Μικροί δεινόσαυροι ήταν λεία θηλαστικών

Πηγή: ScienceNews, 15 Ιανουαρίου 2005

Μικρά θηλαστικά κατασπαράσσουν ένα μικρό δεινόσαυρο

Δύο σχεδόν πλήρη σύνολα απολιθωμένων ζώων που έζησαν πριν 130 εκατομμύρια χρόνια στην Κίνα αποκαλύπτουν νέες λεπτομέρειες για το μέγεθος και τις διαιτητικές συνήθειες των αρχαίων θηλαστικών. Τα πρόσφατα ευρήματα ανατρέπουν τη θεωρία των παλαιοντολόγων ότι τα θηλαστικά που έζησαν παράλληλα με τους δεινόσαυρους ήταν μικροσκοπικά και ακίνδυνα, έως ότου εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι περίπου πριν 65 εκατομμύρια χρόνια.

Τα απολιθώματα ξεθάφτηκαν από την ηφαιστειακή τέφρα μιας αρχαίας έκρηξης. Πολλά από τα ζώα έχουν συντηρηθεί με τις αρχικές τρισδιάστατες μορφές τους, αναφέρει ο Jin Meng, παλαιοντολόγος στο Αμερικανικό Μουσείο της Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκη.  Και τα δύο ζώα είχαν αιχμηρούς κοπτήρες και δεν διέθεταν γομφίους, ένδειξη ότι ήταν σαρκοφάγα.

Το μεγαλύτερο θηλαστικό εκ των δύο που βρέθηκαν, έχει μήκος με εμφάνιση ασβού και μέγεθος σκύλου (1 μέτρου) και ονομάζεται Repenomamus giganticus, και είχε μια δυνατή κατασκευή και καθόταν οκλαδόν όπως κάθονται οι ασβοί. Τα δόντια του πλάσματος αυτού δείχνουν ότι το θηλαστικό ήταν ένας νέος ενήλικος όταν εμφανίστηκε η θανατηφόρα έκρηξη του ηφαιστείου, λέει ο Meng.

Αυτός και οι συνάδελφοί του, που περιγράφουν τα απολιθώματα στο Nature, υπολογίζουν ότι το R. giganticus, που ζύγιζε μεταξύ 12 και 14 κιλών, ήταν το μεγαλύτερο θηλαστικό που ζούσε στην εποχή που κυριαρχούσαν οι δεινόσαυροι, επί 170 εκατομμύρια χρόνια.

Το άλλο ζώο - και το πιο καταπληκτικό -είναι ένα σχεδόν πλήρες δείγμα Repenomamus robustus, που είναι ένας μικρότερος ξάδελφος του R. giganticus. Αυτό το είδος έχει το μισό μέγεθος του πρώτου και είχε περιγραφεί αρχικά από τα αποσπασματικά υπολείμματα που βρέθηκαν περίπου πριν 5 χρόνια.

Μέσα στο απολίθωμα, στη θέση που θα βρισκόταν το στομάχι, βρέθηκαν σπασμένα οστά και δόντια ενός μικρόσωμου ζώου. Μερικά από αυτά τα υπολείμματα, συμπεριλαμβανομένου και ενός κρανίου, μια σπονδυλική στήλη, και οστά από άκρα, είχαν ακόμα μερικές ενώσεις άθικτες, κάτι που δείχνει ότι τα οστά προέρχονται από θήραμα που είχε διαμελιστεί και είχε φαγωθεί σε χοντρά κομμάτια. Οι συγκρίσεις με γνωστά απολιθώματα προτείνουν ότι αυτά το τεμαχισμένο ζώο ανήκει σε ένα ψιττακόσαυρος (Psittacosaurus), μήκους περίπου ενός μέτρου, ένας κοινός δεινόσαυρος που τρεφόταν με φυτά που γινόταν περίπου 2 μέτρα.

Τα προσφάτως ανευρεθέντα απολιθώματα Repenomamus μεταβάλλουν την κυρίαρχη επιστημονική άποψη ότι τα θηλαστικά που έζησαν δίπλα-δίπλα με τους δεινοσαύρους ήταν μικρά και οικολογικά περιθωριοποιημένα, λέει η Anne Weil, μία παλαιοντολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ντιούκ  στο Durham. Μερικά προηγούμενα ευρήματα είχαν παρουσιάσει σημάδια ότι μερικά αρχαία θηλαστικά ήταν ουσιαστικά μεγαλύτερα από κάποια νυκτόβια ζώα και αρουραίους, αλλά τα απολιθώματα ήταν τόσο αποσπασματικά που οι εκτιμήσεις για το μέγεθος τους ήταν ανακριβείς.

Προκειμένου να επιβεβαιώσουν ότι ο ψιττακόσαυρος είχε όντως φαγωθεί από τον R. robustus, οι επιστήμονες θα προσπαθήσουν να εντοπίσουν στα οστά του ίχνη διάβρωσης από γαστρικά οξέα. Τα στομάχια ορισμένων σύγχρονων σαρκοφάγων, όπως της ύαινας, παράγουν οξέα τόσο ισχυρά ώστε ανοίγουν τρύπες σε κόκαλα και δόντια.

Το σενάριο ότι οι δεινόσαυροι ήταν θηράματα ανατρέπει έναν άλλο παλαιοντολογικό ισχυρισμό ότι τα αρπακτικά θηλαστικά μπορεί να είχαν επηρεάσει την εξέλιξη των δεινοσαύρων. Παραδείγματος χάριν, λέει η Weil, κάποιοι φτερωτοί δεινόσαυροι σύγχρονοι των Repenomamus έγιναν μικροί και έτσι πιθανώς μπορούσαν καλύτερα να πετάξουν ή για να ξεφύγουν από την αρπαγή τους. Συγχρόνως δε μερικοί δεινόσαυροι μεσαίου μεγέθους γίνονταν μεγαλύτεροι ίσως σαν μια άλλη εξελικτική απάντηση στην αρπαγή τους από τα θηλαστικά.