 Μια
ομάδα αστρονόμων που εργάζονται στη Χιλή μπορεί να τράβηξε την πρώτη εικόνα ενός πλανήτη
έξω από το ηλιακό μας σύστημα.
Ο ισχυρισμός αυτός έρχεται λίγους μήνες μετά από την αναγνώριση ενός άλλου
αντικειμένου σαν πλανήτη, πέντε φορές μεγαλύτερο από το Δία,
που έγινε χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο
Hubble και
που αναφέρθηκε τον περασμένο Μάιο.
Αν και οι αστρονόμοι έχουν προσδιορίσει περισσότερους από 130 τέτοιους πλανήτες να
βρίσκονται σε τροχιά γύρω από άλλα αστέρια, κανένας όμως πλανήτης δεν έχει φωτογραφηθεί
άμεσα. Τους ανακάλυπταν έμμεσα, επειδή το βαρυτικό τους πεδίο προκαλεί έναν ασθενή
κλυδωνισμό στην περιστροφή των μητρικών τους άστρων.
Τώρα οι ερευνητές ψάχνουν ακόμα στοιχεία για να επιβεβαιώσουν ότι αυτές οι
συγκεχυμένες σταγόνες είναι πράγματι πλανήτες.
Η άμεση παρατήρηση ενός πλανήτη θα επέτρεπε στους αστρονόμους να βρουν τη
σύνθεση της ατμόσφαιράς του, και ίσως ακόμη και την επιφάνειά του.
"Οι άνθρωποι δίνουν στη δημοσιότητα στοιχεία πολύ νωρίς χωρίς να τα πολυεξετάσουν αν
είναι αληθινά", λέει ο Steinn Sigurdsson, ένας από τους αστρονόμους του Πολιτειακού
Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας που έκαναν την προηγούμενη ανακάλυψη με το Hubble. Αυτός
όμως σε αντίθεση με την ομάδα ESO, δεν αποκαλύπτει την ακριβή θέση του αντικειμένου που
βρήκε η ομάδα του έως ότου επιβεβαιωθεί εάν είναι ή δεν είναι ένας πλανήτης.
Γρήγορη υποβολή στοιχείων
Οι επιστήμονες του Νότιου Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου (ESO), που
χρησιμοποιούν το τηλεσκόπιο Yepun στο βουνό Paranal της Χιλής, είδαν τον πιθανό πλανήτη
τους - μια θολή κόκκινη κουκίδα - να περιστρέφεται γύρω από ένα μικρό, εξασθενημένο καφέ
νάνο αστέρι, τον 2M1207, περίπου 230 έτη φωτός μακριά. Έχουν δε υποβάλει τα
συμπεράσματά τους στο περιοδικό Astronomy and Astrophysics.
Τα καφέ νάνοι-αστέρια, είναι ένα αποτυχημένο άστρο που δεν διαθέτει αρκετά
μεγάλη μάζα ώστε να παράγει ενέργεια από θερμοπυρηνικές αντιδράσεις, όπως οι κανονικοί
αστέρες.
"Η άμεση μου αντίδραση ήταν 'Έχουμε κάνει μεγάλη επιτυχία'", λέει ο
Sigurdsson. Αλλά και οι δύο παρατηρήσεις στερούνται το σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο
ότι το αστέρι και ο πλανήτης κινούνται το ένα γύρω από το άλλο σε συγχρονισμό, κάτι που
είναι ζωτικής σημασίας εάν οι αστρονόμοι πρόκειται να επιβεβαιώσουν ότι τα αντικείμενα
είναι πράγματι πλανήτες.
"Είχαμε δικά μας στοιχεία πριν από αυτούς, αλλά αυτοί επέσπευσαν πραγματικά την
κατάσταση και υπέβαλαν την εργασία τους τρεις ή τέσσερις εβδομάδες πριν από μας",
προσθέτει ο Sigurdsson. "Έκαναν μια καλή εργασία, και τους δίνουμε τα συγχαρητήρια μας".
Και οι δύο ομάδες παρατήρησης ψάχνουν για υπέρυθρο φως που να προέρχεται από τους
πλανήτες, το οποίο είναι λιγότερο πιθανό να χαθεί εξ αιτίας του έντονου φωτός από το
γονικό άστρο. Οι παρατηρήσεις αποκαλύπτουν, επίσης, μερικά χημικά στοιχεία των πλανητών.
