάδα πρόκειται να κάνει χρήση του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble για την αναζήτηση νατρίου στον H1504+65 του χρόνου, και, ενδεχομένως, μπορεί να ανακαλύψει έτσι την τελική απάντηση ως προς την προέλευση αυτού του μοναδικού αστεριού.

Αυτή η εργασία θα δημοσιευθεί τον Ιούλιο στο περιοδικό "Αστρονομία & Αστροφυσική".