Αστρονόμοι ανακάλυψαν 36 βρέφη γαλαξίες με το διαστημικό τηλεσκόπιο Galex

Πηγή: New York Times, 22 Δεκεμβρίου 2004

Αστρονόμοι ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν τρεις δωδεκάδες γαλαξίες - βρέφη, σε σχετικά κοντινή απόσταση από τη Γη, που φθάνει τα τέσσερα δισεκατομμύρια έτη φωτός. Οι γαλαξίες αυτοί, στους οποίους άστρα φαίνονται να αναπτύσσονται με γοργούς ρυθμούς, μοιάζουν πολύ με τον δικό μας γαλαξία, όπως ήταν πριν από 10 δισεκατομμύρια χρόνια. Το γεγονός ότι η δημιουργία του δικού μας Γαλαξία έγινε περίπου πριν από πολλά δισεκατομμύρια χρόνια σημαίνει ότι το σύμπαν δεν έχει σταματήσει να "αναπτύσσεται".

Μέχρι τώρα, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα θεωρούσε αδιανόητη τη γένεση νέων γαλαξιακών συστημάτων, καθώς, όπως εκτιμούσε, το σύμπαν είχε περιέλθει σε μια φάση "κοσμικής εμμηνόπαυσης".

Πρόσφατα ευρήματα, όμως, διαψεύδουν αυτήν την πεποίθηση, αναγκάζοντας τους αστρονόμους να αναθεωρήσουν ριζικά τις απόψεις τους.  Η πραγματική σημασία της συγκεκριμένης ανακάλυψης έγκειται στην εκτίμηση της ηλικίας των καινούριων αυτών γαλαξιών, η οποία δεν ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια χρόνια.

Ο Tim Heckman του Πανεπιστημίου Johns Hopkins και επικεφαλής επιστημονικής ομάδας η οποία χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο της NASA Galaxy Evolution Satellite ή Galex, λέει για τα ευρήματα της ομάδας του. "Είναι σαν να κοιτάς έξω από το παράθυρό σου και να δεις έναν δεινόσαυρο να περνάει".

Η μελέτη των νέων αυτών γαλαξιών μπορεί να προσφέρει στην επιστημονική κοινότητα μία σαφή εικόνα του τρόπου με τον οποίο οι γαλαξίες και τα άστρα δημιουργήθηκαν από νέφη αερίων και αστρικής σκόνης στις απαρχές του χρόνου.

Οι αστρονόμοι δεν περίμεναν πια ότι θα έβλεπαν το σύμπαν να δημιουργεί γαλαξίες, ιδίως στο μέγεθος του δικού μας. Η χρυσή εποχή της δημιουργίας των άστρων, τα ενεργά συστατικά των γαλαξιών, παρήλθε πριν από 5 με 8 δισεκατομμύρια χρόνια.

Τα πρόσφατα ευρήματα του Galex θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να προσδιορίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τη μορφή που είχε ο Γαλαξίας μας στα πρώιμα στάδια της δημιουργίας τους.

"Δεν γνωρίζαμε εάν υπήρχαν ακόμη νεογέννητοι γαλαξίες ή εάν η φάση αυτή της δημιουργίας είχε παρέλθει", εξηγεί ο Tim Heckman. Οι νεογέννητοι γαλαξίες εμφανίζονται σαν γαλάζιες κουκίδες φωτός στον φακό του Galex, ο οποίος ετέθη σε τροχιά τον Απρίλιο του 2003.

Αποστολή του Galex είναι ο εντοπισμός υπεριώδους φωτός, του οποίου το μήκος κύματος είναι μικρότερο του ορατού φωτός και παράγεται από τα θερμότερα και μεγαλύτερα άστρα, όπως αυτά του νεφελώματος των Πλειάδων, που λάμπει πάνω από τον αστερισμό του Ωρίωνα. Καθώς τα άστρα αυτά δεν ζουν πολύ, είναι από τα νεώτερα του Σύμπαντος. Για τον λόγο αυτόν, οι νεαροί γαλαξίες εκπέμπουν υπεριώδες φως.

Σημαντικό πρόβλημα για τους ερευνητές είναι, όμως, το γεγονός ότι η γήινη ατμόσφαιρα εμποδίζει την είσοδο της υπεριώδους ακτινοβολίας, δυσχεραίνοντας την προσπάθεια των επιστημόνων να μελετήσουν την πρόσφατη ανάπτυξη των γαλαξιών. Η αστρονομία μέσω της υπεριώδους ακτινοβολίας μπορεί έτσι να μελετηθεί μόνο στο Διάστημα, με τη βοήθεια οργάνων όπως το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble ή το δορυφορικό τηλεσκόπιο Galex.

Tο Galex είναι σχεδιασμένο κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να εντοπίζει την υπεριώδη ακτινοβολία, ρίχνοντας φως στην ανάπτυξη άστρων και στην εξέλιξη του Σύμπαντος τα τελευταία 10 δισεκατομμύρια χρόνια. Το τηλεσκόπιο Galex διαθέτει ειδικά σχεδιασμένο τηλεσκόπιο διαμέτρου 20 ιντσών, με πεδίο παρατήρησης έκτασης ίσης με τέσσερις πανσελήνους. Η επιστημονική ομάδα ελπίζει να προχωρήσει και σε νέες ανακαλύψεις και παρατηρήσεις, με τη βοήθεια του Galex.

Οι νεογέννητοι γαλαξίες, αν και δεν έχουν το εντυπωσιακό μέγεθος του δικού μας γαλαξία (100.000 έτη φωτός διάμετρο, με 200 δισ. άστρα), εκπέμπουν εκατό φορές περισσότερη υπεριώδη ακτινοβολία, δημιουργώντας άστρα με ταχύτατους ρυθμούς.

Μεγάλη σημασία για τους ειδικούς έχει η ανακάλυψη της διαδικασίας, η οποία προκαλεί τον όψιμο σχηματισμό των γαλαξιών αυτών. Προσελκύουν άραγε αστρική ύλη από το Σύμπαν; 

Κάποιοι από τους αστρονόμους βέβαια αμφιβάλλουν αν πρόκειται για νέους γαλαξίες ή για παλαιούς, στους οποίους απλά παρατηρούμε τη δημιουργία των τελευταίων τους άστρων.

Τα αποτελέσματα θα δημοσιευθούν στην επιστημονική θεώρηση Astrophysical Journal.