Γεωμαγνητική καταιγίδα στον Κρόνο

Πηγή: PhysicsWeb, 3 Νοεμβρίου 2004

Μια ομάδα διαστημικών επιστημόνων από τη Γαλλία και τις ΗΠΑ έχει τραβήξει τις πρώτες εικόνες μιας γεωμαγνητικής καταιγίδες στον Κρόνο. Η ομάδα θεωρεί ότι η καταιγίδα προκλήθηκε από ένα διαπλανητικό κύμα κλονισμού που μπορεί να οφείλεται σε μια στεφανιαία εκτίναξη μάζας στον ήλιο. Η ομάδα ήταν σε θέση επίσης να ανιχνεύσει τα αποτελέσματα του κλονισμού στη Γη και το Δία, προτού αυτή φθάσει στον Κρόνο.

Οι γεωμαγνητικές καταιγίδες ή σέλη συμβαίνουν στη Γη όταν αλληλεπιδρά ο ηλιακός άνεμος με το γεωμαγνητικό πεδίο. Εντούτοις, οι στεφανιαίες εκτινάξεις της μάζας -- βίαιες εκρήξεις στην επιφάνεια του ήλιου -- μπορούν να προκαλέσουν διαπλανητικά κύματα κλονισμού που συμπιέζουν τη γήινη μαγνητόσφαιρα και οδηγούν στη δημιουργία σέλαος. Αυτές οι καταιγίδες ελέγχονται συνήθως από τους ειδικούς δορυφόρους για την παρακολούθηση "διαστημικού καιρού". Άλλοι πλανήτες με μαγνητικά πεδία υφίσταται επίσης γεωμαγνητικές καταιγίδες αλλά είναι δύσκολο να παρατηρηθούν.  

Στις αρχές Δεκεμβρίου του 2000, η Renée Prangé του Παρατηρητηρίου του Παρισιού και οι συνάδελφοι της χρησιμοποίησαν το όργανο STIS στο διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble για να τραβήξουν ένα σέλας στον Κρόνο. Αυτό το σέλας περιείχε φωτεινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που δεν είχαν φανεί ποτέ πριν από και αυτό οδήγησαν τη γαλλο-αμερικανική ομάδα να θεωρήσουν ότι είχαν παρατηρήσει μια καταιγίδα.

Αναλύοντας παλιά στοιχεία η ομάδα επισήμανε αυτήν την καταιγίδα σε μια σειρά στεφανιαίων εκτινάξεων μάζας που εμφανίστηκαν μεταξύ της 1ης και 10 Νοεμβρίου του 2000 στον ήλιο. Αυτές οι εκτινάξεις προκάλεσαν μια σειρά πέντε κλονισμών, οι οποίοι ανιχνεύθηκαν κοντά στη Γη από τους δορυφόρους WIND, ACE και POLAR περίπου δύο ημέρες αργότερα.  

Χρησιμοποιώντας έναν νέο μαγνητουδροδυναμικό κώδικα υπολογιστή η Prangé και οι συνάδελφοι της στο πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν, το αμερικανικό Ερευνητικό Εργαστήριο Ναυτικού και το εργαστήριο αεριοπροώθησης πρόβλεψαν ότι αυτοί οι κλονισμοί πρέπει να έχουν περάσει τη μαγνητόσφαιρα του Δία μεταξύ 18 και 24 Νοεμβρίου. Η αποστολή Cassini -- που βρισκόταν σε ταξίδι προς τον Κρόνο -- ήταν κοντά στο Δία εκείνη την εποχή και ήταν επομένως σε θέση να το επιβεβαιώσει. Η ομάδα ακολούθως υπολόγισε ότι ο κλονισμός πρέπει να έχει περάσει τον Κρόνο μεταξύ 2 και 8 Δεκεμβρίου. Οι εικόνες της καταιγίδας από το Hubble λήφθηκαν στις 7 και 8 Δεκεμβρίου.

Υπήρξαν μερικές ομοιότητες μεταξύ των καταιγίδων στον Κρόνο και εκείνων που φάνηκαν στη γη, όπως η λάμψη του σέλαος γύρω στα μεσάνυχτα, τα οποία μας δείχνουν ότι συμβαίνουν παρόμοιες διαδικασίες και στους δύο πλανήτες. Εντούτοις, υπήρξαν και διαφορές, όπως η έλλειψη της επέκτασης του σέλαος προς τα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη στον Κρόνο. Η ομάδα ελπίζει τώρα να κάνει κι άλλες παρατηρήσεις με το Cassini, το οποίο είναι αυτήν την περίοδο σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο.