Τα κλιματικά μοντέλα δίνουν λεπτομερή στοιχεία, αλλά δεν επιλύουν το πρόβλημα του κλίματος

Από New York Times, 30 Αυγούστου 2004

Πριν λίγες μέρες δόθηκε στη δημοσιότητα μια ομοσπονδιακή έρευνα για το κλίμα, αλλά επικρίθηκε τόσο από τους οικολόγους όσο και από τα λόμπι της βιομηχανίας.

Το θέμα του ήταν ένα νέο μαθηματικό μοντέλο που αποδείκνυε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας στη Γη από το 1970 ως σήμερα οφειλόταν αποκλειστικά στον άνθρωπο και τη διαρκή αύξηση των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η αμερικανική κυβέρνηση δεν είχε υιοθετήσει ποτέ αυτή την άποψη, καθώς πάντα υποστήριζε ότι η επιστήμη δεν είχε καταφέρει να αποδώσει το φαινόμενο σε συγκεκριμένο, αδιαμφισβήτητο αίτιο. Αυτή τη φορά, όμως, τα στοιχεία ήταν αδιάσειστα.

Οι οικολόγοι διαμαρτύρονται επειδή ναι μεν η αμερικανική κυβέρνηση παραδέχεται την αξιοπιστία των στοιχείων που αποδεικνύουν ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα ευθύνεται για την υπερθέρμανση του περιβάλλοντος, αλλά αρνείται τον περιορισμό της εκπομπής αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο.

Η βιομηχανία, από την άλλη, υποστηρίζει ότι τέτοια μαθηματικά μοντέλα είναι λανθασμένα και δεν πρέπει να τα επικαλείται η κυβέρνηση.

Οι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου αμέσως διευκρίνισαν ότι το ενημερωτικό δελτίο δεν αποτελεί και οριστικό συμπέρασμα της έρευνας. Όμως, το επεισόδιο αυτό αντικατοπτρίζει μία πραγματικότητα: ότι η εξέλιξη της έρευνας στην κλιματολογική αλλαγή δεν εγγυάται την ομοφωνία για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατάσταση.

Τα μοντέλα που προκύπτουν από την ανάλυση στοιχείων με ηλεκτρονικούς υπολογιστές αποτελούν πλέον έναν πόλο της συζήτησης για την κλιματολογική αλλαγή. Παρότι τα προγράμματα αυτά τα επεξεργάζονται οι ισχυρότεροι ηλεκτρονικοί υπολογιστές του κόσμου, στην ουσία ανασυνθέτουν τη μεταβολή του κλίματος, με τη βοήθεια χιλιάδων εξισώσεων για τις χιλιάδες μεταβλητές που καθορίζουν τον καιρό.

Αυτά τα μοντέλα, όμως, δεν είναι παρά εργαλεία που αποκαλύπτουν τα αίτια και τις συνέπειες της κλιματολογικής μεταβολής, δεδομένου ότι δεν είναι δυνατή η πραγματοποίηση πειραμάτων. Αυτά, λοιπόν, τα μοντέλα αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο σε κάθε έκκληση για έλεγχο της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Κι όμως παραμένουν ένα απλό σκαρίφημα της πραγματικής κατάστασης.

Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν πως οι δημιουργοί των μοντέλων απασχολούνται με την αέναη επανάληψη της ίδιας άσκησης, που στην ουσία δεν έχει νόημα. Δημιουργούν πολύπλοκες προσομοιώσεις ενός ακόμα πιο πολύπλοκου κόσμου με δεκάδες ειδικά χαρακτηριστικά - σε κλίμακες που κυμαίνονται από τα ωκεάνια ρεύματα μέχρι τα σταγονίδια - που διαμορφώνουν το κλίμα χωρίς να έχουν αποκρυπτογραφηθεί από την επιστήμη.

Αλλά οι περισσότεροι από τους επιστήμονες που πραγματοποιούν τέτοιες μελέτες μοντελοποίησης λένε ότι το πεδίο αυτό έχει δει συγκεκριμένες προόδους.

Μέχρι το 2001 η διακυβερνητική επιτροπή για την αλλαγή κλίματος, το κορυφαίο σώμα που αξιολογεί τέτοια έρευνα, βασισμένη ουσιαστικά στα μοντέλα των υπολογιστών, ήδη είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι "το μεγαλύτερο μέρος της θέρμανσης που παρατηρείται κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών αποδίδεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες". Μια επιτροπή που συγκλήθηκε από την Εθνική Ακαδημία των Επιστημών έβγαλε τα ίδια συμπεράσματα.