"Υποστηρίζουν ήδη ότι βλέπουν νερό", λέει ο Sigurdsson της ομάδας ESO. Το νερό
επιβεβαιώνει ότι το αντικείμενο είναι πραγματικά δροσερό. Διαφορετικά, μπορεί να είναι
ένα πιο απόμακρο αστέρι που βρέθηκε ακριβώς στη σωστή θέση ή εμφανίζεται απλά ψυχρό
επειδή είναι κρυμμένο πίσω από ένα πέπλο της διαστρικής σκόνης, εξηγεί.
"Ο λόγος που είμαστε αρκετά σίγουροι ότι αυτό είναι το πραγματικό αντικείμενο είναι το
χρώμα του υποψήφιου πλανήτη. Είναι πολύ κόκκινο και μάλλον είναι σαν τον Δία αέριος
πλανήτης", σχολιάζει ο Ben Zuckerman του
Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος
Άντζελες. Το κόκκινο χρώμα υποδεικνύει ότι το αντικείμενο είναι πολύ ψυχρό για να είναι
άστρο.
Ακόμα, ο νέος υποθετικός πλανήτης είναι πιθανώς πάρα πολύ καυτός για να
μπορεί να φιλοξενήσει ζωή σαν της Γης. Είναι περίπου δύο φορές θερμότερος από τον
πλανήτη Αφροδίτη, ο οποίος είναι περίπου 42 εκατομμύρια χιλιόμετρα πιο κοντά στον ήλιο
από τη Γη.
Η μάζα του, είναι περίπου πέντε φορές αυτή του Δία, ο μεγαλύτερος πλανήτης στο σύστημά
μας. Αντί να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από ένα κανονικό άστρο, το αντικείμενο είναι κοντά
σε έναν καφέ νάνο, και είναι η πρώτη φορά που ένας πιθανός πλανήτης έχει επισημανθεί
γύρω από αυτό το είδος του αποτυχημένου αστεριού.
Ο καφέ νάνος βρίσκεται στην TW Hydrae Association, στην κατεύθυνση του αστερισμού Hydra
στο Νότιο ουρανό.
"Είναι ένα παράξενο συναίσθημα ότι το αντικείμενο αυτό μπορεί πράγματι να
είναι το πρώτο πλανητικό σύστημα που φωτογραφήθηκε πέρα από το δικό μας", λέει ο
Christophe Dumas, ένα μέλος της ομάδας ESO που εδρεύει στο όρος Paranal της Χιλής.
"Η ανακάλυψή μας είναι ένα πρώτο βήμα προς το άνοιγμα ενός συνολικά νέου τομέα στην
αστροφυσική: η απεικόνιση και η φασματοσκοπική μελέτη των πλανητικών συστημάτων",
προσθέτει η Annemarie Lagrange, ένα μέλος της ομάδας από το Παρατηρητήριο της Γκρενόμπλ
στη Γαλλία.
Ο Zuckerman ανέφερε ότι οι επιστήμονες πρέπει να ξέρουν σε ένα χρόνο εάν η
ανακάλυψή τους είναι πράγματι ένας πλανήτης, δεδομένου ότι θα παρατηρήσουν τη μετακίνηση
του αντικειμένου σε σχέση με τον καφέ νάνο.
"Αυτά τα δύο αντικείμενα πρέπει να κινηθούν μαζί", εξηγεί ο Zuckerman. "Και πρέπει να
είμαστε σε θέση να το επιβεβαιώσουμε σε ένα χρόνο ή και λιγότερο".
Και οι δύο ομάδες ερευνητών περιμένουν τώρα αγωνιωδώς να βρουν χρόνο στα τηλεσκόπια ώστε
να γίνουν πιο λεπτομερείς παρατηρήσεις των συστημάτων τους. Αλλά ο Sigurdsson είναι
αισιόδοξος ότι η ομάδα του ESO θα είναι η πρώτη που θα αποδειχθεί ότι αυτή έχει
φωτογραφίσει τον πλανήτη, και ελπίζει να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει πάλι το Hubble
στους επόμενους μήνες.
"Σκέφτομαι ότι θα πρέπει να περιμένουν περισσότερο την επιβεβαίωση", λέει. |