Από τότε, τα μοντέλα του κλίματος έχουν αυξηθεί σε ισχύ και έγιναν πιο λεπτομερή, κατοπτρίζοντας ακόμα περισσότερες όψεις της πραγματικής ατμόσφαιρας και των ωκεανών, λέει ο Δρ Gerald A. Meehl του εθνικού κέντρου για την ατμοσφαιρική έρευνα στο Boulder του Κολοράντο, ο οποίος είναι ο επικεφαλής συντάκτης της εργασίας. Η μελέτη είναι μία από τις πολλές που στοχεύουν στην ανακάλυψη για το ποιές δυνάμεις καθόρισαν την μεταβολή των παγκόσμιων θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα - ανεβάζοντας τη θερμοκρασία έως το 1940, φέρνοντας μείωση της θερμοκρασίας ακολούθως μέχρι τη δεκαετία του '70, και θερμαίνοντας έπειτα πάλι την ατμόσφαιρα.

Η μελέτη μοντελοποίησης του κλίματος από το Δρ Meehl και τους συνάδελφους του περιέλαβε και τις φυσικές επιρροές στο κλίμα - ηφαιστειακές εκρήξεις λάβας και στάχτης που εμποδίζουν το φως του ήλιου και τις μεταβολές της ηλιακής ακτινοβολίας - και τους ανθρώπινους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του όζοντος και των εκπομπών των αιωρούμενων ρύπων - αερολύματα - καθώς επίσης και τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου.

Η μελέτη παρουσίασε, με την μεγαλύτερη λεπτομέρεια που έγινε ποτέ, ότι η θέρμανση στο πρώτο μισό του αιώνα ήταν σχεδόν φυσική, ενώ οι αυξανόμενες θερμοκρασίες στο τελευταίο μισό ήταν δυνατές μόνο όταν συμπεριλήφθηκε και η ανθρώπινη δραστηριότητα.

Αυτή η μελέτη είναι μία απλώς από ένα πλήθος νέων μελετών μοντελοποίησης που θα χρησιμοποιηθούν από τη διεθνή επιτροπή για την επόμενη αναθεώρηση του κλίματός, που θα δοθεί στη δημοσιότητα το 2007.

Όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, αποτελεί άμεση ανάγκη η κατανόηση των συνεπειών που έχουν στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος τα αιωρούμενα σωματίδια τα οποία απελευθερώνονται και εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας και λόγω φυσικών φαινομένων, όπως η έκρηξη ηφαιστείων.

Η επίδραση των σωματιδίων είναι τόσο λίγο γνωστή ώστε είναι αδύνατο να συμπεριληφθεί στα μαθηματικά πρότυπα, γεγονός που τα καθιστά αναξιόπιστα.

Εκείνοι που λειτουργούν σε αυτό το επιστημονικό πεδίο συμφωνούν ότι τα μοντέλα χρειάζονται πιο λεπτομερή υπολογισμό. Ο σημαντικότερος λόγος, λένε, είναι ότι βελτιώνει την κατανόηση των αερολυμάτων από τις καπνοδόχους, τους χωρίς φίλτρα σωλήνες της εξάτμισης και τα ηφαίστεια. Θεωρήθηκαν κάποτε ως αιτία ψύξης. Τώρα, εντούτοις, τα αερολύματα είναι γνωστά για το ότι προκαλούν και ψύξη και θέρμανση, ανάλογα με το χρώμα και τη σύνθεσή τους και πώς έχουν επιπτώσεις στα σύννεφα. Αυτές όμως οι ιδιότητες τους ενσωματώνονται αργά στις προσομοιώσεις.

Έτσι, ο συντάκτης του σχετικού δημοσιεύματος, Theodore L. Anderson, του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, δεν αποκλείει, η πρωτογενής αύξηση της θερμοκρασίας τον περασμένο αιώνα να οφείλεται και στην φυσική ευμεταβλητότητα του κλιματολογικού συστήματος, όπως και τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Ο Δρ Richard Lindzen, ένας μετεωρολόγος του M.I.T. και κριτικός των μοντέλων του κλίματος, είπε ότι οι σχεδιαστές επέλεξαν ουσιαστικά τις τιμές που παρήγαγαν το επιθυμητό αποτέλεσμα: σημαντικές μελλοντικές τάσεις θέρμανσης.

Οι σχεδιαστές του μοντέλου όμως υπερασπίζουν την εργασία τους, λέγοντας ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος να επιλεχτούν οι τιμές προκειμένου να βγάλουν τέτοια μεγέθη που να έχουν επιπτώσεις στο κλίμα.

Ο Ronald Stouffer, ένας άλλος ειδικός στα μοντέλα του κλίματος στο Princeton, σημείωσε ότι πολλές ανταγωνιστικές προσομοιώσεις, που δημιουργήθηκαν από ανεξάρτητες ομάδες και χρησιμοποιώντας διαφορετικές μεθόδους, παρουσίασαν όλες  τους θέρμανση.

"Είναι η ποσότητα όλων αυτών των εργασιών και η ανάλυση τους που με πείθει ότι οι άνθρωποι αλλάζουν το κλίμα", αναφέρει ο Stouffer.

Αλλά, αυτός και άλλοι εμπειρογνώμονες προσπαθούν να πείσουν την κυβέρνηση των ΗΠΑ να περιορίσουν τις εκπομπές των αερίων.